Μελέτη της γενετικής βάσης συνδρόμων υπερφερριτιναιμίας με ή χωρίς αναιμία σε Έλληνες ασθενείς

Abstract

Assessment of asymptomatic hyperferritinemia is a frequent cause of tertiary care referral. The aim of the present study was the phenotypic and molecular assessment of asymptomatic hyperferritinemic patients that presented to the Hepatology Outpatient Clinic of the 1st Department of Internal Medicine at Laiko General Hospital.A total of 87 patients with asymptomatic hyperferritinemia were studied. In more than 70% the cause of hyperferritinemia was not related to iron overload. The most common causes were the dysmetabolic syndrome, chronic inflammation, neoplasia, dyserythropoiesis and exogenous iron administration. Molecular analysis was performed in 37% of patients and was positive for mutations in 41% of the molecularly investigated cases.According to the present study, asymptomatic hyperferritinemia is not usually due to iron loading. Ferritin is a non-specific marker of disease. On the contrary, transferrin saturation is a useful marker of iron overload. Molecular analysis is a powerful tool in the diagnostic approach of hyperferritinemia, but is of value only in well-selected cases.A rare cause of asymptomatic hyperferritinemia is the hereditary hyperferritinemia cataract syndrome (HHCS). It is a rare autosomal dominant disorder characterized by increased ferritin levels, irrespective of body iron status, and early-onset bilateral cataracts. HHCS is due to mutations in the FTL gene.The aim of the second part of this study was the identification and characterization of patients of Greek origin with HHCS.Ten unrelated cases were diagnosed with HHCS among the 87 patients with hyperferritinemia. Molecular analysis revealed two point mutations, the C39G and the A40G. C39G has been previously described in patients of Greek origin. This is the first report of the A40G mutation in the Greek population.The present study is the first extended report of HHCS cases in the Greek population.

Η διερεύνηση της ασυμπτωματικής υπερφερριτιναιμίας είναι συχνή αιτία παραπομπής ασθενών σε τριτοβάθμια νοσοκομεία. Στόχος της παρούσας μελέτης ήταν η φαινοτυπική και γενετική διερεύνηση ασθενών με ασυμπτωματική υπερφερριτιναιμία που παραπέμφθηκαν στο Ηπατολογικό Ιατρείο της Α’ Παθολογικής Κλινικής, ΓΝΑ «Λαϊκό».Συνολικά μελετήθηκαν 87 ασθενείς. Σε περισσότερο από το 70% η υπερφερριτιναιμία δεν αποδόθηκε σε αιμοχρωμάτωση. Τα συνηθέστερα αίτια υπερφερριτιναιμίας ήταν το δυσμεταβολικό σύνδρομο, η φλεγμονή και η νεοπλασία, η δυσερυθροποίηση και η δευτεροπαθής υπερσυσσώρευση σιδήρου. Μοριακός έλεγχος διενεργήθηκε στο 37% του συνόλου και ήταν θετικός στο 41% των περιστατικών που ελέγχθηκαν μοριακά.Από την παρούσα καταγραφή προκύπτει ότι η ασυμπτωματική υπερφερρτιναιμία δεν οφείλεται συνήθως σε αιμοχρωμάτωση. Η φερριτίνη δεν είναι ειδικός δείκτης, αντίθετα ο κορεσμός τρανσφερρίνης είναι ιδιαίτερα χρήσιμος για την αναγνώριση καταστάσεων υπερφόρτωσης σιδήρου. Ο μοριακός έλεγχος αποτελεί χρήσιμο εργαλείο μόνο όταν γίνεται στοχευμένα. Μια σπάνια αιτία ασυμπτωματικής υπερφερριτιναιμίας είναι το κληρονομικό σύνδρομο υπερφερριτιναιμίας καταρράκτη (Hereditarry Hyperferritinemia Cataract Syndrome - HHCS). Πρόκειται για μια επικρατούσα αυτοσωμική νόσο που χαρακτηρίζεται από υπερφερριτιναιμία, ανεξαρτήτως των επιπέδων σιδήρου, και εμφάνιση αμφοτερόπλευρου καταρράκτη σε νεαρή ηλικία. Το HHCS οφείλεται σε μεταλλάξεις στο γονίδιο FTL.Στο δεύτερο μέρος της μελέτης στόχος ήταν η φαινοτυπική καταγραφή Ελλήνων ασθενών που εμφανίζουν υπερφερριτιναιμία και καταρράκτη και η διερεύνηση της γενετικής βάσης του HHCS στον ελληνικό πληθυσμό.Αναγνωρίστηκαν 10 περιστατικά με HHCS, τα οποία δεν σχετίζονταν συγγενικά μεταξύ τους. Ο μοριακός έλεγχος ανέδειξε δύο μεταλλάξεις, τη C39G και την A40G. Η C39G είχε ήδη αναφερθεί σε Έλληνες ασθενείς, ενώ η A40G αναγνωρίζεται για πρώτη φορά στον ελληνικό πληθυσμό στην παρούσα μελέτη.Η παρούσα μελέτη αποτελεί μια πρώτη μεγάλη καταγραφή περιστατικών με HHCS στον ελληνικό πληθυσμό.