Νέες μορφές δικαιοσύνης: η περίπτωση των δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων

Abstract

Ο σκοπός της έρευνας, ήταν η παρουσίαση των εναλλακτικών μορφών απονομής δικαιοσύνης, δηλαδή της αποκαταστατικής (restorative), της μετασχηματιστικής (transformative) και θεραπευτικής (therapeutic), όπως ισχύουν και εφαρμόζονται σε παγκόσμιο επίπεδο με αναφορές σε προγράμματα και ανασκοπήσεις ερευνών σχετικά με την αποτελεσματικότητα τους. Ειδικότερα, εξετάστηκε το παράδειγμα των δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων, αφενός ως ομάδα ελέγχου εφαρμογής των εναλλακτικών προγραμμάτων και αφετέρου λόγω της ιδιαιτερότητας των δραστών αυτών, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη ψυχοπαθολογία και υψηλό ποσοστό υποτροπής. Απώτερος δε σκοπός της έρευνας ήταν η μεταφορά και εφαρμογή των προγραμμάτων αυτών στο ελληνικό ποινικό σύστημα και η θεσμοθετημένη δημιουργία γενικότερου πλαισίου ελέγχου και στήριξης των δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων, οι οποίοι αν και αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία εγκληματιών δεν λαμβάνουν την ειδικότερη μεταχείριση που απαιτείται προκειμένου να ελεγχθούν τα υψηλά ποσοστά υποτροπής τους. Παράλληλα, η πρόταση των εναλλακτικών προγραμμάτων, τα οποία εν πολλοίς, είναι άγνωστα στην ελληνική νομική πρακτική, θα αποσυμφορήσουν σε μεγάλο βαθμό την ποινική δικαιοσύνη, η οποία λόγω του όγκου των υποθέσεων αγγίζει τα όρια της αρνησιδικίας, και θα ρυθμίσει εξωδικαστικά θέματα μικροπαραβατικότητας και δη των ανήλικων δραστών. Επιλέχθηκε η μέθοδος της συλλογής και ανασκόπησης νεότερων και παλαιότερων ερευνών που πραγματοποιήθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο προκειμένου να διερευνηθεί πολύπλευρα η εφαρμογή και τα αποτελέσματα των εναλλακτικών μορφών απονομής δικαιοσύνης σε σχέση με το παραδοσιακό ποινικό σύστημα. Η πολυεπιστημονική προσέγγιση του ζητήματος κρίθηκε απαραίτητη, δεδομένου ότι τα νέα συστήματα δικαιοσύνης που εφαρμόζονται αντλούν στοιχεία από τους χώρους της νομικής, της κοινωνιολογίας, της ψυχολογίας και της ιατρικής. Προβλημάτισε, ο όγκος της βιβλιογραφίας και των ερευνών, τα οποία πλειοψηφικά είναι ξενόγλωσσα, καθώς και ο μεγάλος αριθμός των προγραμμάτων εναλλακτικής δικαιοσύνης. Κρίθηκε, επομένως, απαραίτητη η προηγούμενη ενδελεχής μελέτη και ο καθορισμός παραμέτρων επιλεξιμότητας για την τελική καταγραφή των προγραμμάτων. Η αποτελεσματικότητα αυτών, όπως κατέδειξαν έγκυρες έρευνες, ο βαθμός ικανοποίησης των συμμετεχόντων, ο βαθμός πρόληψης της υποτροπής, όπως μετρήθηκε με τις έρευνες, καθώς, επίσης, και η χρονική διάρκεια της εφαρμογής τους, υπήρξαν βασικοί παράμετροι επιλεξιμότητας. Έτερο κριτήριο ήταν η πρωτοτυπία. Ενώ, δηλαδή, τα ερευνητικά δεδομένα και η χρονική διάρκεια εφαρμογής τους δεν καταδείκνυαν σημαντικά αποτελέσματα, είτε λόγω της χρονικά πρόσφατης εφαρμογής τους, είτε διότι το υπάρχον ερευνητικό υλικό ήταν φτωχό, ωστόσο ο τρόπος και η ομάδα δραστών αναφοράς τους αποτελούν νέα πρόταση στην ποινική δικαιοσύνη. Η μελέτη της περίπτωσης των δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων ανέδειξε κατά την πορεία πλήθος προβλημάτων. Η διερεύνηση της ιδιαίτερης αυτής κατηγορίας δραστών, προκειμένου να κατανοηθούν τα στοιχεία της ψυχοπαθολογίας που συχνά φέρουν, το προηγούμενο ιστορικό προσωπικής τους κακοποίησης και η θεωρητική τεκμηρίωση του γιατί τελικά εγκληματούν και υποτροπιάζουν, απαίτησε απαραιτήτως μελέτη και προσέγγιση διεπιστημονική.

The purpose of the survey was the presentation of alternative forms of justice, that is restorative, transformative and therapeutic, as applicable and applied globally with references to programs and reviews research on the effectiveness them. In particular, it was examined the case of perpetrators of sexual crimes, first as a control group for the implementation of alternative programs and because of the specificity because of the specificity of the perpetrators, which are characterized by specific psychopathology and high recurrence rate. The ultimate goal of this research was to transpose and implement these programs in the Greek penal system and the statutory creation of the overall control framework and support for perpetrators of sexual crimes, which although a special category of offenders do not receive specific treatment required to control the high rates of recidivism. Furthermore, the proposal of alternative programs, largely unknown in the Greek legal practice, while relieving much of the criminal justice to the volume of cases verging on denial, and will settle out of court the low criminality as also the juvenile offenders. Selected method of collecting and reviewing surveys carried out worldwide to investigate the multifaceted implementation and effects of alternative forms of justice in relation to the traditional criminal justice system. The multidisciplinary approach to the issue was necessary because the alternative systems of justice extract data from the fields of law, sociology, psychology and medicine. Puzzled the volume of literature and research, which in majority are foreign, and the large number of the existed alternative justice programs. It was therefore necessary prior thorough study and defines parameters for eligibility for the final recording of programs. The effectiveness of these, as valid surveys have shown, the degree of satisfaction of participants, the degree of prevention of recurrence, as measured by surveys, as well as of the time of application, were the key factors of eligibility. Other criterion was the originality. So, although the research data and the duration of application did not show significant results, either because of recent time of application, either because the existing research material was poor, but the method and the control group are new proposal in the criminal justice. The case study of the perpetrators of sexual crimes revealed many problems. The investigation of this particular category of offenders in order to understand the elements of psychopathology, often bear a previous history of personal abuse and the theoretical foundation of why criminals and eventually relapse, necessarily required an interdisciplinary approach to study. The operation of inter-disciplinary approach was difficult and time consuming because it required an understanding of relevant theories and issues of psychology, psychiatry and pharmacology and the subsequent transfer of these measures of legal and forensic science. The conflicting and - often - contrary results of investigation into this category of offenders were still a problem in this study to make a proper documentation and concluding sentence.