Γνωστική - γλωσσική αποκατάσταση σε Έλληνες ασθενείς με ήπια γνωστική διαταραχή και άνοια τύπου Αλτσχάιμερ

Abstract

The purpose of the present study was to investigate the effect of Multicomponent Cognitive Training (MCT) in patients with mild Alzheimer's disease (AD) and Mild Cognitive Impairment (MCI). For this reason, fifty patients with mild AD and forty patients with MCI participated in the study. Participants with mild AD were randomly allocated either to the training program group (training group, n=25) or to a waiting list control group (n=25). In the same way, participants with MCI were randomly allocated either to the training program (training group, n=20) or to a waiting list control group (n=20). Training groups received computer assisted MCT (with an emphasis on episodic and delayed memory, attention, processing speed, executive function), linguistic exercises with pen and paper (focusing on semantic fluency, morphology, syntax, naming) and extra cognitive and linguistic exercises for homework. The duration of MCT intervention program was 15 weeks and it was administered twice a week. The duration of each session was approximately one hour. The control groups did not receive any cognitive training. Measures of episodic memory, delayed memory, word recognition, attention, executive function, processing speed, semantic fluency and naming were assessed at baseline and after the completion of the program in both groups. The results of the survey showed that MCT positively affects most cognitive and linguistic abilities of the patients who attended the exercise program, both those with mild AD and those with an MCI. In particular, the training group with AD showed significant improvement in episodic memory (total recall), recognition of words, delayed memory, attention/processing speed, executive functions, visuospatial skills, naming and semantic fluency. As for the training group with MCI, the results revealed statistically significant improvement in delayed memory, naming, semantic fluency, attention/processing speed, executive functions and visuospatial skills. No improvement was attested, though, in episodic memory (total recall) and word recognition. Therefore, the findings of the present study support the benefitcial effects of multicomponent cognitive training (MCT), especially on language impairments of patients with early-stage AD and MCI. Hopefully, these outcomes will give rise to alternatives ideas for applying combined intervention programs, with and without medication, in patients with AD and MCI, during the period in which they are still functional.

Ο σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η διερεύνηση της επίδρασης της Πολυσύνθετης Γνωστικής Παρέμβασης (ΠΣΓΠ) με έμφαση στα γλωσσικά ελλείμματα σε ασθενείς με ήπια Νόσο Αλτσχάιμερ (ΝΑ) και Ήπια Γνωστική Διαταραχή (ΗΓΔ) προσπαθώντας να καλύψει το βιβλιογραφικό κενό προσφέροντας επιστημονικά δεδομένα από την ταυτόχρονη γνωστική και γλωσσική παρέμβαση.Πιο αναλυτικά, κάθε ομάδα ασθενών χωρίστηκε σε δύο υπο-ομάδες: (α) μία που παρακολούθησε το πρόγραμμα εξάσκησης γνωστικών λειτουργιών με έμφαση στα γλωσσικά ελλείμματα για 15 εβδομάδες, 2 φορές την εβδομάδα με διάρκεια 50-55’ κάθε συνεδρία και πραγματοποίησε επιπλέον ασκήσεις για εξάσκηση στο σπίτι, και (β) μία ομάδα (ομάδα ελέγχου) η οποία δεν έλαβε καμία εξάσκηση. Πριν την έναρξη και μετά τη λήξη της παρέμβασης όλοι οι ασθενείς αξιολογήθηκαν με τη χρήση νευροψυχολογικών δοκιμασιών σε γνωστικούς και γλωσσικούς τομείς και ελέγχθηκαν τυχόν διαφορές στην επίδοσή τους.Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η ομάδα που δέχτηκε την ΠΣΓΠ είχε αυξημένες επιδόσεις στους περισσότερους γνωστικούς και γλωσσικούς τομείς. Συγκεκριμένα, στους ασθενείς με ΗΓΔ η ΠΣΓΠ βελτίωσε τους τομείς της καθυστερημένης ανάκλησης, της αναγνώρισης, της κατονομασίας, της λεκτικής ευχέρειας, της προσοχής, καθώς και την ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών και τις εκτελεστικές λειτουργίες. Δεν παρατηρήθηκε βελτίωση στην επανάληψη και στην μνήμη εργασίας. Στην ομάδα ελέγχου δεν παρατηρήθηκε βελτίωση, αντίθετα μειώθηκε η επίδοσή τους με την επίδειξη στατιστικά σημαντικής διαφοράς στην καθυστερημένη ανάκληση, τη σημασιολογική λεκτική ευχέρεια και τη μνήμη εργασίας. Επίσης, αναδείχθηκαν στατιστικά περισσότερες σχέσεις μεταξύ γνωστικών και γλωσσικών λειτουργιών στην ομάδα παρέμβασης κατά την τελική μέτρηση, συγκριτικά με την αρχική μέτρηση, ενώ στην ομάδα ελέγχου παρατηρήθηκε μόνο μία συσχέτιση μεταξύ της σημασιολογικής λεκτικής ευχέρειας και της δοκιμασίας προσοχής/ταχύτητας επεξεργασίας, τόσο κατά την αρχική μέτρηση όσο και κατά την τελική μέτρηση.Όσον αφορά τους ασθενείς με ήπια ΝΑ, η ομάδα παρέμβασης βελτίωσε τις επιδόσεις της με στατιστικά σημαντική διαφορά στην καθυστερημένη μνήμη, την κατονομασία, τη σημασιολογική λεκτική ευχέρεια, τη μνήμη εργασίας, την προσοχή, την ταχύτητα επεξεργασίας και την οπτικοχωρική ικανότητα. Αντίθετα, στην ομάδα ελέγχου δεν παρατηρήθηκε βελτίωση σε καμία από τις νευροψυχολογικές δοκιμασίες κατά την τελική μέτρηση. Συγκεκριμένα αναδείχτηκε μείωση των μέσων όρων μετά το πέρας των 15 εβδομάδων με στατιστικά σημαντική διαφορά στους τομείς της καθυστερημένης μνήμης και της προσοχής. Επίσης, οι συσχετίσεις ανάμεσα στους γνωστικούς και γλωσσικούς τομείς φαίνεται να είναι περισσότερες στην ομάδα παρέμβασης συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου όπου παρατηρείται μόνο μια συσχέτιση κατά την αρχική και τελική μέτρηση. Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί να προσφέρει επιστημονικά δεδομένα συμβάλλοντας στον κατάλληλο σχεδιασμό προγράμματων γνωστικής εξάσκησης.