Ενσωμάτωση της έννοιας των οικοσυστημικών υπηρεσιών στην περιβαλλοντική διαχείριση και τη λήψη αποφάσεων μέσω της πολύ-κριτηριακής αξιολόγησης: η περίπτωση μελέτης του οικοτόπου Natura 2000 της Καλλονής Λέσβου

Abstract

Nature provides life-support services which do not merely constitute the basis for ecosystem integrity but also benefit human societies. The importance of such multiple outputs is often ignored or underestimated in developmental planning and decision making. The economic valuation of ecosystem functions or services has been widely used to make these benefits economically visible and thus address this deficiency. Alternatively, the relative importance of the components of ecosystem value can be identified and compared by means of multi-criteria evaluation. Hereupon, this article proposes a conceptual framework that couples ecosystem function analysis, multi criteria evaluation and social research methodologies for introducing an ecosystem function-based planning and management approach. The framework consists of five steps providing the structure of a participative decision making process which is then tested and ratified, by applying the discrete multi-criteria method NAIADE, in the Kalloni Natura 2000 site, on Lesbos, Greece. Three scenarios were developed and evaluated with regard to their impacts on the different types of ecosystem functions and the social actors’ value judgements. The technical and social analysis permitted the better elaboration of the different views on the issue of protection and the development of a basis for shaping the way towards reaching a consensus.

Η φύση παρέχει υποστηρικτικές για τη ζωή υπηρεσίες οι οποίες δεν αποτελούν, μόνο, τη βάση για την ακεραιότητα των οικοσυστημάτων αλλά, επίσης, παρέχουν σημαντικά οφέλη στις ανθρώπινες κοινωνίες. Η σημασία αυτών των οικοσυστημικών υπηρεσιών, συχνά, αγνοείται ή υποεκτιμάται κατά τον αναπτυξιακό σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων. Η οικονομική αποτίμηση των οικοσυστημικών λειτουργιών και υπηρεσιών αποτελεί μία από τις ευρέως χρησιμοποιούμενες μεθόδους αξιολόγησης και έχει συμβάλει στο να καταστήσει αυτά τα οφέλη οικονομικά ορατά και να αντιμετωπίσει το παραπάνω έλλειμμα. Εναλλακτικά, η σχετική σημασία των οικοσυστημικών υπηρεσιών μπορεί να εκτιμηθεί μέσω της πολύ-κριτηριακής αξιολόγησης. Η παρούσα διατριβή προτείνει ένα μεθοδολογικό πλαίσιο που συνδυάζει την οικοσυστημική λειτουργική ανάλυση, την πολύ-κριτηριακή αξιολόγηση και τις μεθόδους κοινωνικής έρευνας, ώστε να εισάγει μία προσέγγιση περιβαλλοντικού σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων, βασισμένη στις οικοσυστημικές υπηρεσίες. Το πλαίσιο περιλαμβάνει πέντε στάδια, που συνιστούν τη δομή μιας συμμετοχικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων, η οποία, στη συνέχεια, επικυρώθηκε εφαρμόζοντας τη διακριτή πολύ-κριτηριακή μέθοδο NAIADE στην περιοχή του οικοτόπου Natura 2000 της Καλλονής, στη Λέσβο. Τρία σενάρια αναπτύχθηκαν και αξιολογήθηκαν αφενός, αναφορικά με τις επιπτώσεις τους στις διαφορετικές οικοσυστημικές λειτουργίες – υπηρεσίες και αφετέρου, βάσει των αξιολογικών κρίσεων των συμμετεχόντων κοινωνικών δρώντων. Η τεχνική και η κοινωνική ανάλυση των τριών διαχειριστικών προοπτικών του οικοτόπου της Καλλονής συμβάλλει στη βαθύτερη κατανόηση του ζητήματος της προστασίας στην περιοχή μελέτης και στη διαμόρφωση μιας βάσης για τη διερεύνηση μιας συναινετικής λύσης.