Αρχαιολογικά πάρκα στην Ελλάδα: η περίπτωση της Κυμισάλας στη Ρόδο: τουρισμός, πολιτισμός, οικονομία

Abstract

This thesis presents the concept of the archaeological park and analyzes the historical, cultural, economical and tourism context of its operation. Also, a proposal is being made for the creation of an archaeological park in the archaeological geographic location of Kymissala, as well as a related empirical survey on cultural tourism and the recognition of the position of Kymissala on the island of Rhodes. Relatively new term and trend in archeology and museology, the concept of archaeological park is defined today by international conventions and an ongoing theoretical documentation of the context in which the term finds its application. The theoretical documentation of the archaeological park, in any environment, land or sea, also highlights the required balancing of the archaeological work with the work of preserving the cultural heritage. The emphasis in this thesis is on issues related to cultural tourism and ecotourism, as the formation and operation of an archaeological park becomes a focus of concentration of human activity in a particular physical space. Tourism development, as shown by empirical research, is closely linked to the quality of the environment and natural resources. The interconnection of tourism and the environment produces both positive and negative effects on the elements of the natural environment. As the term relates to issues related to the economy of cultural heritage, the possibilities of expressing cultural value with individual utility functions and terms of willingness to pay are explored. The value of cultural heritage can be interpreted as cultural capital, which opens up potentially fruitful ways to bring social decisions in this area. The archaeological park is a modern product of cultural tourism, run by a similar organization. Its two main aims are to present the life of the past and the importance of cultural heritage in today's society. The economic assessment of cultural heritage is seen as a necessary stage in achieving the sustainable use of cultural resources. Issues arising from the use of cultural goods are directly related to sustainable practices that are adapted to appropriate management models, such as what is proposed in the case of the study of the archaeological site of Kymissala, adapted to Greek reality. The empirical research conducted on the recognition of the region and the concept of cultural tourism strengthens both the theoretical and the practical framework for the realization of an archaeological park that has a positive impact on the sustainable tourism context of Rhodes.

Στην παρούσα διατριβή παρουσιάζεται η έννοια του αρχαιολογικού πάρκου και αναλύεται το ιστορικό, το πολιτιστικό, το οικονομικό και το τουριστικό πλαίσιο της λειτουργίας του. Επίσης, παρουσιάζεται η πρόταση για τη δημιουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου στην αρχαιολογική γεωγραφική θέση της Κυμισάλας καθώς και η σχετική εμπειρική έρευνα επί ζητημάτων πολιτιστικού τουρισμού και αναγνωρισιμότητας της θέσης της Κυμισάλας στο νησί της Ρόδου. Σχετικά νέος όρος και τάση στην αρχαιολογία και τη μουσειολογία, η έννοια αρχαιολογικό πάρκο καθορίζεται σήμερα από διεθνείς συμβάσεις και μια εν εξελίξει θεωρητική τεκμηρίωση του πλαισίου μέσα στο οποίο βρίσκει ο όρος την εφαρμογή του. Η θεωρητική τεκμηρίωση του αρχαιολογικού πάρκου, σε οποιοδήποτε περιβάλλον, χερσαίο ή ενάλιο, αναδεικνύει παράλληλα και την απαιτούμενη εξισορρόπηση του αρχαιολογικού έργου με το έργο της συντήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η έμφαση στην παρούσα διατριβή τοποθετείται σε ζητήματα που σχετίζονται με τον πολιτιστικό τουρισμό και τον οικοτουρισμό, καθώς η διαμόρφωση και η λειτουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου γίνεται εστία συγκέντρωσης της ανθρώπινης δραστηριότητας σε έναν συγκεκριμένο φυσικό χώρο. Η τουριστική ανάπτυξη, όπως προκύπτει και από την εμπειρική έρευνα, συνδέεται στενά με την ποιότητα του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Η διασύνδεση τουρισμού και περιβάλλοντος παράγει τόσο θετικά όσο και αρνητικά αποτελέσματα στα επιμέρους στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος. Δεδομένου ότι ο όρος σχετίζεται με ζητήματα που αφορούν την οικονομία της πολιτιστικής κληρονομιάς, διερευνώνται οι δυνατότητες έκφρασης της πολιτιστικής αξίας με συναρτήσεις ατομικής χρησιμότητας και με όρους προθυμίας πληρωμής. Η αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς μπορεί να ερμηνευθεί ως πολιτιστικό κεφάλαιο, κάτι που δυνητικά ανοίγει καρποφόρους δρόμους για την προσέγγιση κοινωνικών αποφάσεων στον συγκεκριμένο τομέα. Το αρχαιολογικό πάρκο είναι σύγχρονο προϊόν του πολιτιστικού τουρισμού διοικούμενο από κάποιον συναφή οργανισμό. Οι δύο κύριοι σκοποί του είναι η παρουσίαση της ζωής του παρελθόντος και η παρουσίαση της σημασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς στη σημερινή κοινωνία. Η οικονομική αποτίμηση της πολιτιστικής κληρονομιάς κρίνεται ως αναγκαίο στάδιο για την επίτευξη της αειφόρου χρήσης των πολιτιστικών πόρων. Τα ζητήματα που προκύπτουν από τη χρήση των πολιτιστικών αγαθών σχετίζονται άμεσα με αειφορικές πρακτικές που προσαρμόζονται σε κατάλληλα μοντέλα διαχείρισης, όπως αυτό που προτείνεται στην περίπτωση μελέτης της αρχαιολογικής θέσης της Κυμισάλας, προσαρμοσμένο στην ελληνική πραγματικότητα. Η εμπειρική έρευνα που διεξήχθη με επίκεντρο την αναγνωρισιμότητα της περιοχής και της έννοιας του πολιτιστικού τουρισμού ενισχύει τόσο το θεωρητικό όσο και το πρακτικό πλαίσιο υλοποίησης ενός αρχαιολογικού πάρκου με θετικές επιπτώσεις στο αειφορικό τουριστικό πλαίσιο του νησιού της Ρόδου.