Η προσωπικότητα και το έργο του Θεσσαλού λόγιου και παιδαγωγού Στέφανου Κομμητά

Abstract

Our dissertation thesis deals with: "The personality and work of Thessalian scholar-pedagogue Stefanos Kommitas (1762-1830)", who has remained misunderstood and has been extinguished from history until today. In our thesis we asked the following research questions: a) What was Kommitas’ attitude to the language dispute of his time? b) What caused its chronic depreciation? c) What was your vision of education and how was it related to national liberation? d) How is his work judged pedagogically and scientifically? e) What was its relation to the European intellect of his time? Kommita’s attitude to the linguistic controversy of his time is considered scientifically responsible because the Attic dialect symbolically assumes the role of the etymological dictionary, which would preserve the conceptual and evaluative transparency of words, without excluding the penetration of the dimension of time. Its chronic depreciation is due to the fact of its supposed archaic position on the linguistic issue that created the prejudice which included him in the conservatives. His vision of education is in line with the positions of other Greek scholars. Kommitas inextricably associates language with education, through which he expects the enlightenment of the Genus and his resurrection from the Turkish yoke. Kommitas associates with the European intellect of his time. He critically assimilates European philosophical and scientific thought, incorporating it into his textbooks, reflecting the results of Europe’s new scientific research. Our research work was based on primarily unpublished sources, on Kommitas’s 3.872 new manuscripts, sorted into forty unpublished codes. As a methodological tool in manuscript processing and analysis, we used the historical-interpretive method and content analysis to derive safe conclusions. From our in-depth research we concluded that Kommitas is an innovative, multifaceted scholar-educator of the Modern Greek Enlightenment, who is self-defeating in the transmission of education to the new generation of Modern Greeks. He organizes the new science according to the modern pedagogical spirit and he contributes to the creation of the new scientific methodological nomenclature, actively participating in the foundation of the new science. The Attic dialect, which is proclaimed by Kommitas is the Good and Morale of Plato, the true being, which would become Modern Greeks’ role model for their intellectual cultivation and moral completion, who he wanted to be stable and trained in high speech and high moral perfection. In his original manuscripts, in a simple, scientific and didactic way, in the spoken language of his time, having studied and digested the most important books of his time, he translates into his textbooks the new scientific and philosophical problems of distinguished scientists of his time, which he transforms into pedagogical knowledge.

Η διδακτορική διατριβή μας διατριβή έχει θέμα: «Η προσωπικότητα και το έργο του Θεσσαλού λόγιου-παιδαγωγού Στέφανου Κομμητά (1762-1830)», που παρέμεινε παρεξηγημένος και παραγκωνισμένος από την ιστορία μέχρι και σήμερα. Στη διατριβή μας θέσαμε τα εξής ερευνητικά ερωτήματα: α) Ποια ήταν η στάση του Κομμητά στη γλωσσική διαμάχη της εποχής; β) Πού οφείλεται η χρόνια απαξίωσή του; γ) Ποιο ήταν το όραμα παιδείας που είχε και πώς αυτό σχετιζόταν με την εθνική απελευθέρωση; δ) Πώς κρίνεται διδακτικά, παιδαγωγικά και επιστημονικά το έργο του;ε) Ποια ήταν η σχέση του με την ευρωπαϊκή διανόηση της εποχής του; Η στάση του Κομμητά στη γλωσσική διαμάχη της εποχής διακρίνεται ως επιστημονικά υπεύθυνη, διότι ο αττικός λόγος καταλαμβάνει συμβολικά τον ρόλο του ετυμολογικού λεξικού, που θα διαφύλασσε την εννοιολογική και αξιολογική διαφάνεια των λέξεων, χωρίς να αποκλείει την εισχώρηση της διάστασης του χρόνου. Η χρόνια απαξίωσή του οφείλεται στο γεγονός της θεωρηθείσας αρχαϊστικής τοποθέτησής του στο γλωσσικό ζήτημα που δημιούργησε την εσφαλμένη εκτίμηση και την προκατάληψη που τον ενέταξε στους συντηρητικούς και αφιλοπρόοδους. Το όραμα της παιδείας του Κωφιώτη λόγιου ευθυγραμμίζεται με αυτό όλων των λογίων του Γένους, συνδέοντας άρρηκτα τη γλώσσα με την παιδεία, μέσω της οποίας προσδοκάται ο φωτισμός του Γένους και η ανάστασή του από τον τουρκικό ζυγό. Ο Κομμητάς συνοδοιπορεί με την ευρωπαϊκή διανόηση της εποχής του. Αφομοιώνει κριτικά την ευρωπαϊκή φιλοσοφική και επιστημονική σκέψη, την ενσωματώνει στα διδακτικά εγχειρίδιά του, αποτυπώνοντας τα αποτελέσματα των νέων επιστημονικών ερευνών της Ευρώπης. Η ερευνητική μας εργασία βασίστηκε σε πρωτογενείς αδημοσίευτες πηγές, δηλαδή σε 3.872 νέα αυτόγραφα χειρόγραφα του Κομμητά, ταξινομημένα σε σαράντα αδημοσίευτους κώδικες. Ως μεθοδολογικό εργαλείο στην επεξεργασία και ανάλυση των χειρογράφων για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων χρησιμοποιήσαμε την ιστορική-ερμηνευτική μέθοδο και την ανάλυση περιεχομένου. Από τις ενδελεχείς διερευνήσεις μας συμπεράναμε ότι ο Κομμητάς είναι ένας καινοτόμος, πολυπράγμων λόγιος-παιδαγωγός του Νεοελληνικού Διαφωτισμού που αγωνίζεται αυτοθυσιαστικά για τη μετάδοση της παιδείας στους Νεοέλληνες. Ταυτόχρονα, οργανώνει τη νέα επιστήμη σύμφωνα με το σύγχρονο παιδαγωγικό πνεύμα και συμβάλλει στη δημιουργία της επιστημονικής μεθοδικής ονοματολογίας, συμμετέχοντας ενεργά στη θεμελίωση της νέας επιστήμης. Η αττική διάλεκτος, που εκθειάζει ο Κομμητάς, είναι το Καλό και Αγαθό του Πλάτωνα, το όντως όν, το οποίο θα γινόταν το πρότυπο της διανοητικής καλλιέργειας και της ηθικής τελείωσης των Νεοελλήνων, που τους ήθελε καταυγασμένους και εσαεί ασκούμενους στον υψηλό λόγο και στην ηθική τελειότητα. Στα αυτόγραφα χειρόγραφά του, με απλό, επιστημονικό και διδακτικό τρόπο, γραμμένα στην ομιλούμενη γλώσσα της εποχής του, αφού έχει μελετήσει και αφομοιώσει τα σημαντικότερα βιβλία της εποχής του, μεταφέρει τη νέα επιστημονική και φιλοσοφική προβληματική των διακεκριμένων επιστημόνων της εποχής του, την οποία μετασχηματίζει σε παιδαγωγική γνώση.