Εξωοικογενειακή σεξουαλική κακοποίηση εις βάρος ανηλίκων: η πρακτική χρησιμότητα του modus operandi στην προώθηση του πρωτογενούς τομέα πρόληψης

Abstract

This research investigates the sexual abuse of minors focusing on the behavioral patterns of the perpetrators under the scope of proposing primary measures according to situational crime prevention, after primarily having studied the programs of primary prevention that are already implemented in Greece and after having investigated the effectiveness of these programs.For the investigation of the efficacy of primary prevention and of the views of mental health professionals, 84 professionals from child protection agencies were interviewed. The findings revealed that primary prevention in Greece is lacking, while mental health professionals are poorly informed for the purposes of primary prevention and situational crime prevention. Evident is also the insufficient training of professionals, while their beliefs about how to conduct resistance strategy lessons to minors contradict other findings of clinical investigations. However, they support situational crime prevention and they consider the concept of opportunity as an important factor in the commission of a crime, without minimizing the importance of raising awareness programs, thereby supporting multi-level intervention.For the investigation of the behavioral patterns of extrafamilial sexual offenders, 25 offenders who have sexually abused at least one minor. The research findings indicate that the offenders do not show multiple paraphilias but they have experienced sexual problems, while no one has been sexually abused as a minor. Their previous criminal record does not mainly include sexual offenses while no correlation appeared between child pornography and sexual abuse, nor between pedophilia and sexual abuse since the majority of perpetrators was opportunistic. As places of crime and of victim approach, offenders basically choose outdoors, while the persuasion, consensus and silencing the act methods used are based on the fear and the guilt that minors feel and sometimes on the victim’s bribing. In many occasions, excessive violence is used as a tool in order to achieve the objective, while the resistance of minors manifested by yelling or kicking escalates the use of violence. Cognitive distortions that emerged are used for the justification of their crime, but the source and management of these should be explored in future research.Taking into account the behavioral patterns of offenders, situational crime prevention measures are proposed focused on the repression of opportunities such as active presence of guardians and demolition of abandoned buildings.

Η παρούσα έρευνα εστίασε στα συμπεριφοριστικά πρότυπα των δραστών με στόχο να προτείνει μέτρα πρωτογενούς με τη μορφή της περιστασιακής πρόληψης, αφού πρωτίστως μελέτησε τα προγράμματα πρωτογενούς πρόληψης που ήδη εφαρμόζονται στην Ελλάδα και αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα αυτών.Στη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας του πρωτογενή τομέα πρόληψης και των απόψεων επαγγελματιών για την περιστασιακή πρόληψη, έλαβαν μέρος 84 επαγγελματίες από φορείς παιδικής προστασίας. Τα ευρήματα ανέδειξαν ότι η πρωτογενής πρόληψη στην Ελλάδα είναι ανύπαρκτη, ενώ διαφαίνεται και η φτωχή ενημέρωση τους για τους σκοπούς της πρωτογενούς και της περιστασιακής πρόληψης. Εμφανής είναι και η ελλιπής συνεχή επιμόρφωση των επαγγελματιών, ενώ οι απόψεις τους σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής των προγραμμάτων εκμάθησης τεχνικών αντίστασης σε ανήλικους, έρχονται σε αντίφαση με τα ευρήματα αντίστοιχων κλινικών ερευνών. Ωστόσο, τάσσονται ευνοϊκά στην περιστασιακή πρόληψη θεωρώντας πως η έννοια της ευκαιρίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την τέλεση του εγκλήματος, χωρίς όμως να ακυρώνουν τα προγράμματα ευαισθητοποίησης της ευρύτερης κοινότητας, υποστηρίζοντας έτσι την πολυεπίπεδη παρέμβαση. Στη διερεύνηση των συμπεριφοριστικών προτύπων των εξωοικογενειακών δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων, έλαβαν μέρος 25 δράστες που έχουν κακοποιήσει σεξουαλικώς τουλάχιστον έναν ανήλικο. Από τα ευρήματα συμπεραίνεται ότι οι δράστες δεν επιδεικνύουν πολλαπλές παραφιλίες αλλά αντιμετωπίζουν προβλήματα σεξουαλικής φύσεως, ενώ κανείς δεν έχει υποστεί σεξουαλική κακοποίηση ως ανήλικος. Το προηγούμενο ποινικό τους μητρώο δεν περιλαμβάνει κυρίως αδικήματα σεξουαλικής φύσης ενώ δεν εμφανίζεται συσχέτιση μεταξύ παιδικής πορνογραφίας και σεξουαλικής κακοποίησης, αλλά ούτε παιδοφιλίας και σεξουαλικής κακοποίησης αφού η πλειοψηφία των δραστών είναι ευκαιριακοί. Ως τόπο προσέγγισης και εγκλήματος επιλέγουν κατά βάση εξωτερικούς χώρους, ενώ οι μέθοδοι πειθούς, συναίνεσης και αποσιώπησης της πράξης στηρίζονται στο φόβο, την ενοχή των ανηλίκων και ενίοτε στη δωροδοκία τους. Σε πολλές περιπτώσεις η βία αξιοποιείται ως εργαλείο επίτευξης του σκοπού, ενώ η αντίσταση των ανηλίκων που εκδηλώνεται με φωνές ή κλωτσιές κλιμακώνει την αξιοποίηση βίας. Οι γνωσιακές διαστρεβλώσεις που αναδύθηκαν αξιοποιούνται μεν για την αιτιολόγηση των πράξεών τους, αλλά η πηγή και διαχείριση αυτών αναμένεται να διερευνηθούν σε μελλοντικές έρευνες.Λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεριφοριστικά πρότυπα των δραστών προτείνονται παρεμβάσεις περιστασιακής πρόληψης η οποία εστιάζει στην καταστολή ευκαιριών, όπως η ενεργή παρουσία φύλακα και κατεδάφιση εγκαταλελειμμένων κτιρίων.