Σχέση δεικτών υγείας και φυσικής κατάστασης με την καθιστική συμπεριφορά και τη φυσική δραστηριότητα μαθητών/τριών Β/θμιας εκπαίδευσης

Abstract

The aim of the present study was to detect: a) the relation of sedentary behavior (SB) and physical activity (PA) through daily step counts of high school students aged 12 to 14 years in Attica region and b) the effect of the above behaviors on selected health indicators and fitness parameters. Participants in this study were 472 students, 219 boys and 253 girls aged 13.09±0.87 years. The assessment of sedentary behavior was conducted through the Questionnaire for Sedentary Behavior of Adolescence (QSBA) and physical activity was assessed with the use of the Omron Pedometer HJ-720IT that was used by the participants for seven (7) consecutive days. Several morphological and hemodynamic characteristics were assessed. Also fitness level was assessed with the use of Fitnessgram test battery. Obesity cut off points were estimated with the criteria set by IOFT (International Obesity of Task Force). According to the findings of this study, screen related SB was reported as 228±139 min/day and 295±157 min/day for schooldays (SD) and weekend days (WD) respectively. Study related SB was reported as 283±124 min/day and 143±101 min/day for SD and WD respectively. Mean daily step counts for boys were 11686±3855 and 6803±3883 for SD and WD respectively while the respective values for girls were 9012±2613 and 6149±3101. Regarding screen related SB boys reported higher values when compared to girls while higher screen related SB was reported for WD when compared to SD for both sexes. Regarding study related SB girls reported higher values when compared to boys for both SD and WD while both sexes reported higher study related SB during SD compared to WD. Regarding pedometer related PA boys performed more steps compared to girls during both SD and WD while both sexes SD step counts were higher when compared to WD. VO2max was negatively correlated to total SB and positively to PA both during SD and WD. Additionally, pedometer determined PA was significantly correlated to upper body strength and endurance. Daily step counts for SD was positively correlated with screen related SB and negatively with study related SB and transportation related SB for both SD and WD. Concerning obesity levels 19.3% of the participants were overweight and 4.7% were obese while normal weight participants had better reading in most hemodynamic indicators when compared to overweight and obese participants. As far as concomitant satisfaction of guidelines related to both screen related SB (≤ 2 h/day) and (>10.000 steps/day) throughout the week, only 4.9% of the participants (2 boys and 0 girls) achieved the respective cutoff points. The above findings in combination with the concerning obesity prevalence in our country depict the importance of the present situation and call for action related to immediate design and implementation of intervention programs dealing with low physical activity and high sedentary adolescent’s behavior.

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει α) τη σχέση της καθιστικής συμπεριφοράς (ΚΣ) και της φυσικής δραστηριότητας (ΦΔ) μέσω του ημερήσιου αριθμού βημάτων σε μαθητές/τριες Γυμνασίου από το νομό Αττικής, ηλικίας 12-14 ετών και β) την επίδραση των συμπεριφορών αυτών σε επιλεγμένους δείκτες υγείας και στη φυσική τους κατάσταση (ΦΚ). Στη μελέτη συμμετείχαν συνολικά 472 παιδιά, 219 αγόρια και 253 κορίτσια, ηλικίας 13.09±0.87 έτη. Για την αξιολόγηση της ΚΣ χρησιμοποιήθηκε το Ερωτηματολόγιο Καθιστικής Συμπεριφοράς Εφήβων (ΕΚΣΕ) και για τη ΦΔ το βηματόμετρο Omron HJ-720IT, το οποίο τοποθετήθηκε στους μαθητές για επτά συνεχόμενες ημέρες. Διάφορες μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν στα μορφολογικά χαρακτηριστικά και στα αιμοδυναμικά χαρακτηριστικά του δείγματος. Επίσης, για την αξιολόγηση των φυσικών ικανοτήτων εφαρμόστηκε η δέσμη δοκιμασιών Fitnessgram. Η ταξινόμηση της παχυσαρκίας έγινε σύμφωνα με τα κριτήρια αξιολόγησης της IOFT (International Obesity of Task Force). Σύμφωνα με τα ευρήματα της παρούσας μελέτης η ΚΣ που σχετίζεται με την οθόνη για αναψυχή (ΚΣΟγΑ) ήταν για τις ΗΣ 228±139 λεπτά/ημέρα και για το ΣΚ 295±157 λεπτά/ημέρα. Η ΚΣ που σχετίζεται με τη μελέτη (ΚΣΜΛ) ήταν για τις ΗΣ 283±124 λεπτά/ημέρα και για το ΣΚ 143±101 λεπτά/ημέρα. Ο μέσος ημερήσιος αριθμός βημάτων για τα αγόρια τις ΗΣ ήταν 11686±3855 και το ΣΚ 6803±3883 ενώ για τα κορίτσια τις ΗΣ ήταν 9012±2613 και το ΣΚ ήταν 6149±3101. Ως προς την ΚΣΟγΑ, τα αγόρια ανέφεραν μεγαλύτερες τιμές σε σύγκριση με τα κορίτσια για τις ΗΣ και το ΣΚ ενώ υψηλότερη ΚΣΟγΑ αναφέρθηκε το ΣΚ σε σχέση με τις ΗΣ και για τα δυο φύλα. Ως προς την ΚΣΜΛ, τα κορίτσια ανέφεραν μεγαλύτερες τιμές σε σύγκριση με τα αγόρια για τις ΗΣ και το ΣΚ ενώ και στα δυο φύλα τις ΗΣ αναφέρθηκε υψηλότερη ΚΣΜΛ σε σχέση με το ΣΚ. Ως προς τη βηματομετρική ΦΔ, τα αγόρια πραγματοποίησαν περισσότερα βήματα σε σχέση με τα κορίτσια για τις ΗΣ και το ΣΚ ενώ και στα δυο φύλα τα ημερήσια βήματα που πραγματοποιήθηκαν τις ΗΣ ήταν περισσότερα σε σχέση με το ΣΚ. Σημαντικό εύρημα ήταν ότι η VO2max σχετίστηκε αρνητικά με τη ΣΚΣ και θετικά με τη ΦΔ, για τις ΗΣ και το ΣΚ. Επίσης, η βηματομετρική ΦΔ σχετίστηκε στατιστικά σημαντικά με τη δύναμη και αντοχή του άνω μέρους του σώματος. Ο μέσος ημερήσιος αριθμός βημάτων τις ΗΣ σχετίστηκε θετικά με τη ΚΣΟγΑ και αρνητικά με τη ΚΣΜΛ και τη ΚΣ που σχετίζεται με τη μετακίνηση (ΚΣΜΤ), για τις ΗΣ και το ΣΚ. Ως προς το επίπεδο παχυσαρκίας, το 19.3% του δείγματος βρέθηκε υπέρβαρο και το 4.7% παχύσαρκο ενώ τα νορμοβαρή παιδιά εμφάνισαν καλύτερες τιμές σε σχέση με τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά στα περισσότερα αιμοδυναμικά χαρακτηριστικά. Ως προς την ταυτόχρονη τήρηση των κατευθυντήριων οδηγιών για την ΚΣΟγΑ (≤ 2 ώρες/ημέρα) και τη ΦΔ (>10.000 βήματα/ημέρα) στο σύνολο της εβδομάδας, το 4.9% των παιδιών (2 αγόρια και 0 κορίτσια) ακολούθησε τις συνιστώμενες οδηγίες. Τα παραπάνω ευρήματα σε συνδυασμό με τον ανησυχητικό επιπολασμό παχυσαρκίας στη χώρα μας επιβεβαιώνουν τη σοβαρότητα του προβλήματος και υποδεικνύουν την άμεση διαμόρφωση κατάλληλων παρεμβάσεων και προγραμμάτων αντιμετώπισης της αυξημένης ΚΣ και της μειωμένης ΦΔ, ειδικότερα στο μαθητικό πληθυσμό.