Το φαινόμενο της δεύτερης κατοικίας στο πλαίσιο μελέτης του τουρισμού: διερεύνηση επιδράσεων στην τοπική βιωσιμότητα στον νησιωτικό χώρο: η περίπτωση της Άνδρου

Abstract

This doctoral thesis addresses the second homes phenomenon (henceforth SH) in the tourism context. It aims to study the SH impacts on local communities of insular areas, by choosing Andros island as a case study. A theoretical model describing the operation of the SH on a local scale is developed; a model that was founded on the personal experience of the author, being a long-term observer and also part of this phenomenon. Choosing a pluralistic methodological approach, the development of the SH on Andros is being monitored through three different surveys: a local building activity census survey, at the Local Building Licenses Office on Androsa second homeowners sample survey through questionnaires a local businesses census survey of the main four markets of Andros, through questionnaires The primary research issues of the thesis concern: - Monitoring of the local impacts of the SH on the economy, society and natural environment of the host areas - Understanding the ways through which the SH impacts the transformation of the local communities - Monitoring other social impacts on the local scale- Understanding and monitoring the ways through which the SH impacts the local economy and its sectors - Understanding the impacts on natural resources and any positive impacts on human-made resources, like the landscape and cultural heritageParallel to these issues the thesis examines if there are any differentiations amongst the different type of second homeowners, as well as the role of local social, economic and environmental particularities and relevant policies at the national, regional or local level. Addressing the SH on the theoretical context of tourism, the motives initiating the SH are examined in relation to the more conventional tourism motives, as well as how these two phenomena co-exist in time and space on the local level. Finally operational and more symbolic aspects and dimensions of the SH in relation to the conventional tourism experiences are examined, as well as the role of insularity in choosing a second home destination.

Η διατριβή πραγματεύεται τη τοποθέτηση του φαινομένου της δεύτερης κατοικίας (στο εξής ΔΚ) στο πλαίσιο μελέτης του τουρισμού, διερευνώντας τις επιδράσεις του φαινομένου στις περιοχές υποδοχής στο νησιωτικό χώρο. Στα πλαίσια της διατριβής διατυπώνεται θεωρητικό υπόδειγμα λειτουργίας του φαινομένου σε επίπεδο προορισμού, το οποίο δομείται μέσα από τη μακρόχρονη παρατήρηση του φαινομένου από τη γράφουσα στη περιοχή της Άνδρου Μέσα από μια πλουραλιστική μεθοδολογική προσέγγιση, μελετάται η περίπτωση της Άνδρου, μέσα από 3 διακριτές έρευνεςκαταγραφή της νόμιμης κατασκευαστικής δραστηριότητας ΔΚ στο Πολεοδομικό Γραφείο Άνδρου,έρευνα μέσω ερωτηματολογίου σε δείγμα ιδιοκτητών ΔΚ έρευνα μέσω ερωτηματολογίου στον πληθυσμό των επαγγελματιών που λειτουργούν στις κεντρικές αγορές των 4 αστικών κέντρων του νησιού Bασικοί ερευνητικοί στόχοι της διατριβής, που επιδιώκονται μέσω των ερευνών :- Ο εντοπισμός των τοπικών επιδράσεων του φαινομένου σε οικονομία, κοινωνία και φυσικό περιβάλλον- Ο εντοπισμός των τρόπων με τους οποίους το φαινόμενο της ΔΚ επιδρά στη μεταβολή της σύνθεσης του τοπικού κοινωνικού ιστού- Ο εντοπισμός άλλων κοινωνικών επιδράσεων του φαινομένου τοπικά- Η κατανόηση και ο εντοπισμός των τρόπων με τους οποίους το φαινόμενο των ΔΚ επιδρά στο τοπικό παραγωγικό σύστημα και οι μεταβολές που επιφέρει σε επί μέρους οικονομικούς τομείς - Ο εντοπισμός των πιέσεων που ασκούνται τοπικά σε σχέση με το φαινόμενο στους φυσικούς πόρους αλλά και οι τυχόν ωφέλειες στους τοπικούς ανθρωπογενείς πόρους (τοπίο, πολιτισμική κληρονομιά)Παράλληλα με αυτούς τους ερευνητικούς στόχους εξετάζεται η τυχόν διαφοροποίηση των επιδράσεων επί μέρους κατηγοριών ιδιοκτητών ΔΚ τοπικά, καθώς και ο ρόλος των τοπικών ιδιαιτεροτήτων (κοινωνικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών) του προορισμού αλλά και των πολιτικών που σχετίζονται με το φαινόμενο σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.Σε ότι αφορά το θεωρητικό πλαίσιο του τουρισμού εξετάζονται οι συσχετισμοί του φαινομένου της ΔΚ με το αμιγές τουριστικό φαινόμενο, τα κίνητρα που κινητοποιούν την απόκτηση και χρήση ΔΚ αλλά και τυχόν χωροχρονικοί συσχετισμοί των δυο φαινομένων σε επίπεδο προορισμού. Επιχειρείται επίσης να διερευνηθούν οι λειτουργίες και συμβολικές διαστάσεις των ΔΚ σε σχέση με τις συμβατικές τουριστικές εμπειρίες, ενώ τέλος διερευνάται ο ρόλος της νησιωτικότητας σε σχέση με την επιλογή του χώρου διατήρησης ΔΚ.