Διερεύνηση της επίδρασης των ενδογενών και εξωγενών τελικών προϊόντων προχωρημένης γλυκοζυλίωσης (AGEs) στην παθογένεια και εξέλιξη της χρόνιας νεφρικής νόσου

Abstract

The AGEs are particles of high potency either resulting from a non-enzymatic reaction of glucose with biomolecules or external factors such as diet or smoking. AGEs have been implicated in premature aging, in pathology metabolic diseases and also inflammatory or degenerative conditions and they are implicated in the pathogenesis and development of Chronic Kidney Disease. Aim: The research of endogenous and exogenous AGEs and their correlation with hematological and biochemical markers of patients with End Stage Renal Disease (ESRD) undergoing hemodialysis and the research of dietary intervention effect with a reduction of AGEs intake in hematological, biochemical and molecular markers. Methodology: A structured questionnaire has been developed, the reliability and validity of which, was explored in the pilot phase of the study among 50 particiants. In the next phase, the questionnaire was issued to 605 participants (305 ESRD patients undergoing hemodialysis and 300 witnesses) and blood sample was taken through which hematological and biochemical markers were analyzed. On the basis of the findings of the previous phase a dietary intervention took place aiming at the decrease of exogenous AGEs in a group of 42 dialysis patients (22 study group – 20 control group), and simultaneous blood collection on the outset of the study and its termination, a month later. The following were carried out: biochemical and hematological marker control, seclusion of human mononuclear cells and study of the RAGE and the COX-2, sRAGE and CML level measuring. Results: Patients with ESRD consume large quantities of dietary AGEs attributed mainly to the methods of product processing as well as cooking. It was also ascertained that dietary AGEs were correlated, with fasting glucose, HbA1c, triglyceride, as well as inflammation markers such as ESR) ferritin and CRP. The markers mentioned above show abnormal increased levels. Through the following intervention study was noted a significant decrease of HbA1c level, regarding 81% of the patients, of RDW-CV, ESR, total cholesterol and triglycerides while CPK was considerably greater in study group patients after the offset of the dietary intervention. The sRAGE was significantly reduced and the CML was significantly increased after a month, independently of dietary intervention. The levels of RAGE and COX-2 in mononuclear white blood cells were significantly reduced after a month of intervention in patients following dietary intervention. Conclusion: Dialysis patients consuming foods favouring AGEs formations combined with increased endogenous AGEs, burden the body with their harmful action and this is a finding involved during the first as well as in the second phase of the study. Should the specific group of patients adopted dietary habits contributing to the containment or the inhibit of AGEs formation then this would lead to the improvement of their hematological and biochemical markers.

Τα AGEs είναι μόρια υψηλής δραστικότητας, τα οποία προκύπτουν από τη μη ενζυμική αντίδραση της γλυκόζης με βιομόρια ή προέρχονται από εξωγενείς πηγές όπως η διατροφή και το κάπνισμα Έχουν ενοχοποιηθεί για την πρόωρη γήρανση, την παθογένεια πολλών νοσημάτων του μεταβολισμού αλλά και φλεγμονωδών ή εκφυλιστικών καταστάσεων, ενώ εμπλέκονται στην παθογένεια και εξέλιξη της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου (ΧΝΝ). Σκοπός: Η διερεύνηση των ενδογενών και εξωγενών AGEs και η συσχέτισή τους με τους αιματολογικούς και βιοχημικούς δείκτες ασθενών με Τελικού Σταδίου ΧΝΝ (ΤΣΧΝΝ) που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση και η διερεύνηση της επίδρασης διατροφικής παρέμβασης, με μείωση των προσλαμβανόμενων AGEs, στους αιματολογικούς, βιοχημικούς και μοριακούς δείκτες που σχετίζονται με την νόσο τους. Μεθοδολογία: Κατασκευή δομημένου ερωτηματολογίου, η αξιοπιστία και η εγκυρότητα του οποίου διερευνήθηκε στην πιλοτική φάση της μελέτης. Στην επόμενη φάση σε 605 συμμετέχοντες (305 ασθενείς με ΤΣΧΝΝ υπό αιμοκάθαρση και 300 μάρτυρες) χορηγήθηκε το ερωτηματολόγιο και πάρθηκε δείγμα αίματος για ανάλυση αιματολογικών και βιοχημικών δεικτών. Με βάση τα αποτελέσματα της προηγούμενης φάσης πραγματοποιήθηκε διατροφική παρέμβαση με στόχο τη μείωση των εξωγενών AGEs σε ομάδα 42 αιμοκαθαιρόμενων ασθενών (22 ομάδα μελέτης-20 ομάδα ελέγχου) και ταυτόχρονη λήψη αίματος στην έναρξη της μελέτης και στη λήξη της, ένα μήνα μετά. Πραγματοποιήθηκαν: Έλεγχος σε αιματολογικούς και βιοχημικούς δείκτες, απομόνωση ανθρώπινων µονοπύρηνων κυττάρων και μελέτη του RAGE και της COX-2 και μέτρηση των επιπέδων sRAGE και CML. Αποτελέσματα: Οι ασθενείς με ΤΣΧΝΝ καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες διαιτητικών AGEs που οφείλεται κυρίως στις μεθόδους επεξεργασίας και μαγειρέματος των τροφίμων. Τα διαιτητικά AGEs συσχετίστηκαν με τη γλυκόζη νηστείας, τη HbA1c, τα τριγλυκερίδια, με δείκτες φλεγμονής όπως η ΤΚΕ, η φερριτίνη και η CRP. Οι παραπάνω δείκτες εμφανίζουν αυξημένες εκτός φυσιολογικών ορίων τιμές. Από τα αποτελέσματα της παρέμβασης που ακολούθησε, διαπιστώθηκε η σημαντική μείωση των επιπέδων της HbA1c για το 81% των ασθενών, του RDW-CV, της ΤΚΕ, της ολικής χοληστερόλης και των τριγλυκεριδία ενώ η CPK ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στους ασθενείς της ομάδας μελέτης μετά τη λήξη της διατροφικής παρέμβασης. Η sRAGE) βρέθηκε σημαντικά μειωμένη και η CML αυξήθηκε σημαντικά μετά τον ένα μήνα, ανεξάρτητα της διατροφικής παρέμβασης. Ο RAGE και ο COX-2 στα μονοπύρηνα λευκά αιμοσφαίρια μειώθηκαν σημαντικά μετά τον ένα μήνα παρέμβασης μόνο στους ασθενείς που ακολούθησαν την διατροφική παρέμβαση. Συμπεράσματα: Η κατανάλωση από τους ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση τροφίμων που ευνοούν το σχηματισμό των AGEs σε συνδυασμό με τα αυξημένα ενδογενή AGEs, επιβαρύνουν τον οργανισμό με τη βλαπτική τους δράση συμπέρασμα το οποίο συνάγεται τόσο κατά την πρώτη όσο και κατά τη δεύτερη φάση της μελέτης. Η υιοθέτηση από την συγκεκριμένη ομάδα ασθενών διατροφικών συνηθειών που θα συνέβαλαν στον περιορισμό ή την αναστολή του σχηματισμού των AGEs θα οδηγούσε στη βελτίωση των αιματολογικών και βιοχημικών τους δεικτών και κατά συνέπεια στην καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου.