Νεο-αριστοτελική αρετολογική ηθική: εκδοχές και αντιρρήσεις

Abstract

In this dissertation, it is presented and analyzed both descriptively and critically a particular version of neo-Aristotelian virtue ethics of the ethical naturalism proposed by Philippa Foot, Rosalind Hursthouse and Michael Thompson. According to this proposal, moral goodness belongs to the type of species-specific natural goodness analogous of that ascribed to other life forms when they are evaluated according to their nature. Moral virtues in that case are conceived to be those traits that make human beings good in the same way that, mutandis mutatis, particular traits and functions make the members of other life forms good. In consequence, this work focuses on the naturalistic aspects of this philosophical line of thought, namely on the philosophical foundation that grounds its claim to be a naturalistic approach. Objections, stemming from evolutionary biology and social psychology, are examined and rejected. Those objections question the naturalistic character of this approach and the psychological realism of the virtues respectively. In parallel, the prominence of a vital feature is highlighted, a feature supporting the neo-Aristotelian construction of Foot, Hursthouse and Thompson in its essentials and especially in relation to the analogy between rational and non-rational animals. This feature is the concept of the natural habitat of human beings. The indeterminacy of the natural habitat of human beings renders the determination of the human life form, and as a result also the determination of virtues, not only a social but a political issue as well.

Στην παρούσα διδακτορική διατριβή παρουσιάζεται και αναλύεται τόσο περιγραφικά όσο και κριτικά, μια συγκεκριμένη εκδοχή νέο-αριστοτελικής αρετολογίας του τύπου της ηθικής φυσιοκρατίας, αυτή των Philippa Foot, Rosalind Hursthouse και Michael Thompson. Για την εν λόγω εκδοχή η ηθική αγαθότητα ανήκει σε εκείνο τον τύπο της σχετικής ως προς το είδος φυσικής αγαθότητας που είναι ανάλογη με εκείνη που αποδίδεται στις άλλες μορφές ζωής όταν αποτιμώνται ως προς τα γεγονότα της φύσης τους. Και οι ηθικές αρετές κατανοούνται ως εκείνα τα γνωρίσματα που καθιστούν τους ανθρώπους αγαθούς, με τον ίδιο, τηρουμένων των αναλογιών, τρόπο που συγκεκριμένα γνωρίσματα και λειτουργίες καθιστούν καλές τις άλλες μορφές ζωής. Η εργασία, λοιπόν, επικεντρώνεται στη φυσιοκρατική διάσταση αυτής της φιλοσοφικής γραμμής, δηλαδή στη φιλοσοφική θεμελίωση της αξίωσης που προβάλλει η φιλοσοφία αυτή ως μια φυσιοκρατική προσέγγιση. Εξετάζονται και αντικρούονται ενστάσεις από τη θεωρία της εξέλιξης και την κοινωνική ψυχολογία που αμφισβητούν το φυσιοκρατικό χαρακτήρα της θεωρίας και την ψυχολογική πραγματικότητα των αρετών. Παράλληλα αναδύεται η ύπαρξη ενός δομικού χαρακτηριστικού που στηρίζει ουσιωδώς το νέο-αριστοτελικό οικοδόμημα των Foot, Hursthouse και Thompson, και την επιχειρούμενη αναλογία μεταξύ έλλογων και μη ελλόγων ζώων, το οποίο δεν είναι άλλο από την έννοια του φυσικού βιότοπου ή ιδιοπεριβάλλοντος του ανθρώπου. Η απροσδιοριστία και η αοριστία του φυσικού ιδιοπεριβάλλοντος καθιστά τον προσδιορισμό της ανθρώπινης μορφής ζωής και άρα των αρετών όχι απλά ένα κοινωνικό αλλά κι ένα πολιτικό ζήτημα.