Συγκριτική επιδημιολογία των καρκίνων λάρυγγα και φάρυγγα

Abstract

This thesis relied on data collected in Greece in the context of the Europeanmulticentric project ARCAGE (Alcohol Related CAncers and Genetic susceptibility inEurope). Patients were recruited in four major hospitals in Athens, Greece, between2002 and 2005 and a case-control study design was implemented. For this study, werelied on data from 108 histologically confirmed incident laryngeal cancer patients,58 histologically confirmed incident pharyngeal cancer patients, and 194 hospitalcontrols. The purpose of the study was to quantify risk factors for cancer of thelarynx and cancer of the pharynx (oro- and hypo- pharynx) and compare theirrelative contribution in the etiology of these diseases.Index cases and controls were interviewed in hospital wards under identicalconditions by specially-trained health professionals. In addition to extensiveinformation elicited from the questionnaire including data on tobacco smoking andalcohol drinking, body weight and height were measured and the body mass indexwas estimated. With respect to diet, a semi-quantitative food-frequencyquestionnaire, recording frequency of consumption of 120 foods (under 9 foodgroups) and drinks during one year prior to the diagnosis of the current disease, wasused. Adherence to the traditional Mediterranean diet was assessed by a widelyused 10-point scale (0=minimal, 9=maximal adherence). The association of variousrisk factors with the risk of cancers of the larynx and the pharynx was assessedthrough multiple logistic regression models. With respect to cancer of the larynx, smoking was the dominant risk factor. Currentsmokers had a 6.31 times (CI: 3.33 – 11.99, p< 0.001) higher risk compared to pastandnon- smokers, and there was a strong dose-response association. Ethanol consumption was also a risk factor with a dose-response association, but the resultsdid not reach statistical significance in our data.Finally, adherence to the traditional Mediterranean diet was inversely associatedwith laryngeal cancer risk, particularly when the alcohol component was notincluded in the score. Cancer of the larynx was much more common among menthan among women (about 10 to 1) and tended to concentrate among persons withlower educational level.With respect to cancer of the pharynx, smoking was again the dominant risk factor,but the strength of the association was weaker than that noted with respect tocancer of the larynx. Thus, smokers, in comparison to non-smokers, had 4.37 times(CI: 1.59 – 12.00, p<0.004) higher risk, with a weaker dose-response relation. Ethanolconsumption was also a risk factor with a dose-response association, but the relationwas statistically significant only among high consumers.Finally, adherence to the traditional Mediterranean diet was inversely associatedwith pharyngeal cancer risk, irrespectively of the inclusion of the ethanol componentin the Mediterranean diet score. Cancer of the pharynx was more common amongmen than among women (about 2,5 to 1) and there was no socioeconomicdifferentiation. Taking into account our findings with respect to cancer of the larynx and cancer ofthe pharynx, we note three differences: cancer of the larynx is much more commonamong men than among women, whereas the male excess is much weaker in cancerof the pharynx; cancer of the larynx is more common among persons of lowereducational level, whereas for cancer of the pharynx there is no educationaldifferential; finally, tobacco smoking is a dominant risk factor for both malignancies,but the strength of the association is much higher for laryngeal cancer (only 1% ofthe patients was a non-smoker) than for pharyngeal cancer (about 20% of patientswere non-smokers). The relatively stronger role of tobacco smoking for cancer of the larynx than forcancer of the pharynx (which would explain the socioeconomic differentials as wellas the sex ratio differences) is likely to be due to a pharyngeal cancer risk factorother the ones identified here (notably tobacco smoking). In this context, it is worthnoting converging evidence indicating that certain types of the human papillomavirus are likely to selectively cause pharyngeal cancer among all upper aerodigestivetract cancers.

Η παρούσα μελέτη διεξήχθη στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής πολυκεντρικής έρευναςARCAGE (Alcohol Related Cancers and Genetic susceptibility in Europe). Η συλλογήτων δεδομένων πραγματοποιήθηκε σε τέσσερα μεγάλα νοσοκομεία της Αθήναςμεταξύ του 2002 και 2005. Η έρευνα είχε σχεδιασμό μελέτης ασθενών-μαρτύρων.Συμμετείχαν 108 ασθενείς με ιστολογικά επιβεβαιωμένο νεοδιαγνωσμένο καρκίνοτου λάρυγγα, 58 ασθενείς με ιστολογικά επιβεβαιωμένο νεοδιαγνωσμένο καρκίνοτου φάρυγγα και 194 νοσοκομειακοί μάρτυρες. Μελετήθηκαν οι παράγοντεςκινδύνου του καρκίνου του λάρυγγα και του καρκίνου του φάρυγγα (στοματο- καιυπο-φάρυγγα) και έγινε συγκριτική αξιολόγηση της συσχέτισης των παραγόντωναυτών με τις δύο εντοπίσεις.Τόσο οι ασθενείς, όσο και οι μάρτυρες έδωσαν συνεντεύξεις σε κατάλληλαεκπαιδευμένους επαγγελματίες της υγείας παρέχοντας μεταξύ άλλων καιλεπτομέρειες για τις καπνισματικές τους συνήθειες και την κατανάλωσηοινοπνευματωδών ποτών. Μετρήθηκε ανάστημα και σωματικό βάρος καιυπολογίστηκε ο δείκτης μάζας σώματος των συμμετεχόντων. Με το διατροφικόερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε, καταγράφηκε η μέση κατανάλωση καθενόςαπό 120 τρόφιμα (εννέα μεγάλες κατηγορίες) και ποτά στην περίοδο ενός έτουςπριν τη διάγνωση της συγκεκριμένης νόσου. Η προσήλωση στην παραδοσιακήΜεσογειακή διατροφή έγινε με τη χρήση δεκαβάθμιας κλίμακας που χρησιμοποιείται ευρύτατα (0=καθόλου, 9=μέγιστη προσήλωση). Η σχέση τουκαρκίνου του λάρυγγα και του στοματο- υπο- φάρυγγα με τους διάφορους δυνητικάπροσδιοριστικούς παράγοντες εξετάστηκε με πολλαπλή λογαριθμιστική εξάρτηση.Όσον αφορά τον καρκίνο του λάρυγγα, ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνουήταν το κάπνισμα, με τους νυν καπνιστές συγκριτικά με τους πρώην και μηκαπνιστές να έχουν 6,31 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο (διάστημα εμπιστοσύνης (ΔΕ):3,33 – 11,99, p<0.001) με ισχυρή δοσοεξαρτώμενη σχέση. Η κατανάλωση αιθανόληςήταν επίσης παράγοντας κινδύνου με δοσοεξαρτώμενη σχέση, αλλά οι αντίστοιχες συσχετίσεις δεν ήταν στατιστικά σημαντικές. Τέλος, η προσήλωση στο πρότυπο τηςπαραδοσιακής Μεσογειακής διατροφής αποτελούσε προστατευτικό παράγοντα,εφόσον στη σχετική κλίμακα δεν συνυπολογιζόταν η πρόσληψη αιθανόλης. Οκαρκίνος του λάρυγγα ήταν πολύ συχνότερος στους άνδρες από ότι στις γυναίκες(σχεδόν 10 προς 1) και είχε τάση επικέντρωσης σε άτομα χαμηλότερηςεκπαιδευτικής στάθμης.Όσον αφορά τον καρκίνο του φάρυγγα, ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνουήταν και πάλι το κάπνισμα, αλλά η δύναμη της συσχέτισης ήταν μικρότερη απόεκείνη που παρατηρήθηκε για τον καρκίνο του λάρυγγα. Οι καπνιστές συγκριτικά μετους μη καπνιστές είχαν 4,37 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο (διάστημα εμπιστοσύνης(ΔΕ): 1,59 – 12,00, p<0.004) με ήπια δοσοεξαρτώμενη σχέση. Η κατανάλωσηαιθανόλης ήταν επίσης παράγοντας κινδύνου με δοσοεξαρτώμενη σχέση, αλλά ηαντίστοιχη συσχέτιση ήταν στατιστικά σημαντική μόνο για τις υψηλέςκαταναλώσεις. Τέλος, η προσήλωση στο πρότυπο της παραδοσιακής Μεσογειακήςδιατροφής αποτελούσε προστατευτικό παράγοντα, με ή χωρίς συνεκτίμηση τηςπρόσληψης αιθανόλης. Ο καρκίνος του φάρυγγα ήταν σχετικά συχνότερος στουςάνδρες από ότι στις γυναίκες (περίπου 2,5 προς 1), χωρίς ουσιαστικήδιαφοροποίηση όσον αφορά την εκπαιδευτική στάθμη.Συνεκτιμώντας τα ευρήματά μας όσον αφορά τον καρκίνο του φάρυγγα και τον καρκίνο του λάρυγγα, προκύπτουν τρεις διαφορές. Ο καρκίνος του λάρυγγα είναιπολύ συχνότερος στους άνδρες από ότι στις γυναίκες, ενώ ο καρκίνος του φάρυγγαείναι συχνότερος, αλλά όχι σε δραματικό βαθμό, στους άνδρες σχετικά με τιςγυναίκες. Ο καρκίνος του λάρυγγα είναι συχνότερες σε άτομα χαμηλότερηςεκπαιδευτικής στάθμης, ενώ για τον καρκίνο του φάρυγγα δεν υπάρχει ουσιαστικήοικονομικοκοινωνική διαφοροποίηση. Τέλος, το κάπνισμα αποτελεί σημαντικόπαράγοντα κινδύνου και για τις δύο κατηγορίες νεοπλασιών, αλλά η συσχέτισηείναι πολύ εντονότερη προκειμένου για τον καρκίνο του λάρυγγα (μόνο 1% τωνασθενών ήταν μη καπνιστές), παρά για τον καρκίνο του φάρυγγα (περίπου 20% τωνασθενών ήταν μη καπνιστές). Η σχετικά μεγαλύτερη σημασία του καπνίσματος για τον καρκίνο του λάρυγγα, παρά για τον καρκίνο του φάρυγγα (που ερμηνεύει τόσοτις κοινωνικοοικονομικές διαφοροποιήσεις όσο και τις κατά φύλο διαφορές μεταξύτων δύο καρκίνων), μπορεί να σημαίνει ότι οι μη καπνιστές που αναπτύσσουνκαρκίνο του φάρυγγα είχαν για κάποιον άλλο λόγο αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξηςτης νόσου. Στο πλαίσιο αυτό, είναι δυνατό να επισημανθούν οι συρρέουσεςενδείξεις ότι οι ιοί του ανθρώπινου θηλώματος είναι πολύ πιθανό να προκαλούνεκλεκτικά καρκίνο του στοματοφάρυγγα μεταξύ όλων των κακοήθων νεοπλασιώντου ανώτερου αναπνευστικού και πεπτικού.