Η προγνωστική αξία της τεστοστερόνης στη χρόνια στεφανιαία νόσο

Abstract

Background: Low serum testosterone (T) levels are associated with increased all-cause mortality in community-based studies while there are no data on the prognostic role of free T (FT), the most active fraction of total T, in patients with coronary artery disease (CAD). Objectives: We tested the hypothesis that endogenous FT predicts cardiovascular (CV) mortality in men with stable CAD.Methods: Serum FT, lipids, high-sensitivity C-reactive protein (hsCRP) and intereukin-6 levels were measured in 612 consecutive men with stable CAD. Primary endpoint was CV death, and secondary endpoint hospitalizations for acute coronary syndrome, ventricular arrhythmias, or ischemic stroke. Results: During a median follow-up of 5 years, 243 CV events (39.7%) occurred. Of these, 68 were CV deaths (11%), 140 acute coronary syndromes (22.9%), 7 strokes (1.1%), and 28 (4.6%) arrhythmic events. FT was inversely associated with CV death after adjustment for conventional risk factors for CAD (hazard ratio [HR]: 0.853; 95% confidence interval [CI]: 0.782 to 0.930; p<0.001). Further adjustment for ejection fraction of left ventricle or hsCRP did not change the association. Patients in the lowest tertile of FT (≤7 pg/mL) had 2,8 times higher risk of CV death compared to patients in the middle and highest tertile of FT (>7 pg/mL) after adjustment for traditional risk factors for CAD (HR: 2.815; 95% CI: 1.428 to 5.550; p=0.003). FT levels could not predict secondary endpoints (HR: 0.965; 95% CI: 0.920 to 1.013; p=0.151).Conclusions: In order to explore whether endogenous free testosterone (FT) predicts cardiovascular (CV) mortality in men with stable coronary artery disease (CAD) we recruited 612 coronary men. During a 5 years follow-up, 68 CV deaths occurred. FT was inversely associated with CV death after adjustment for classical risk factors (p<0.001). Patients in the lowest tertile of FT had 2.8 times higher risk of CV death compared to patients in the middle and highest tertile of FT, after adjustment for traditional risk factors. In conclusion, low FT levels are associated with high 5-year CV mortality in men with stable CAD, independently of other traditional CV risk factors.

Eισαγωγή: Τα χαμηλά επίπεδα ολικής και ελεύθερης τεστοστερόνης συσχετίζονται με αυξημένη ολική θνησιμότητα σε πληθυσμιακές μελέτες. Υπάρχουν αντικρουόμενα δεδομένα σχετικά με την προγνωστική αξία της ολικής τεστοστερόνης ορού όσον αφορά τους καρδιαγγειακούς θανάτους. Μέχρι τώρα δεν έχει μελετηθεί η προγνωστική αξία της ελεύθερης τεστοστερόνης, του περισσότερο δραστικού κλάσματος της ολικής τεστοστερόνης, σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο (ΣΝ). Σκοπός: Εξετάσαμε κατά πόσο τα επίπεδα της ενδογενούς ελεύθερης τεστοστερόνης αποτελούν προγνωστικό δείκτη της καρδιαγγειακής θνητότητας σε άνδρες με σταθερή ΣΝ.Μέθοδοι: Tα επίπεδα της ελεύθερης τεστοστερόνης ορού, των λιπιδίων, της υψηλής ευαισθησίας C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (hsCRP) και της ιντερλευκίνης 6 (IL-6) μετρήθηκαν σε 612 άνδρες με σταθερή ΣΝ. Πρωτογενές καταληκτικό σημείο ήταν ο θάνατος από καρδιαγγειακά αίτια και δευτερογενή καταληκτικά σημεία, οι νοσηλείες λόγω οξέος στεφανιαίου συνδρόμου (ΟΣΣ), η εμφάνιση νέων μειζόνων αρρυθμιών καθώς και τα ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ).Αποτελέσματα: Kατά τη διάρκεια της παρακολούθησης (διάμεση περίοδος 5 ετών) καταγράφηκαν 243 καρδιαγγειακά συμβάντα (39,7%), από τα οποία 68 ήταν καρδιαγγειακής αιτιολογίας θάνατοι (11%), 140 ΟΣΣ (22,9%), 7 ΑΕΕ (1,1%) και 28 μείζονα αρρυθμιολογικά συμβάντα (4,6%). Η ελεύθερη τεστοστερόνη συσχετίσθηκε αρνητικά με την καρδιαγγειακή θνητότητα ύστερα από προσαρμογή ως προς τους καθιερωμένους παράγοντες κινδύνου της ΣΝ [σχετικός δείκτης κινδύνου (HR): 0,853, 95% διάστημα εμπιστοσύνης (CI): 0,782 έως 0,930, p<0,001]. Επιπλέον προσαρμογή ως προς το κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας ή την CRP δεν διαφοροποίησαν την παραπάνω συσχέτιση. Οι ασθενείς με επίπεδα ελεύθερης τεστοστερόνης στο χαμηλότερο τριτημόριο (≤7 pg/mL) είχαν σχεδόν 3 φορές υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακού θανάτου συγκρινόμενοι με τους ασθενείς με επίπεδα ελεύθερης τεστοστερόνης στο μεσαίο και το υψηλότερο τριτημόριο (FT>7pg/mL) μετά από προσαρμογή ως προς τους παραδοσιακούς παράγοντες κινδύνου της ΣΝ (ΗR: 2,815, 95% CI: 1,428 έως 5,550, p=0,003). Τα επίπεδα ελεύθερης τεστοστερόνης ορού δεν προέβλεπαν τα δευτερογενή καταληκτικά σημεία (HR: 0,965, 95% CI: 0,920 έως 1,013, p=0,151).Συμπεράσματα: Τα χαμηλά επίπεδα της ελεύθερης τεστοστερόνης ορού συσχετίζονται με υψηλή πενταετή καρδιαγγειακή θνητότητα σε άνδρες με σταθερή ΣΝ, ανεξάρτητα από τους άλλους παραδοσιακούς παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου.