Ευρωπαϊκή ταυτότητα: διαμόρφωση και εξέλιξη

Abstract

The European identity, being , in its core, social consciousness, consists of a wide range of factors and elements that derive from all stages of its formation. All of them consist an integral part of forming European culture, which in combination with multiculturalism forge the essence of European identity. Historical and cultural contributions, the geopolitical factor and the political choices at European level, play a catalytic role in its development. In this context, the question arises as to the subject and the way the European identity is managed. The democratic deficit of European Union confirms the difficulty of defining the bodies responsible for managing the European identity. In this context, the process of defining the coherent elements of European citizenship and its management is equally complex. European identity is shaped more effectively on the basis of coexistence between a moral and a legal community, according to the republican model, based on the post-national principle and having as a prerequisite the “politic” patriotism. The European identity must coexist harmoniously with national identities, having a relationship of synergy, a process that in turn leads to finding a way for a more efficient functioning of the European Union. A simple form of federation or confederation may not be able to promote the Union at a later stage, since a combination of these two forms is more effective. The most recent European elections demonstrate that there are further steps to be done from both sides. The European citizen is not adequately aware of his eventual more active participation in the process and the European Union itself of the various ways of bringing him closer to itself.

Η ευρωπαϊκή ταυτότητα, όντας κοινωνική συνείδηση, αποτελείται από ένα ευρύ φάσμα παραγόντων και στοιχείων, τα οποία προέρχονται από όλες τις φάσεις διαδρομής της. Το σύνολό τους, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διαμόρφωσης της ευρωπαϊκής κουλτούρας, η οποία σε συνδυασμό με την πολυπολιτισμικότητα σφυρηλατούν την ουσία της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Οι ιστορικές και πολιτισμικές καταβολές, ο γεωπολιτικός παράγοντας καθώς και οι πολιτικές επιλογές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, παίζουν συνδυαστικά καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξή της. Σε αυτό το πλαίσιο, τίθεται το ζήτημα που αφορά το ποιος και με ποιον τρόπο διαχειρίζεται την ευρωπαϊκή ταυτότητα. Το δημοκρατικό έλλειμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβεβαιώνει τη δυσκολία ορισμού των φορέων διαχείρισης της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Υπό αυτό το πρίσμα, κρίνεται εξίσου πολύπλοκη η διαδικασία ορισμού των συνεκτικών στοιχείων της ευρωπαϊκής ιδιότητας του πολίτη και του τρόπου διαχείρισής της. Η ευρωπαϊκή ταυτότητα οικοδομείται αποτελεσματικότερα στη βάση συνύπαρξης μιας ηθικής και μιας νόμιμης κοινότητας, σύμφωνα με το ρεπουμπλικανικό μοντέλο, στηριζόμενη στη μετα-εθνική αρχή κι έχοντας ως απαραίτητη προϋπόθεση τον πολιτειακό πατριωτισμό. Η ευρωπαϊκή ταυτότητα επιβάλλεται να συνυπάρχει αρμονικά με τις εθνικές ταυτότητες, έχοντας μια μορφή συνεργίας, διαδικασία, η οποία, με τη σειρά της, οδηγεί στην εύρεση ενός τρόπου πιο αποτελεσματικής λειτουργίας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Μια απλή μορφή ομοσπονδίας ή συνομοσπονδίας ενδεχομένως δεν είναι σε θέση να ωθήσει την Ένωση σε ένα μεταγενέστερο στάδιο, αφού ένας συνδυασμός αυτών των δύο μορφών θα ήταν πιο αποτελεσματικός. Οι πιο πρόσφατες Ευρωεκλογές είναι χαρακτηριστικές ως προς τα βήματα που έχει περιθώριο να επιτελέσει ακόμη αφενός ο ευρωπαίος πολίτης, ο οποίος δεν είναι σε όλες τις χώρες εξίσου ευαισθητοποιημένος ως προς την πιο ενεργή συμμετοχή του στη διαδικασία, αλλά και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, για να λειτουργήσει με τέτοιον τρόπο, ώστε να τον φέρει πιο κοντά στους κόλπους της.