Επιδράσεις των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας στη διαμόρφωση στάσεων και συμπεριφορών των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα περιβάλλοντος

Abstract

The aim of this research is to study and analyse the impact of the Mass Media on educators, in shaping their attitudes and behaviour regarding environmental issues. In order to study this particular research field in depth, a quantitative survey was conducted on a sample of primary education teachers. More specifically, the basic research tool used was a suitably structured questionnaire, that was elaborated in accordance with relevant research papers. The basic sampling method used for the selection of the teachers and the data collection was two-stage proportional stratified random sampling, and the final sample was set at 392 teachers. Firstly, the teachers’ beliefs and views were determined regarding the way in which the Mass Media should be used and exploited. For this purpose, descriptive statistics were used in accordance with the answers provided by the teachers to the questionnaire, while the environmental problems that concern teachers were recorded, since they are the subject of promotion by the Mass Media.Next, the effect of socio-demographic characteristics on the formulation of the primary education teachers’ attitudes and behaviour regarding the role of Mass Media in relation to environmental issues was examined. The analysis showed that there are statistically significant correlations between the gender, age, educational level, years of service in education and the number of teachers also serving at the interviewee’s unit, and the attitudes, beliefs and behaviour of teachers pertaining to the role of the Mass Media.At a next stage, the structural cohesion of the questions that constitute ‘variables’ was studied, since they affect the formulation of attitudes and behaviour in teachers, and their relevant significance. From the application of the non-linear Principal Component Analysis method, 5 significant components emerged which constitute the main factorial axes of the views, attitudes and behaviour of teachers. The first component is related to “Presentation of Environmental Problems by the Mass Media”. The second component involves the “Frequency of Presentation of Environmental Problems by the Mass Media, and their role in the undertaking of actions and initiatives by teachers”. The third component expresses “The contribution of newspapers, the Internet and magazines in raising public awareness on environmental issues”. The fourth component refers to “The contribution of Mass Media in addressing environmental problems”, while the fifth component involves “Promoting the topic of biodiversity”. Next, in order to develop a typology of the attitudes and behaviour of teachers on environmental issues, Hierarchical Cluster Analysis was applied, with the values of the collected answers used with the factorial axes. The results highlighted two clusters of teachers, with a proportionate behaviour stemming from the Mass Media impact. More specifically, the first cluster includes the ‘progressive’ teachers who are older and have a longer work experience, a second degree and further training. The second cluster includes the more ‘conservative’ teachers, who are younger, have a shorter work experience and fewer qualifications. By using categorical regression, a «προβλεπτικό μοντέλο» for the identification of the cluster was formulated, in which each primary education teacher can be included. The inclusion of a teacher in a specific cluster is related to the kind of environmental issues that s/he would like to see the Mass Media focusing on, and his/her evaluative attitude and beliefs regarding the contribution of the Mass Media in raising public awareness.

Σκοπός της έρευνας είναι η μελέτη και η ανάλυση της επίδρασης των ΜΜΕ στους εκπαιδευτικούς με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση στάσεων και συμπεριφορών τους σε θέματα περιβάλλοντος. Προκειμένου να μελετηθεί σε βάθος το συγκεκριμένο ερευνητικό πεδίο, πραγματοποιήθηκε ποσοτική έρευνα σε δείγμα εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ειδικότερα, ως βασικό εργαλείο της έρευνας χρησιμοποιήθηκε κατάλληλα διαμορφωμένο ερωτηματολόγιο, η σύνταξη του οποίου έγινε με βάση ανάλογες ερευνητικές εργασίες. Για την επιλογή των εκπαιδευτικών και τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ως βασικό δειγματοληπτικό σχέδιο, αυτό της αναλογικής στρωματοποιημένης τυχαίας δειγματοληψίας δύο σταδίων, ενώ το τελικό δείγμα καθορίστηκε στους 392 εκπαιδευτικούς. Αρχικά, προσδιορίστηκαν οι πεποιθήσεις και οι απόψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τον τρόπο χρήσης και αξιοποίησης των ΜΜΕ. Η διερεύνηση αυτή υλοποιήθηκε βάσει της περιγραφικής στατιστικής, σύμφωνα με τις απαντήσεις που έδωσαν οι εκπαιδευτικοί στις ερωτήσεις του ερωτηματολογίου, ενώ καταγράφηκαν τα περιβαλλοντικά προβλήματα που ενδιαφέρουν τους εκπαιδευτικούς καθώς αποτελούν αντικείμενο προβολής από τα ΜΜΕ.Στη συνέχεια, εξετάστηκε η επίδραση κοινωνικών-δημογραφικών χαρακτηριστικών στη διαμόρφωση στάσεων και συμπεριφορών των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης για το ρόλο των ΜΜΕ σε θέματα περιβάλλοντος. Από την ανάλυση βρέθηκε ότι υπάρχουν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ του φύλου, της ηλικίας, του μορφωτικού επιπέδου, των χρόνων υπηρεσίας στην εκπαίδευση και του αριθμού των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στη μονάδα του εκπαιδευτικού με τις στάσεις, τις πεποιθήσεις αλλά και τη συμπεριφορά των εκπαιδευτικών ως προς το ρόλο των ΜΜΕ.Έπειτα, διερευνήθηκε η δομική συνοχή των ερωτήσεων που αποτελούν «μεταβλητές» καθώς συνθέτουν τη διαμόρφωση στάσεων και συμπεριφορών των εκπαιδευτικών, όπως και τη σημαντικότητά τους. Από την εφαρμογή της μεθόδου της μη Γραμμικής Ανάλυσης σε Κύριες Συνιστώσες προέκυψαν 5 σημαντικές συνιστώσες που αποτελούν τους βασικούς παραγοντικούς άξονες των απόψεων, στάσεων και συμπεριφορών των εκπαιδευτικών. Η πρώτη συνιστώσα αποτελεί «την προβολή περιβαλλοντικών προβλημάτων από τα ΜΜΕ». Η δεύτερη συνιστώσα υποστηρίζει «τη συχνότητα προβολής περιβαλλοντικών προβλημάτων από τα ΜΜΕ, και του ρόλου τους στην ανάληψη δράσεων και πρωτοβουλιών των εκπαιδευτικών». Η τρίτη συνιστώσα εκφράζει «τη συμβολή των εφημερίδων του διαδικτύου και των περιοδικών στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για περιβαλλοντικά θέματα». Η τέταρτη συνιστώσα χαρακτηρίστηκε με τον τίτλο: «Συνεισφορά των ΜΜΕ στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων», ενώ η πέμπτη συνιστώσα αποτελεί την «Προβολή του θέματος της βιοποικιλότητας». Στη συνέχεια, για την ανάπτυξη τυπολογίας των στάσεων και συμπεριφορών των εκπαιδευτικών σε θέματα περιβάλλοντος εφαρμόστηκε η Ιεραρχική Ανάλυση σε Συστάδες, όπου χρησιμοποιήθηκαν οι τιμές των απαντήσεών τους επί των παραγοντικών αξόνων. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν δύο συστάδες εκπαιδευτικών με ανάλογη συμπεριφορά από την επίδραση των ΜΜΕ. Ειδικότερα, η πρώτη συστάδα συγκροτείται από τους «προοδευτικούς» εκπαιδευτικούς που είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία και διαθέτουν μεγαλύτερη επαγγελματική προϋπηρεσία, δεύτερο πτυχίο και επιμόρφωση. Η δεύτερη συστάδα αποτελείται από τους «συντηρητικούς» σε άποψη εκπαιδευτικούς, οι οποίοι είναι νεότεροι, διαθέτουν μικρότερη επαγγελματική προϋπηρεσία και λιγότερους τίτλους σπουδών.