Επίδραση δύο προγραμμάτων άσκησης για την αποκατάσταση διαστρεμμάτων ποδοκνημικής

Abstract

Τα διαστρέμματα ποδοκνημικής (ΠΔΚ) είναι πολύ συχνός τραυματισμός, που αν δεν αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά είναι πιθανό να οδηγήσουν σε χρόνια συμπτωματολογία, όπως πόνος και δυσκολία εκτέλεσης καθημερινών λειτουργικών ή αθλητικών δραστηριοτήτων. Η συχνότητα εμφάνισης νέου τραυματισμού στο άκρο πόδι είναι επίσης υψηλή για τα άτομα με διάστρεμμα ΠΔΚ που δεν έχουν συμμετάσχει σε προγράμματα φυσικοθεραπευτικής άσκησης. Οι οδηγίες αντιμετώπισης των διαστρεμμάτων στην κλινική άσκηση συστήνουν την εφαρμογή ασκήσεων ιδιοδεκτικότητας ως μία μέθοδο φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης. Οι συστάσεις βασίζονται όμως σε περιορισμένα βιβλιογραφικά δεδομένα και προκρίνεται η εκπόνηση νέων μελετών για να καθοριστεί το πιο αποτελεσματικό πρόγραμμα ασκήσεων ιδιοδεκτικότητας. Στόχοι: Να αξιολογηθεί η επίδραση δύο προγραμμάτων ασκήσεων ισορροπίας και PNF σε άτομα με διάστρεμμα ΠΔΚ. Μέθοδος: Στη μελέτη συμμετείχαν δύο ομάδες: ισορροπίας και PNF. Η κατανομή των συμμετεχόντων σε μία από τις δύο ομάδες ήταν τυχαία και στρωματοποιημένη ως προς το φύλο, το ιστορικό διαστρέμματος στο ίδιο άκρο πόδι και το επίπεδο αθλητικής δραστηριότητας. Για κάθε συμμετέχοντα εφαρμόστηκαν δέκα συνεδρίες φυσικοθεραπευτικής άσκησης και πραγματοποιήθηκαν τρεις μετρήσεις: πριν την παρέμβαση, μετά την παρέμβαση και δύο μήνες μετά την παρέμβαση. Στις μετρήσεις αξιολογήθηκαν οι ακόλουθες εξαρτημένες μεταβλητές: Ικανότητα ισορροπίας, αίσθηση θέσης ΠΔΚ, μυϊκή δύναμη και ηλεκτρομυογραφική (ΗΜΓ) δραστηριότητα στο άκρο πόδι, πόνος, εύρος κίνησης ΠΔΚ και λειτουργικότητα. Ακόμη, αξιολογήθηκε η συχνότητα εμφάνισης νέου τραυματισμού, 12 μήνες μετά την παρέμβαση. Αποτελέσματα - Συμπεράσματα: Για τα άτομα με διάστρεμμα στην ΠΔΚ, τα προγράμματα ασκήσεων ισορροπίας και PNF συστήνονται ως μέθοδος αποκατάστασης στην κλινική άσκηση. Στην παρούσα μελέτη βρέθηκε ότι τα προγράμματα ισορροπίας και PNF είχαν ως αποτέλεσμα σημαντική (p < 0.017, rs = 0.56 - 0.63) ενδυνάμωση και σημαντική (p < 0.017, rs = 0.60 and 0.63) βελτίωση του εύρους ραχιαίας κάμψης στο άκρο πόδι, καθώς και σημαντική (p < 0.017, rs = 0.54 - 0.64) βελτίωση της λειτουργικότητας δύο μήνες μετά την παρέμβαση. Επίσης, οι ασκήσεις ισορροπίας βρέθηκε ότι είναι μία αποτελεσματική μέθοδος προφύλαξης από νέους τραυματισμούς στο άκρο πόδι έως 12 μήνες μετά την παρέμβαση. Το πρόγραμμα ισορροπίας ήταν επίσης αποτελεσματικό (p < 0.017, rs = 0.54 - 0.63) για τη μείωση του πόνου, δύο μήνες μετά την παρέμβαση. Δύο μήνες μετά την παρέμβαση, μόνο το πρόγραμμα ισορροπίας βελτίωσε σημαντικά την ικανότητα ισορροπίας στο μετωπιαίο επίπεδο (p = 0.008, r = 0.57) και την αίσθηση θέσης της πελματιαίας κάμψης στην ΠΔΚ (p = 0.015, r = 0.55). Δύο μήνες μετά την παρέμβαση, το πρόγραμμα ισορροπίας βελτίωσε σημαντικά (p = 0.012, r = 0.56) την ΗΜΓ δραστηριότητα του μακρού περονιαίου μυ κατά την ισοκινητική αξιολόγηση της δύναμης για την πελματιαία κάμψη, και το πρόγραμμα PNF βελτίωσε σημαντικά (p = 0.013, r = 0.56) την ΗΜΓ δραστηριότητα του πρόσθιου κνημιαίου μυ κατά την ισοκινητική αξιολόγηση δύναμης για τον υπτιασμό. Για τα σημαντικά αποτελέσματα που διαπιστώθηκαν, τα μεγέθη αποτελέσματος που βρέθηκαν ήταν μεγάλα (> 0.5), αναδεικνύοντας τη σημαντικότητα των ευρημάτων της μελέτης στην κλινική άσκηση.Λέξεις κλειδιά: διάστρεμμα ποδοκνημικής, φυσικοθεραπεία, ασκήσεις ισορροπίας, ασκήσεις PNF, ιδιοδέκτρια νευρομυϊκή διευκόλυνση, δυναμική ισορροπία, αίσθηση θέσης άρθρωσης, δύναμη, ηλεκτρομυογραφία, πόνος, εύρος κίνησης, λειτουργικότητα, νέο διάστρεμμα 1.Εισαγωγή Η λέξη διάστρεμμα προέρχεται από το ρήμα διαστρέφω, που σημαίνει παραμορφώνω. Στην καθομιλουμένη γλώσσα, το διάστρεμμα λέγεται ‘στραμπούληγμα’ (με ιταλική ετυμολογία από τα strambare και strangolare), και είναι η διάταση ή ρήξη (μερική ή ολική) των συνδέσμων, δηλαδή του συνδετικού ιστού που βρίσκεται μεταξύ των οστών και προστατεύει τις αρθρώσεις από υπερβολική κινητικότητα. Σχετικά με την ποδοκνημική (ΠΔΚ) άρθρωση, το διάστρεμμα συχνά αναφέρεται ως ‘γύρισμα ποδιού’, και συμβαίνει κυρίως στους έξω πλάγιους συνδέσμους. Για τα διαστρέμματα πρώτου και δευτέρου βαθμού, που εξετάζονται στη διδακτορική διατριβή, προτεραιότητα των τραυματισθέντων τις τέσσερεις πρώτες ημέρες είναι η περίδεση της άρθρωσης, η προστασία και ξεκούραση του άκρου ποδιού. Αφού παρέλθει η φλεγμονή, οι περισσότεροι τραυματισθέντες αντιμετωπίζουν το διάστρεμμα συντηρητικά, δε συμμετέχουν δηλαδή σε προγράμματα φυσικοθεραπευτικής άσκησης, λόγω επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων και οικονομικών περιορισμών. Σημαντικό ποσοστό αυτών των τραυματισθέντων όμως, είναι πιθανό να εμφανίσουν μετατραυματικές επιπλοκές στο μέλλον. Σήμερα η πλέον επιστημονικά ενδεδειγμένη μέθοδος αντιμετώπισης των διαστρεμμάτων ΠΔΚ είναι η άσκηση, υπό την επίβλεψη φυσικοθεραπευτή, και έχουν εκπονηθεί πλήθος μελετών που εξετάζουν τα αποτελέσματα διάφορων μορφών άσκησης. Για τις ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας όμως υπάρχουν ελάχιστα βιβλιογραφικά δεδομένα. Ως εκ τούτου, δεν έχει καθοριστεί ακόμη το ιδανικό πρόγραμμα άσκησης στην κλινική άσκηση, και αρκετοί ερευνητές συστήνουν την εκπόνηση περισσότερων μελετών στο συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο. Στην παρούσα κλινική μελέτη συγκρίνονται οι επιδράσεις δύο προγραμμάτων άσκησης για τους ασθενείς με διάστρεμμα έξω πλάγιων συνδέσμων ΠΔΚ. Το πρώτο πρόγραμμα περιλαμβάνει ασκήσεις ισορροπίας, που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στην κλινική άσκηση για την αποκατάσταση των διαστρεμμάτων, αλλά τα οφέλη εφαρμογής τους δεν είναι μέχρι σήμερα ξεκάθαρα. Στο δεύτερο πρόγραμμα περιλαμβάνονται ασκήσεις PNF -ιδιοδέκτριας νευρομυϊκής διευκόλυνσης, μίας θεραπείας που δεν έχει ακόμη ερευνηθεί για τα διαστρέμματα. Και οι δύο μορφές άσκησης εφαρμόστηκαν από τον υποψήφιο διδάκτορα, που είναι φυσικοθεραπευτής. Στόχοι της διδακτορικής διατριβής ήταν: 1. Να υποστηρίξει τη βιβλιογραφία που προκρίνει τη φυσικοθεραπευτική άσκηση ως την πλέον αποτελεσματική μέθοδο αποκατάστασης για τα άτομα με διάστρεμμα ΠΔΚ, 2. Να αποσαφηνίσει τα οφέλη των ασκήσεων ισορροπίας στην κλινική άσκηση των φυσικοθεραπευτών για τα άτομα με διάστρεμμα ΠΔΚ,3. Να εξετάσει για πρώτη φορά τις επιδράσεις των ασκήσεων PNF σε άτομα με διάστρεμμα ΠΔΚ, χρησιμοποιώντας έναν μεθοδολογικά άρτιο σχεδιασμό,4. Να συγκρίνει την αποτελεσματικότητα δύο προγραμμάτων ασκήσεων ισορροπίας και PNF για τα άτομα με διάστρεμμα ΠΔΚ, 5. Να βελτιώσει την κλινική άσκηση των φυσικοθεραπευτών και την αποκατάσταση των ατόμων με διάστρεμμα ΠΔΚ.