Η εγχώρια αλβανική χιπ χοπ σκηνή στην Ελλάδα: ζητήματα νεανικής κουλτούρας και ταυτοτήτων της δεύτερης γενιάς μεταναστών

Abstract

The present thesis studies the construction, articulation and negotiation of identities and subjectivities of young men of Albanian descent who live in Athens and make rap music. The research uses as its case study a particular rap collective and focuses on the plans, desires, strategies and narrations –musical and non musical – of its members, in the context of a study of ‘second generation’ migrant youth that goes beyond estimations on integration, social mobility and education attainment. Since the early 1990s large numbers of Albanian migrants arrived in Greece, leaving their country after the collapse of the communist regime and due to its aftermath consequences. In the same decade, both in Greece and in Albania, rap music and hip hop culture started becoming popular among youngsters and so the first ‘crews’ rapping in their native languages were formed. During the last two decades rap music and hip hop culture has evolved to a global phenomenon, with youths creatively adapting it in variable locales worldwide. In its global mobility rap is being linguistically and musically transformed, reflecting native categories, features and contexts. Moreover, symbols, codes and values forming part of the genre’s ideology and imagery are invested with new meanings depending on local knowledge, conditions and sensibilities. It is true that migrants’ rap narrative, often takes the form of anger or protest against conditions of racism, inequality and exclusion often experienced in the host countries; or/and of an empowered ethnic identity in conditions of migrancy. However, focusing only on that aspect and treating migrant rappers merely as agents of de facto resistance on the margins of their host society, deprives them of other possible agencies and subjectivities produced in rap practice. The current thesis studies the lyrics, sounds, narrations and routes of a particular rap collective in order to ethnographically understand the complex ways in which its members produce new fields of social critique, stemming not just from the binary relation to the host country but from the multiple contexts in which they operate. While the postindustrial condition of the inner-city ghettos of New York formed the background for the first rap productions, my informants’ rap narrative unfolds in relation to Albania’s socio-political condition in the post-1990 era. I argue that it is within this transnational condition lived by these young migrants in Greece, that they form the subjectivities discursively and performatively produced in their rap music. The present thesis studies the construction, articulation and negotiation of identities and subjectivities of young men of Albanian descent who live in Athens and make rap music. The research uses as its case study a particular rap collective and focuses on the plans, desires, strategies and narrations –musical and non musical – of its members, in the context of a study of ‘second generation’ migrant youth that goes beyond estimations on integration, social mobility and education attainment. Since the early 1990s large numbers of Albanian migrants arrived in Greece, leaving their country after the collapse of the communist regime and due to its aftermath consequences. In the same decade, both in Greece and in Albania, rap music and hip hop culture started becoming popular among youngsters and so the first ‘crews’ rapping in their native languages were formed. During the last two decades rap music and hip hop culture has evolved to a global phenomenon, with youths creatively adapting it in variable locales worldwide. In its global mobility rap is being linguistically and musically transformed, reflecting native categories, features and contexts. Moreover, symbols, codes and values forming part of the genre’s ideology and imagery are invested with new meanings depending on local knowledge, conditions and sensibilities. It is true that migrants’ rap narrative, often takes the form of anger or protest against conditions of racism, inequality and exclusion often experienced in the host countries; or/and of an empowered ethnic identity in conditions of migrancy. However, focusing only on that aspect and treating migrant rappers merely as agents of de facto resistance on the margins of their host society, deprives them of other possible agencies and subjectivities produced in rap practice. The current thesis studies the lyrics, sounds, narrations and routes of a particular rap collective in order to ethnographically understand the complex ways in which its members produce new fields of social critique, stemming not just from the binary relation to the host country but from the multiple contexts in which they operate. While the postindustrial condition of the inner-city ghettos of New York formed the background for the first rap productions, my informants’ rap narrative unfolds in relation to Albania’s socio-political condition in the post-1990 era. I argue that it is within this transnational condition lived by these young migrants in Greece, that they form the subjectivities discursively and performatively produced in their rap music.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζει την κατασκευή, άρθρωση και διαχείριση ταυτοτήτων και υποκειμενικοτήτων ανάμεσα σε νεαρούς Αλβανικής καταγωγής που ζουν στην Αθήνα και παράγουν ραπ μουσική. Η έρευνα εστιάζει στο παράδειγμα ενός συγκεκριμένου ραπ σχήματος και στα σχέδια, τις επιθυμίες, τις στρατηγικές και τις αφηγήσεις - μουσικές και μη - των νεαρών ανδρών που το συγκροτούν, επιδιώκοντας μια ανάγνωση της ‘δεύτερης γενιάς’ που κινείται πέρα από δείκτες ένταξης, εκπαιδευτικής ενσωμάτωσης και κοινωνικής κινητικότητας. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 η Ελλάδα άρχισε να δέχεται αυξημένες ροές μεταναστών, με το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών να προέρχονται από την γειτονική χώρα της Αλβανία. Την ίδια δεκαετία, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αλβανία, σημειώνονται οι πρώτες απόπειρες οικειοποίησης της ραπ μουσικής και χιπ χοπ κουλτούρας από νεαρούς που μιμούμενοι τους Αφρο-Αμερικανούς συνομηλίκους τους, ραπάρουν στην μητρική τους γλώσσα. Τις τελευταίες δύο περίπου δεκαετίες λαμβάνει χώρα ένα δυναμικό ρεύμα οικειοποίησης της μουσικής αυτής έκφρασης από νέους και νέες σε όλο τον κόσμο. Στο ταξίδι της αυτό μεταλλάσσεται γλωσσικά και μουσικά αντανακλώντας κάθε φορά εντόπιες κατηγορίες και χαρακτηριστικά, ενώ συμβολισμοί, έννοιες και ιδεολογικά σχήματα που παραδοσιακά συγκροτούν τον αξιακό κώδικα της χιπ χοπ κουλτούρας επενδύονται με νέα νοήματα. Είναι γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις το ραπ αφήγημα μεταναστών γίνεται έκφραση θυμού και διαμαρτυρίας για τις συνθήκες ρατσισμού, άνισης μεταχείρισης και αποκλεισμών που συχνά βιώνουν στις χώρες υποδοχής, ή/και υπεράσπισης της εθνοτικής τους ταυτότητας σε συνθήκες μετανάστευσης. Ωστόσο, η στερεοτυπική σχεδόν εστίαση πολλών μελετών στην ανίχνευση μόνο τέτοιων νοημάτων, θεωρώ ότι αποκλείει την ανάδειξη εναλλακτικών ιστοριών και λόγων ‘αντίστασης’, καθώς και διαδικασιών διαμόρφωσης νέων θέσεων υποκειμένου που εγγράφονται στις ραπ επιτελέσεις μεταναστών. Η παρούσα διατριβή μελετά εθνογραφικά στίχους, ήχους, λόγους και διαδρομές μιας συγκεκριμένης ραπ συλλογικότητας με σκοπό να κατανοήσει τους σύνθετους τρόπους με τους οποίους τα μέλη της παράγουν νέα πεδία κοινωνικής κριτικής με βάση τα πολλαπλά πλαίσια στα οποία ενεργούν, και τα οποία δεν ορίζονται μόνο από τη δυαδική σχέση των μεταναστών με τη χώρα υποδοχής. Αν για τους πρώτους εκφραστές της χιπ χοπ κουλτούρας, το ραπ αφήγημα τους εκτυλισσόταν με φόντο τις συνθήκες που επικρατούσαν στα γκέτο της Νέας Υόρκης την εποχή της αποβιομηχάνισης, το ραπ αφήγημα των πληροφορητών μου εντάσσεται και συνομιλεί διαρκώς με το σύγχρονο κοινωνικό-πολιτικό τοπίο της Αλβανίας όπως αυτό διαμορφώθηκε στην μετά το 1990 εποχή. Οι υποκειμενικότητες που συγκροτούν ως μετανάστες στην Ελλάδα και σχηματοποιούνται επιτελεστικά και λογοθετικά στη ραπ μουσική τους, υποστηρίζω ότι παράγονται στα πλαίσια αυτής της διεθνικής συνθήκης.