Μια εμπειρικά θεμελιωμένη θεωρία θεραπευτικής αλλαγής από την οπτική του πελάτη

Abstract

This study has explored the presence of helping factors that take place in psychotherapy from the client’s perspective. More precisely, it explores client individual changes and therapeutic interventions from the client’s point of view. The current study examined 10 semi-structured interviews held with clients that had completed successfully psychotherapy based on various approaches. Grounded theory was used to analyze the interviews. Results reveal a theoretical model that depicts the process of change in psychotherapy and the therapeutic factors that take place in the process. This theoretical model of change reveals the client’s and the therapist’s role, along with the role of their working alliance as basic factors of therapeutic change. Findings underscore the importance of the co-construction of a therapeutic world of new possibilities and different choices for the client, the creation of a safe and trustworthy environment, the human integrity, the professional and accepting stance of the therapist, the client’s intentionality for change and hard work, and a solid therapist and client working alliance as necessary conditions for successful psychotherapy. The importance of the client’s perspective has been acknowledged during the last decades by the professional community. Nevertheless, the number of studies based on the client’s perspective is scarce. The present study brings to the foreground the subjective experience of the client and therefore the imperative need to include it in the integral study of psychotherapy process research. The client’s account of therapy contributes to the thorough exploration of psychotherapeutic processes and to the clarification of the therapeutic factors that lead to change. Limitations of the study and proposals for future research are addressed.

Η παρούσα διατριβή μελέτησε τους βοηθητικούς παράγοντες στην ψυχοθεραπεία, από την οπτική του πελάτη. Συγκεκριμένα, εξετάστηκαν οι αλλαγές και οι θεραπευτικές παρεμβάσεις μέσα από τις οποίες ο πελάτης θεωρεί πως κατάφερε να βοηθηθεί. Η έρευνα βασίστηκε σε 10 ημιδομημένες συνεντεύξεις πελατών διαφορετικών θεραπευτικών προσεγγίσεων, οι οποίοι είχαν ολοκληρώσει τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας επιτυχώς. Το εμπειρικό υλικό αναλύθηκε με τη μέθοδο της εμπειρικά θεμελιωμένης θεωρίας. Η ανάλυση των δεδομένων ανέδειξε ένα θεωρητικό μοντέλο, το οποίο περιγράφει τη διαδικασία της ψυχοθεραπευτικής αλλαγής όπως και τους παράγοντες που συμβάλλουν στην επίτευξή της. Το μοντέλο αναδεικνύει το ρόλο του πελάτη, του θεραπευτή και της μεταξύ τους σχέσης ως βασικούς παράγοντες της θεραπευτικής αλλαγής. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημαντικότητα της συγκατασκευής ενός θεραπευτικού κόσμου καινούργιων δυνατοτήτων και επιλογών για τον πελάτη, τη δημιουργία ενός ασφαλούς πλαισίου εμπιστοσύνης, τον επαγγελματισμό και την ανθρώπινη στάση αποδοχής του θεραπευτή, την πρόθεση του πελάτη για δέσμευση και προσωπική δουλειά και την εδραίωση μιας θετικής εργασιακής συμμαχίας ανάμεσα στον πελάτη και τον θεραπευτή, ως απαραίτητες συνθήκες για την επιτυχή έκβαση της ψυχοθεραπείας. Η σημαντικότητα της οπτικής του πελάτη έχει αναγνωριστεί στον ερευνητικό χώρο τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο ο αριθμός των ερευνών που τη μελετούν παραμένει περιορισμένος. Η παρούσα έρευνα αποτελεί μια προσπάθεια ανάδειξης της υποκειμενικής εμπειρίας του πελάτη με στόχο να συμπεριληφθεί η θέση του στην ολοκληρωμένη μελέτη της ψυχοθεραπείας. Συμβάλλει στην ενδελεχή διερεύνηση της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας και στην περαιτέρω αποσαφήνιση των μηχανισμών και παραγόντων της αλλαγής. Γίνεται αναφορά στους περιορισμούς της παρούσας μελέτης και σε προτάσεις για την πραγματοποίηση νέων ερευνών.