Οι απαρχές της ελληνικής γεωμυθολογίας μέσα από τις κοσμογονίες, τις θεογονίες και τον κύκλο του Ηρακλή

Abstract

The purpose of this paper is to show that myths referring to activities of gods,demigods, of Hercules, but also to floods and other natural phenomena, have cores oftruth, that is they are genuine myths.The contrast between myth and reality applied by many is wrong, because it is basedon the false notion that all myths are fake. However, traditional myths are genuineand that means that they contain at their core true events of geological, astronomicaland historical content which are offered for interdisciplinary research.Cores of myths can be proved through interdisciplinary research, given their relationto applied sciences. Myths are spiritual and cultural palimpsests bearing scars of theirhistory, namely of their multiple-level use and crystallization.Let us first present some definitions of ancient writers on mythology. Indicatively, wequote two of them.a. According to Plato (Critias, 109 e 1 – 110 a 6), mythology, that is areasonable interpretation of myths, is a very careful and systematic investigation andresearch of past events.b. According to Plutarch of Chaeronea (On Daedali of Plataea, fr.157, 16 - 21),the old science of physics was a physical speech hidden deep within myths. So,according to Plutarch, genuine myths are scientific speeches hidden deep withinwraps made up of myths and formulated with cryptic words and innuendoes.In the next chapter, which discusses the interpretation of myths, the principles usefuland necessary to penetrate the myths’ cores of truth are identified.We then approach the geo-mythology and explain its essence. Specifically, the term"geo-mythology" was coined by an American geologist and volcanologist, DorothyVitaliano. According to her, geo-mythology is an interdisciplinary analysis of genuinemyths, which leads to the identification of geophysical and possibly other events,astronomical or historical, that underlie them. Sometimes this analysis provides valuable information and knowledge about floods, which are preserved under amythical wrap in the traditions of peoples, but also on otherwise unknown ancientearthquakes, seismic sea or lacustrian tsunami waves, technical structures andunknown astronomical phenomena (comet passes, eclipses, meteor falls, changes inthe north pole of the celestial sphere, correlations of constellations with specificheroes, etc.) that occurred in the distant past.We then explore the three cataclysms of the Greek tradition, the labours and works ofHercules, which present a geo-mythological interest, while proposing specific furtherresearch areas for better documentation.Finally, it investigates the osmosis of cultures of the eastern Mediterranean andanswers the question if the Greek mythology reflects geological and climatic changesthat rather occurred in the broader Aegean area or elsewhere in the world.In the chapter which discusses the interpretation of myths, the principles useful andnecessary to penetrate the myths’ cores of truth are identified.However, to perform properly the interpretation of myths of a geological andastronomical texture, comprehensive knowledge is required in the fields of geology,astronomy, archaeology, philology, history, comparative mythology andanthropology. The geological, astronomical and general scientific study of mythologycan reveal encoded memories of geological and astronomical events of the past, thusproviding a reservoir of scientific data. On the other hand, it also helps give a newperspective on historical, archaeological and anthropological research, openingwindows in the fields of knowledge that illuminate the early conception of the worldand improve the human self-knowledge.Following this, the paper deals with the three cataclysms of the Greek tradition,which are offered for geo-mythological research.Specifically, Diodorus Siculus writes on the flood of Dardanus: "This flood has inprinciple happened because the mouth around the Cyanean Rocks has opened, a sitewhere the Symplegades Rocks are located (their location was probably close to theexit of the Bosporus to the Black Sea); then opened the mouth of the Hellespont. Thisoccurred because the Sea of Pontus, that is the water body of the Black Sea, whichuntil then was a lake, was filled by the waters of rivers that flow into it, resulting to itslevel rising so much that it has overflowed the Strait of Bosporus, filled the Propontis and then, having overflowed the Strait of Hellespont as well, has rushed out into theAegean. The result was the flood of a large coastal area, not only in Asia but also inSamothrace".According to the research conducted, the flood of Dardanus took place in two phases:one in which the waters of the Black Sea poured into the Aegean Sea (between14,500 and 12,500 Before Present - BP) and one in which the waters of the AegeanSea, after the opening of the Strait of Bosporus, poured under the form of a largewaterfall in the Black Sea around year 7,600 BP (5,600 BC.). This second phase ofthe cataclysm has probably triggered the creation of the cataclysm myths ofAtrahasis, Ziusudra, Utnapistim and Noah. However, these two phases of the flood ofDardanus require additional systematic geological, geophysical and underwaterarchaeological research to be fully documented.Concerning the flood of Ogyges, Hellanicus writes that it occurred one thousandtwenty years before the first Olympiad. Given that the first Olympiad is placed in theyear 776 BC, it results that this flood took place in 1796 BC. However, the correlationof Ogyges with Saturn, the Titans and the geological events of Thessaly suggests thatthe namesake flood should have probably taken place in a very old age, mostprobably between 14,500 and 12,500 BP. This variant, however, requires furthergeological research to be documented, too.Finally, the flood of Deucalion is related to three different benchmarks:a. To the Corinthian Gulf. This version has been fully documented byLykoussis and others, according to whom the gulf has repeatedly been transformedfrom a lake to a sea basin and vice versa during the Upper Pleistocene (126,000 to10,000 BP), which is due to the variation of global sea level and the small depth ofthe Strait of Rio – Antirio.The Corinthian gulf remained isolated from the Mediterranean Sea until 13,000 yearsBP. The latter date is the limit for lake subsidence and the establishment of seaconditions within. With the influx of sea water into the Gulf coastal areas flooded,including the region of the then Phocis, which is also correlated to the flood ofDeucalion. Deucalion survived thanks to the construction of a raft, which ran agroundon Mount Parnassus. In all likelihood, however, the geographical term "Parnassus" is not only linked with the namesake mountain, but with a broader region, whichincludes the mountain.b. To Thessaly. Concerning this version, Apollodorus writes that the flood ofDeucalion occurred when the mountains of Thessaly separated, which probably tookplace between 14,500 and 12,500 BP. In this period significant climatic andgeological upheavals have been noted around the globe. If drilling takes place inThessaly, it will be possible to prove if one or more floods have really occurred in theregion. The drilling cores can be dated.Moreover, on the relationship of the flood of Deucalion with Thessaly and Parnassus,Paulus Orosius, Latin author of the 5th century AD, writes that this cataclysm tookplace 810 years before the creation of Rome (which occurred in year 753 AD), whenAmphictyon was King of Athens, the third one after Cecrops. During the years of hisreign, flood waters inundated most of the peoples of Thessaly and only a fewsurvived, resorting to mountains and especially Parnassus, whose region was thenunder the reign of Deucalion who, after receiving by boats those who fled to him,took care of them and fed them on the twin peaks of Parnassus. Because of this fact, itis widely spread that the human race was re-created by him.However, this version needs further scientific investigation as well.c. The Parian chronicle, on the other hand, without associating the flood ofDeucalion with a specific region, considers it of a much later era. Specifically, it saysthat the flood of Deucalion took place 1,265 years before the writing of the Chronicle.Since this Chronicle was written in the year 264 / 3 BC, during the reign of theAthenian archon Diognitos, the flood must have occurred in the year 1529 / 8 BC.There is always a possibility, however, that the flood mentioned in the Parianchronicle is a local flood of a later date in the 2nd millennium BC, which has beenpreserved with the same name and which should be confirmed by geological researchin the area of Attica-Boeotia.In conclusion, it is concluded that all three cataclysms of the Greek tradition, ofDardanus, Ogyges and Deucalion, are related with geological phenomena of thewider Aegean region, which occurred during the last melting of glaciers and the greatflood caused, among 14,500 and 12,500 years BP, therefore before the time of theYounger Dryas (12,500 – 11,400 BP), i.e. the last of the three cold periods (Oldest, Older and Younger Dryas), which periodically interrupted the warming trend, whichhad already started in 18,000 BP.Subsequently, investigation was focused on the following labours of Hercules, whichpresent a geo-mythological interest:a. The controversy between Hercules and Achelous: The struggle of Herculeswith Achelous corresponds to the diversion and settlement of the river rushing like abull. His serpentine body represents the meanders he forms, and the horn cut out byHercules is the "alignment" and deviation of a meander which, when cut off from theflow of the river, is offered as a fertile land for crops. The new land, drained by thewaters of the river, is really the horn of Amalthea, i.e. the horn of plenty.With the God - River Achelous is also linked the legend of the Echinades, which hasa geo-mythological importance. According to the Latin poet Ovid (Metamorphoses,VIII, f573 - 591), the Echinades were five Naiads, nymphs who lived on both sides ofthe river. They used to bring sacrifices to all the gods, except from Achelous. Becauseof this, he got angry and flew the Echinades into the sea, turning them into islands.This legendary event conceals a geologic event. It is established that 18,000 years agothe islands Echinades were an extension of the land of Aitoloakarnania. The sea level,thus, gradually increased and conquered the land, leaving only hills protruding. Thisprocess began 16,000-18,000 years ago. Again the myth proves to be true.b. The myth of Hercules and Lichas: Hercules, because of the intolerable paincaused by the robe Lichas produced to him at the behest of Deianeira, grabbed Lichasand hurled it towards the sea, probably to the northern Euboean Gulf. Pieces ofLichas formed the islands called Lichades, and the mountain above the promontorywas named Lichas. In this case, too, a geological event which had happened in thenorthern Euboean Gulf before thousands of years and in each case between 18,000and 6,000 BP, was credited to the hero Hercules.Lichades are volcanic islands. The emergence of the islands may of course beconnected with the lowering or rising of the waters because of climatic-eustaticmovements of sea level, but also with the rise and fall of the waters of an ancient lakethat existed 9,000 years ago in the region, where is currently located the northernEuboean Gulf. c. The myth of Hercules and Prometheus: Prometheus is a god of fire, as itresults from the theft and transfer of fire to humans. Besides, his name is correlated tothe Sanskrit word pramantha, meaning "reed, which produces fire" in the Indus Riverregion. However, the fact of placing a god of fire on a mountain could, according toE. and P. Barber, lead us to the thought of a volcano, because usually a volcano is amountain that has fire on top. The mountain upon which Prometheus was nailed,according to Aeschylus and Apollodorus, was the Caucasus of Scythia.Indeed, in the area indicated by the ancient Greeks as the site where Prometheus wasnailed, there is a volcano that could be Prometheus himself as a geologicalphenomenon which has crystallised in the myth. This volcano is Elbrus, which standsover 5,400 meters, belongs to the Caucasus Mountains and is adjacent to the easternside of the Black Sea. Recent dating of Elbrus eruptions offer a possible timetable ofthe initial eruptions that led to the tremendous reputation of this mountain. A series oferuptions took place between the years 5,500 – 5,200 BC, a second between the years3,300 – 2,600 BC and a third between the years 1 - 100 AD. So probably the secondseries of volcanic eruptions of Elbrus, which was the longest, spurred the creation ofthe myth of Prometheus, who in the Caucasus region has the like in the myth of thegod Loki, in Norse mythology.If, then, Prometheus was a volcano, what could exactly be the eagle, which wouldflow over Prometheus and eat his liver? The huge wings of the eagle could be animage of the ash cloud getting out of the volcano and ejected skyward. This mayperhaps seem excessive, but we must remember how common it is in several nationsto correlate major weather phenomena with giant bird wings, like the Thunderbird,the bird of thunder, in America.d. The myth of Hydra: Hercules, when trying to kill the Hydra, began by cuttingone by one the heads of the beast. Pinching a head, which represents an outflow ofwater in a karst point, was probably made possible by placing a rock at the pointwhere water vents to prevent its exit or cause it to follow another path. If one places arock in front of the mouth of a karst spring, the water vents from two or more otherplaces. This is the cause of the fact that in the place of a head cut by Hercules, twomore grew. e. The myth of Augeas: The technical works correlated to cleaning the dung ofAugeas probably did not take place in the area of Elis, but in the area of Tirynswhere, according to Mariolakos, are correlated to the construction of the Mycenaeandam of Tiryns. This dam is preserved in good condition, is directed north-south, andhas a length of 80-100 meters, a base width of 60 meters and preserved height of 8meters. The dating of its construction during the Late Helladic IIIB period (1,300-1,200 BC) coincides with the period of greatest prosperity of the Mycenaeancivilization. This technical achievement of the Mycenaeans may be compared to thedrainage works of great scale around the Lake Copais. However, we shall only beassured that this labour of Hercules took place in the area of Tiryns and not in thearea of the rivers Alpheus and Peneus if geo-archaeological research is performed inthe Western Peloponnese region and proves that the event mentioned in the myth hasnot happened there.f. The myth of the Stymphalian Birds: There is a possibility that this myth iscorrelated to water management works in Lake Stymphalia, which had taken place inprehistoric times. The range of lake waters varied depending on rainfall and runoffcontrol through natural or artificial sinks. The labour of Hercules is probablycorrelated to this project. Supporting this interpretation is the fact that water works ofcorresponding oldness and technique have equally been identified in the neighbouringto Stymphalos, Feneos valley, works which the ancients attributed to Hercules.g. The myth of Geryon: Why does Geryon have three heads and, also, why doeshe "scream", which is exactly what his name mean? "Geryon" is a geologicalphenomenon, so his heads can be understood as being one inside another, asdescribed by Philostratus. So, we talk of a concentric, multiple-ring-shaped cratershaped by fire, consisting of three concentric cycles. If the above is valid, then his"scream" is due to the fact that, in its concentric crater, the compressed gas (methane)found in the earth blasts rapidly from the bottom up, creating sound.h. The myth of Atlas: Atlas is, according to Herodotus, a very high mountain inNorth Africa, narrow and circular, which the natives called the column of the sky. Thefact of the transfer of support of the sky dome from Atlas to Hercules and vice versamight also have an astronomical significance. Specifically, on account of the phenomenon of equinox precession, a change in theposition of the earth's axis modifies also the poles of the celestial sphere, tracingcircles, the northern and southern one, whose completion requires 25,796 years.Today, the north pole of the sky is in a distance of one degree from the "alpha" star ofthe Little Bear. During the third millennium BC, the polar star was Thuban or "alpha"of the constellation of Draco. At the end of the eleventh millennium BC, the northpole of the sky was among the stars "Iota" and "Theta" of the constellation ofHercules. The transfer, therefore, of support of the sky from Atlas to Herculesprobably means this change in the north pole of the sky.Even the killing of the dragon that guarded the apples of the Hesperides by Herculesmay have astronomical significance. The north pole of the sky was during the thirdmillennium BC in the star Thuban or "alpha" of the constellation of Draco. Later, thenorth pole of the sky moved. This move resulted in the constellation of Draco as thenorth pole being sidelined, or, according to the mythical terminology, Draco being"killed". Since it was then considered that Draco (the dragon) was "killed" a greathero such as Hercules should have killed him. In other myths as dragon killers appearApollo, who killed the dragon Python in Parnassus, Jason, who killed the dragon inColchis with the help of Medea in order to grab the Golden Fleece, and finallyCadmus, who killed the dragon in Thebes and sowed his teeth, from which sproutedwickers.Another problem investigated is whether there was a cultural osmosis in the easternMediterranean. Some cases are indicative. It is worth mentioning the followingexamples:a. The battle of Zeus with Typhoeus / Typhon, which is very similar to the Hittite"Myth of Illuyankas", where the dragon Illuyankas fights against Teshub, the god ofweather.b. The labours of Ninurta: There are striking similarities between the labours ofthe Sumerian god Ninurta and the corresponding ones of Hercules, demonstrating themythological osmosis and the merge of elements of one culture into another.Ninurta's fame is based on a series of twelve "labours". He has defeated twelvemythical monsters, including a wild bull, a deer, a lion which was "the terror of thegods", and a seven-headed serpent. Ninurta is usually identified with the form of a god bearing a mace, bow and lion skin, depicted on Mesopotamian seals, and itsassociation with Hercules becomes inevitable.In the latter part of the paper we investigated the question whether Greek mythologyreflects geological and climatic changes that occurred in the broader Aegean area orelsewhere in the world.This question was answered by a combination of views expressed by Sakellariou(historian), Hourmouziadis (archaeologist), Mariolakos (geologist), Renfrew(archaeologist), Sampson (archaeologist), Cavalli-Sforza (geneticist), Triantafyllidis(geneticist) and Skoglund (biologist), and by investigation of linguistic,archaeological, geological, mythological and genetic data. The conclusion thatemerges is that probably the inhabitants of today's Greek territory who evolved withthis particular cultural identity easily recognized since the time of Homo Sapiens,50,000 BP, even if during the prehistoric times they were not aware of their commonorigin, they must have had continuous presence in the Aegean area, at least for thelast ten thousand years.Among other things, it should be noted that the paper deals with geo-mythologicalissues with a meticulous, where possible, use of ancient Greek and Latin sources.

Σκοπός της διατριβής είναι να αποδειχθεί εάν οι μύθοι, οι οποίοι αναφέρονται σεδραστηριότητες θεών, ημιθέων, του Ηρακλή, αλλά και σε κατακλυσμούς και άλλαφυσικά φαινόμενα, έχουν πυρήνες αλήθειας ή όχι.Η αντιδιαστολή μύθου και πραγματικότητας που γίνεται από πολλούς, είναιλανθασμένη, διότι βασίζεται στην ψευδή αντίληψη ότι όλοι οι μύθοι είναι πλαστοί.Οι παραδοσιακοί όμως μύθοι είναι γνήσιοι και αυτό συνεπάγεται ότι περιέχουν στονπυρήνα τους αληθινά γεγονότα, γεωλογικού, αστρονομικού και ιστορικούπεριεχομένου, που προσφέρονται για διεπιστημονική έρευνα.Οι πυρήνες των μύθων μπορούν να αποδειχθούν διεπιστημονικά, εφόσον έχουνσχέση με τις θετικές επιστήμες. Οι μύθοι είναι πνευματικά και πολιτισμικάπαλίμψηστα, που φέρουν τα σημάδια της ιστορίας τους, δηλαδή των πολλαπλώνεπιπέδων χρήσης και αποκρυστάλλωσής τους.Κατ’ αρχάς, παρατίθενται οι ορισμοί αρχαίων συγγραφέων για την μυθολογία.Ενδεικτικά παρατίθενται δύο από αυτούς.α. Κατά τον Πλάτωνα (Κριτίας, 109 e 1 – 110 a 6), μυθολογία, δηλαδή λογικήερμηνεία των μύθων, είναι η πολύ προσεκτική και συστηματική έρευνα καιαναζήτηση των παλαιών γεγονότων.β. Κατά τον Πλούταρχο τον Χαιρωνέα (Περί των εν Πλαταιαίς Δαιδάλων, απ. 157,16 – 21), η παλαιά φυσική επιστήμη ήταν φυσικός λόγος κρυμμένος βαθειά μέσασε μύθους. Σύμφωνα λοιπόν με τον Πλούταρχο, οι γνήσιοι μύθοι είναιεπιστημονικοί λόγοι, κρυμμένοι βαθειά μέσα σε μυθικά περιτυλίγματα, πουδιατυπώνονται με αινιγματικά λόγια και υπονοούμενα.Στο επόμενο κεφάλαιο, που πραγματεύεται την ερμηνεία των μύθων, επισημαίνονταιοι αρχές, που είναι χρήσιμες και αναγκαίες, για να διεισδύσει κάποιος στους πυρήνεςαλήθειας των μύθων.Ακολούθως προσεγγίζεται η γεωμυθολογία και εξηγείται η ουσία της. Συγκεκριμένα,ο όρος «γεωμυθολογία», επινοήθηκε από την Αμερικανίδα γεωλόγο καιηφαιστειολόγο Dorothy Vitaliano. Σύμφωνα με αυτήν, γεωμυθολογία είναι η 2διεπιστημονική ανάλυση των γνησίων μύθων, η οποία οδηγεί στον εντοπισμό τωνγεωφυσικών και ενδεχομένως και άλλων συμβάντων, αστρονομικών ή και ιστορικών,που υποκρύπτονται σε αυτούς. Μερικές φορές αυτή η ανάλυση προσφέρει πολύτιμεςπληροφορίες και γνώσεις για κατακλυσμούς, που διασώζονται με μυθικό περίβλημαστις παραδόσεις των λαών, αλλά και για άγνωστους κατά τα άλλα αρχαίουςσεισμούς, θαλάσσιους ή λιμναίους σεισμικούς κυματοσυρμούς, τεχνικά έργα, καθώςκαι άγνωστα αστρονομικά φαινόμενα (διελεύσεις κομητών, εκλείψεις, πτώσειςμετεωριτών, αλλαγές του βορείου πόλου της ουράνιας σφαίρας, συσχετισμούςαστερισμών με συγκεκριμένους ήρωες κλπ.), που συνέβησαν στο απώτερο παρελθόν.Στη συνέχεια, διερευνώνται οι τρεις κατακλυσμοί της ελληνικής παράδοσης, οι άθλοικαι τα έργα του Ηρακλή, που έχουν γεωμυθολογικό ενδιαφέρον, και προτείνονταιταυτοχρόνως συγκεκριμένα περαιτέρω ερευνητικά πεδία για καλύτερη τεκμηρίωσήτους.Τέλος, διερευνάται η ώσμωση των πολιτισμών της ανατολικής Μεσογείου και δίνεταιαπάντηση στο ερώτημα, εάν η ελληνική μυθολογία απηχεί γεωλογικές καικλιματολογικές μεταβολές, που συνέβησαν μάλλον στην ευρύτερο χώρο του Αιγαίουή σε άλλες περιοχές του κόσμου.Στο κεφάλαιο, που πραγματεύεται την ερμηνεία των μύθων, επισημαίνονται οι αρχές,που είναι χρήσιμες και αναγκαίες, για να διεισδύσει κάποιος στους πυρήνες αλήθειαςτων μύθων.Όμως, για να γίνει με σωστό τρόπο η ερμηνεία των γεωλογικής και αστρονομικήςυφής μύθων, απαιτούνται ολοκληρωμένες γνώσεις στα πεδία της γεωλογίας, τηςαστρονομίας, της αρχαιολογίας, της φιλολογίας, της ιστορίας, της συγκριτικήςμυθολογίας και της ανθρωπολογίας. Η γεωλογική, αστρονομική και εν γένειεπιστημονική μελέτη της μυθολογίας μπορεί να αποκαλύψει κωδικοποιημένεςμνήμες γεωλογικών και αστρονομικών συμβάντων του παρελθόντος, παρέχοντας έτσιμία δεξαμενή επιστημονικών δεδομένων. Από την άλλη μεριά συντελεί επίσης στο ναδώσει μία νέα οπτική γωνία στην ιστορική, την αρχαιολογική και την ανθρωπολογικήέρευνα, ανοίγοντας παράθυρα σε πεδία γνώσεων, που φωτίζουν την πρώιμη σύλληψητου κόσμου και βελτιώνουν την αυτογνωσία του ανθρώπου.Εν συνεχεία, η εργασία πραγματεύεται τους τρεις κατακλυσμούς της ελληνικήςπαράδοσης, που προσφέρονται για γεωμυθολογική έρευνα. Συγκεκριμένα, για τον κατακλυσμό του Δαρδάνου γράφει μεταξύ άλλων ο ΔιόδωροςΣικελιώτης: «Ο κατακλυσμός αυτός έγινε επειδή κατ’ αρχήν άνοιξε το στόμιο γύρωαπό τις Κυάνεες πέτρες, εκεί που τοποθετούνται οι Συμπληγάδες πέτρες (η θέση τουςβρισκόταν κατά πάσα πιθανότητα στην έξοδο των στενών του Βοσπόρου προς τονΕύξεινο Πόντο). Στη συνέχεια άνοιξε το στόμιο του Ελλησπόντου. Αυτό συνέβηεπειδή η Θάλασσα του Πόντου, δηλαδή ο υδάτινος όγκος του πόντου, που μέχρι τότεήταν λίμνη, γέμισε από τα νερά των ποταμών που χύνονται σε αυτήν, με αποτέλεσμανα ανέβει η στάθμη της τόσο πολύ, ώστε να υπερχειλίσει τα στενά του Βοσπόρου, ναγεμίσει την Προποντίδα και κατόπιν, αφού υπερχείλισε και το Στενό τουΕλλησπόντου, να ξεσπάσει στο Αιγαίο. Το αποτέλεσμα ήταν να κατακλυστεί μεγάληπαραθαλάσσια περιοχή, όχι μόνον της Ασίας αλλά και της Σαμοθράκης».Σύμφωνα με την έρευνα, που διεξήχθη, ο κατακλυσμός του Δαρδάνου έγινε σε δύοφάσεις: μία κατά την οποία τα νερά του υδάτινου όγκου του Ευξείνου Πόντουχύθηκαν στο Αιγαίο (μεταξύ των ετών 14500 και 12500 Π.Α.Σ.) και μία κατά τηνοποία τα νερά του Αιγαίου πελάγους, μετά τη διάνοιξη του στενού του Βοσπόρου,χύθηκαν υπό μορφή μεγάλου καταρράκτη στην Μαύρη Θάλασσα περί το έτος 7600Π.Α.Σ. (5600 π.Χ.). Κατά πάσα πιθανότητα η δεύτερη φάση αυτού του κατακλυσμούέδωσε το έναυσμα της δημιουργίας των μύθων των κατακλυσμών του Atrahasis, τουZiusudra, του Utnapistim και του Νώε. Οι δύο αυτές φάσεις του κατακλυσμού τουΔαρδάνου χρειάζονται ωστόσο περαιτέρω συστηματικές γεωλογικές, γεωφυσικές καιενάλιες αρχαιολογικές έρευνες, για να τεκμηριωθούν πλήρως.Ως προς τον κατακλυσμό του Ωγύγου, ο Ελλάνικος γράφει ότι αυτός έγινε χίλια είκοσιέτη πριν από την πρώτη Ολυμπιάδα. Δεδομένου δε ότι η πρώτη Ολυμπιάδατοποθετείται στο έτος 776 π.Χ., συνάγεται ότι ο κατακλυσμός αυτός έγινε το έτος1796 π.Χ. Η συσχέτιση όμως του Ωγύγου με τον Κρόνο, τους Τιτάνες και ταγεωλογικά γεγονότα της Θεσσαλίας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο ομώνυμοςκατακλυσμός θα πρέπει μάλλον να έγινε σε πολύ παλιά εποχή και κατά πάσαπιθανότητα μεταξύ των ετών 14500 και 12500 Π.Α.Σ. Και αυτή όμως η εκδοχήχρήζει περαιτέρω γεωλογικής έρευνας, για να τεκμηριωθεί.Τέλος, ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα έχει σχέση κυρίως με τρία διαφορετικά σημείααναφοράς: α. Με τον Κορινθιακό κόλπο. Η εκδοχή αυτή έχει πλήρως τεκμηριωθεί από τονΛυκούση και άλλους, σύμφωνα με τους οποίους ο κόλπος αυτός επανειλημμένωςείχε μετατραπεί από λιμναία σε θαλάσσια λεκάνη και αντιστρόφως, κατά τη διάρκειατου ανώτερου Πλειστοκαίνου (126.000 – 10.000 Π.Α.Σ.), γεγονός που οφείλεταιστην διακύμανση της στάθμης της παγκόσμιας θάλασσας και στο μικρό βάθος τουστενού του Ρίου – Αντιρρίου.Ο Κορινθιακός κόλπος παρέμεινε απομονωμένος από την Μεσόγειο θάλασσα μέχρι13000 χρόνια Π.Α.Σ. Η τελευταία αυτή χρονολογία αποτελεί και το όριο τωνλιμναίων καθιζήσεων και της εγκατάστασης θαλασσίων συνθηκών σε αυτόν. Με τηνεισροή των θαλασσίων υδάτων στον κόλπο πλημμύρισαν οι παράκτιες περιοχές,μεταξύ των οποίων και η περιοχή της τότε Φωκίδας, με την οποία συσχετίζεται και οκατακλυσμός του Δευκαλίωνα. Ο Δευκαλίων σώθηκε με την κατασκευή κάποιαςσχεδίας, η οποία προσάραξε στον Παρνασσό. Κατά πάσα όμως πιθανότητα ογεωγραφικός όρος «Παρνασσός» δεν αναφέρεται μόνον στο ομώνυμο όρος, αλλά σεμία ευρύτερη περιοχή, η οποία συμπεριλαμβάνει και το όρος.β. Με την Θεσσαλία. Σχετικά με αυτή την εκδοχή, ο Απολλόδωρος γράφει ότι οκατακλυσμός του Δευκαλίωνα έγινε όταν διαχωρίστηκαν τα όρη της Θεσσαλίας,γεγονός που συνέβη κατά πάσα πιθανότητα μεταξύ των ετών 14500 και 12500Π.Α.Σ. Σε αυτήν την περίοδο έχει επισημανθεί σημαντικές κλιματολογικές καιγεωλογικές αναστατώσεις σε όλον τον πλανήτη. Εάν γίνουν γεωτρήσεις στηΘεσσαλία, θα καταστεί δυνατόν να αποδειχθεί εάν πράγματι έγινε στην περιοχή αυτήένας ή περισσότεροι κατακλυσμοί. Οι πυρήνες των γεωτρήσεων μπορούν ναχρονολογηθούν.Επίσης για τη σχέση του κατακλυσμού του Δευκαλίωνα με τη Θεσσαλία και τονΠαρνασσό, ο Παύλος Ορόσιος, Λατίνος συγγραφέας του 5ου αιώνα μ.Χ., γράφει ότι οκατακλυσμός αυτός έγινε το έτος 810 προ της κτίσεως της Ρώμης (που έγινε το έτος753 π.Χ.), όταν βασιλιάς της Αθήνας ήταν ο Αμφικτύων, τρίτος μετά τον Κέκροπα.Κατά τους χρόνους της βασιλείας του, πλημμύρες υδάτων κατέκλυσαν τομεγαλύτερο μέρος των λαών της Θεσσαλίας και μόνο λίγοι σώθηκαν, καταφεύγονταςστα όρη και κυρίως στον Παρνασσό, στην περιοχή του οποίου βασίλευε τότε οΔευκαλίων, ο οποίος, αφού παρέλαβε με πλοία όσους κατέφυγαν προς αυτόν, τουςπεριέθαλψε και τους έθρεψε στις δίδυμες κορυφές του Παρνασσού. Εξαιτίας αυτούτου γεγονότος, διαδίδουν ότι από αυτόν ξαναδημιουργήθηκε το γένος των ανθρώπων Και αυτή όμως η εκδοχή χρειάζεται περαιτέρω επιστημονική διερεύνηση.γ. Όμως το Πάριο χρονικό, χωρίς να συσχετίζει τον κατακλυσμό τουΔευκαλίωνα με κάποια περιοχή, τον θεωρεί πολύ μεταγενέστερο. Συγκεκριμέναγράφει ότι ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα έγινε 1265 έτη πριν από τη συγγραφή τουΧρονικού. Και δεδομένου ότι το Χρονικό αυτό συντάχθηκε το έτος 264 / 3 π.Χ., επίτου Αθηναίου επωνύμου άρχοντος Διογνήτου, θα πρέπει να έγινε το έτος 1529 / 8π.Χ. Υπάρχει όμως η πιθανότητα, ο κατακλυσμός που αναφέρεται στο Πάριοχρονικό, να είναι κάποιος μεταγενέστερος τοπικός κατακλυσμός της 2ης χιλιετίαςπ.Χ., που έχει διασωθεί με το ίδιο όνομα και που θα πρέπει να επιβεβαιωθεί μεγεωλογικές έρευνες στην περιοχή της Αττικοβοιωτίας.Καταλήγοντας, συνάγουμε το συμπέρασμα ότι και οι τρεις κατακλυσμοί τηςελληνικής παράδοσης, του Δαρδάνου, του Ωγύγου και του Δευκαλίωνα, σχετίζονταιμε γεωλογικά φαινόμενα της ευρύτερης περιαιγαιακής περιοχής, που συνέβησανκατά την τελευταία τήξη των παγετώνων και τις μεγάλες πλημμύρες που προκάλεσεαυτή, μεταξύ των ετών 14500 και 12500 Π.Α.Σ., επομένως πριν από την εποχή τηςYounger Dryas (12500 – 11400 Π.Α.Σ.), της τελευταίας δηλαδή από τις τρεις ψυχρέςπεριόδους (Oldest, Older και Younger Dryas), που διέκοψαν κατά διαστήματα τηντάση αύξησης της θερμοκρασίας, η οποία είχε ήδη αρχίσει το 18000 Π.Α.Σ.Στη συνέχεια η έρευνα επικεντρώθηκε στους ακόλουθους άθλους του Ηρακλή, οιοποίοι παρουσιάζουν γεωμυθολογικό ενδιαφέρον:α. Η διαμάχη Ηρακλή και Αχελώου: Η πάλη του Ηρακλή με τον Αχελώο είναι ηεκτροπή και διευθέτηση του ορμητικού σαν ταύρου ποταμού. Το φιδίσιο κορμί τουείναι οι μαίανδροι που σχηματίζει, το δε κέρας που αποκόπτει ο Ηρακλής είναι η«ευθυγράμμιση» και παράκαμψη ενός μαιάνδρου, ο οποίος όταν αποκόπτεται από τηροή του ποταμού, προσφέρεται ως εύφορη γη για καλλιέργειες. Η νέα γη,αποστραγγισμένη από τα νερά του ποταμού, είναι πραγματικά το κέρας τηςΑμαλθείας, δηλαδή το κέρας της Αφθονίας.Με τον θεό - ποταμό Αχελώο συνάπτεται και ο μύθος των Εχινάδων, που έχειγεωμυθολογική σημασία. Σύμφωνα με τον Λατίνο ποιητή Οβίδιο (Μεταμορφώσεις,VIII, στ. 573 – 591), οι Εχινάδες ήταν πέντε ναϊάδες νύμφες, που κατοικούσαν δεξιάκαι αριστερά του Αχελώου. Πρόσφεραν θυσίες σε όλους τους θεούς, εκτός από τονΑχελώο. Εξ αιτίας αυτού του γεγονότος, αυτός οργίσθηκε και πέταξε τις Εχινάδες στη θάλασσα, μετατρέποντάς τις σε νησιά. Το μυθικό αυτό γεγονός υποκρύπτει έναγεωλογικό συμβάν. Είναι διαπιστωμένο ότι πριν από 18000 χρόνια οι Εχινάδες νήσοιήταν προέκταση της ξηράς της Αιτωλοακαρνανίας. Ανέβηκε, λοιπόν, η στάθμη τηςθάλασσας σιγά σιγά και κατέκτησε την ξηρά, αφήνοντας να προεξέχουν μόνον οιλόφοι. Αυτή η διεργασία ξεκίνησε 16.000-18.000 χρόνια πριν. Και στην περίπτωσηαυτή ο μύθος αποδεικνύεται αληθινός.β. Ο μύθος του Ηρακλή και του Λίχα: Ο Ηρακλής λόγω των αφόρητων πόνωνπου του προκάλεσε ο χιτώνας τον οποίο του προσκόμισε κατ’ εντολή της Δηιάνειραςο Λίχας, άρπαξε τον Λίχα και τον εκσφενδόνισε προς τη θάλασσα και κατά πάσαπιθανότητα προς τον βόρειο Ευβοϊκό Κόλπο. Τα κομμάτια του Λίχα σχημάτισαν τανησάκια Λιχάδες και το όρος επάνω από το ακρωτήριο ονομάστηκε Λιχάς. Και σεαυτή την περίπτωση, ένα γεωλογικό γεγονός που είχε συμβεί στην περιοχή τουΒόρειου Ευβοϊκού προ χιλιάδων ετών και σε κάθε περίπτωση μεταξύ των ετών18000 και 6000 Π.Α.Σ., πιστώθηκε στον ήρωα Ηρακλή.Τα Λιχαδονήσια είναι ηφαιστειακά νησιά. Η εμφάνιση των νησιών ίσως βέβαια ναείχε σχέση με το ανεβοκατέβασμα του νερού, εξ αιτίας των κλιματοευστατικώνκινήσεων της στάθμης της θάλασσας, αλλά και με την άνοδο και πτώση των νερώντης παλαιολίμνης, που υπήρχε πριν 9.000 χρόνια στην περιοχή, εκεί όπου βρίσκεταισήμερα ο βόρειος Ευβοϊκός κόλπος.γ. Ο μύθος του Ηρακλή και του Προμηθέα: Ο Προμηθεύς είναι μία θεότητα τηςφωτιάς, όπως προκύπτει από την κλοπή και τη μεταφορά του πυρός στουςανθρώπους. Άλλωστε και το όνομά του συσχετίζεται με τη σανσκριτική λέξηpramantha, που σημαίνει «καλάμι, που παράγει φωτιά», στην περιοχή του Ινδούποταμού. Όμως το γεγονός της τοποθέτησης ενός θεού της φωτιάς επάνω σε βουνό,θα μπορούσε, κατά τους E. και P. Barber, να μάς οδηγήσει στη σκέψη ενόςηφαιστείου, διότι συνήθως ένα ηφαίστειο είναι ένα βουνό που έχει φωτιά στηνκορυφή του. Το όρος επάνω στο οποίο ήταν προσηλωμένος ο Προμηθεύς, σύμφωναμε τον Αισχύλο και τον Απολλόδωρο, ήταν ο Καύκασος της Σκυθίας.Πράγματι στην περιοχή που αναφέρουν οι αρχαίοι Έλληνες ότι ήταν προσηλωμένοςο Προμηθεύς, υπάρχει ένα ηφαίστειο, που θα μπορούσε να είναι ο ίδιος ο Προμηθεύςως γεωλογικό φαινόμενο, το οποίο αποκρυσταλλώθηκε στον μύθο. Το ηφαίστειοαυτό είναι το Elbrus, που έχει ύψος άνω των 5.400 μέτρων, ανήκει στην οροσειρά του Καυκάσου και γειτονεύει με την ανατολική πλευρά της Μαύρης Θάλασσας.Πρόσφατες χρονολογήσεις των εκρήξεων του Elbrus προσφέρουν ένα πιθανόχρονοδιάγραμμα των αρχικών εκρήξεων, που οδήγησαν στην τεράστια φήμη τουόρους αυτού. Μία σειρά εκρήξεων έγινε μεταξύ των ετών 5500 – 5200 π.Χ., μίαδεύτερη μεταξύ των ετών 3300 – 2600 π.Χ. και μία τρίτη μεταξύ των ετών 1 – 100μ.Χ. Πιθανόν λοιπόν η δεύτερη σειρά εκρήξεων του ηφαιστείου Elbrus, που ήταν καιη πιο μακροχρόνια, να έδωσε το έναυσμα της δημιουργίας του μύθου του Προμηθέα,ο οποίος στην περιοχή του Καυκάσου έχει το όμοιό του στον μύθο του θεού Loki τηςΣκανδιναβικής μυθολογίας.Στην περίπτωση λοιπόν που ο Προμηθεύς είναι ηφαίστειο, τί ακριβώς θα μπορούσενα ήταν ο αετός, που υπερίπτατο του Προμηθέα και έτρωγε το συκώτι του; Τατεράστια φτερά του αετού θα μπορούσαν να είναι μία εικόνα του σύννεφου στάχτης,που εξέρχεται από το ηφαίστειο και εκτοξεύεται προς τον ουρανό. Αυτό μπορεί ναφαίνεται ίσως υπερβολικό, αλλά δεν πρέπει να λησμονούμε πόσο κοινό είναι σεδιάφορους λαούς να συσχετίζουν μείζονα καιρικά φαινόμενα με τις φτερούγεςγιγάντιων πτηνών, όπως το Thunderbird, το πτηνό του κεραυνού, στην Αμερική.δ. Ο μύθος της Λερναίας Ύδρας: Ο Ηρακλής προσπαθώντας να εξολοθρεύσειτην Λερναία Ύδρα, άρχισε να κόβει ένα προς ένα τα κεφάλια του θηρίου. Η αποκοπήενός κεφαλιού, που αντιπροσωπεύει μία εκροή νερού σε κάποιο καρστικό σημείο,πιθανόν κατέστη δυνατή με την τοποθέτηση ενός βράχου στο σημείο όπου ανέβλυζετο νερό, για να εμποδίσει την έξοδό του ή για να το αναγκάσει να ακολουθήσει άλληδιαδρομή. Εάν κάποιος τοποθετήσει ένα βράχο μπροστά στο στόμιο μιας καρστικήςπηγής, το νερό θα αναβλύσει από δύο ή περισσότερα άλλα σημεία. Αυτή είναι η αιτίατου γεγονότος ότι στη θέση ενός κεφαλιού που απέκοπτε ο Ηρακλής, φύτρωναν δύοάλλα.ε. Ο μύθος του Αυγεία: Τα τεχνικά έργα, που συσχετίζονται με τον καθαρισμότης όνθου του Αυγεία δεν έγιναν κατά πάσα πιθανότητα στον χώρο της Ηλείας, αλλάστην περιοχή της Τίρυνθας, που κατά τον Μαριολάκο συσχετίζονται με τηνκατασκευή του μυκηναϊκού φράγματος της Τίρυνθας. Το φράγμα αυτό διατηρείται σεκαλή κατάσταση, έχει διεύθυνση Βορρά-Νότου, μήκος 80-100 μέτρων, πλάτος βάσης60 μέτρων και σωζόμενο ύψος 8 μέτρων. Η χρονολόγηση της κατασκευής του κατάτη διάρκεια της Υστεροελλαδικής ΙΙΙ Β περιόδου (1300-1200 π.Χ.) συμπίπτει με τηνπερίοδο της μεγαλύτερης ακμής του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Το τεχνικό αυτό επίτευγμα των Μυκηναίων μπορεί να συγκριθεί με τα αποστραγγιστικά έργα μεγάληςτάξεως στην Κωπαΐδα. Θα αποκτήσουμε όμως την βεβαιότητα ότι ο άθλος αυτός τουΗρακλή έγινε στην περιοχή της Τίρυνθας και όχι στην περιοχή των ποταμώνΑλφειού και Πηνειού, μόνο εάν γίνει γεωαρχαιολογική έρευνα στην περιοχή τηςΔυτικής Πελοποννήσου και αποδειχθεί ότι δεν συνέβη εκεί το γεγονός πουαναφέρεται στον μύθο.στ. Ο μύθος των Στυμφαλίδων ορνίθων: Υπάρχει το ενδεχόμενο ο μύθος αυτός νασυσχετίζεται με έργα διαχείρισης των υδάτων της λίμνης Στυμφαλίας, που είχαν γίνεικατά στους προϊστορικούς χρόνους. Το εύρος των υδάτων της λίμνης αυτής ποίκιλλεανάλογα με τη βροχόπτωση και τον έλεγχο της απορροής τους από φυσικές ήτεχνητές καταβόθρες. Ο άθλος του Ηρακλή συσχετίζεται πιθανότατα με το έργοαυτό. Ενισχυτικό της ερμηνείας αυτής είναι και το γεγονός ότι υδραυλικά έργααντίστοιχης αρχαιότητας και τεχνικής έχουν επισημανθεί και στη γειτονική τηςΣτυμφάλου κλειστή κοιλάδα της Φενεού, που οι αρχαίοι τα απέδιδαν στον Ηρακλή.ζ. Ο μύθος του Γηρυόνη: Γιατί ο Γηρυόνης έχει τρία κεφάλια και επίσης γιατί«κραυγάζει», πράγμα που ακριβώς σημαίνει το όνομά του; Ο «Γηρυόνης» είναι έναγεωλογικό φαινόμενο, συνεπώς τα κεφάλια του μπορούν να νοηθούν το ένα μέσα στοάλλο, όπως τον περιγράφει ο Φιλόστρατος. Δηλαδή ομιλούμε για ένα συγκεντρικόδιαπειρογενή πολυδακτυλιόσχημο κρατήρα τριών ομoκέντρων κύκλων. Εφόσονλοιπόν ισχύουν τα ανωτέρω, τότε η «κραυγή» του οφείλεται στο ότι στονσυγκεντρικό κρατήρα του το συμπιεσμένο αέριο (μεθάνιο) που βρίσκεται μέσα στηγη, εκτονώνεται με ταχύτητα από κάτω προς τα πάνω, δημιουργώντας ήχο.η. Ο μύθος του Άτλαντα: Ο Άτλας είναι, κατά τον Ηρόδοτο, ένα πολύ υψηλόόρος στη Βόρειο Αφρική, στενό και κυκλοτερές, που οι εντόπιοι το ονομάζουν κίονατου ουρανού. Το γεγονός όμως της μεταφοράς της στήριξης του ουρανίου θόλου απότον Άτλαντα στον Ηρακλή και αντιστρόφως, πιθανόν να έχει και αστρονομικήσημασία.Συγκεκριμένα, λόγω του φαινομένου της μετάπτωσης των ισημεριών, με την αλλαγήτης θέσης του άξονα της γης, αλλάζουν και οι πόλοι της ουράνιας σφαίρας,διαγράφοντας κύκλους, τον βόρειο και τον νότιο, που η ολοκλήρωσή τους απαιτεί25.796 έτη. Σήμερα ο βόρειος πόλος του ουρανού βρίσκεται σε απόσταση μιαςμοίρας από τον αστέρα «άλφα» της Μικρής Άρκτου. Κατά τη διάρκεια της τρίτης χιλιετίας π.Χ. πολικός αστέρας ήταν ο Thuban ή «άλφα» του αστερισμού τουΔράκοντα. Στο τέλος της ενδέκατης χιλιετίας π.Χ. ο βόρειος πόλος του ουρανούβρισκόταν μεταξύ των αστέρων «Ιώτα» και «Θήτα» του αστερισμού του Ηρακλή. Ημεταβίβαση, λοιπόν, της στήριξης του ουρανού από τον Άτλαντα στον Ηρακλήσημαίνει μάλλον την αλλαγή του βορείου πόλου του ουρανού.Αλλά και ο φόνος του δράκοντα, που φύλαγε τα μήλα των Εσπερίδων, από τονΗρακλή έχει ενδεχομένως αστρονομική σημασία. Ο βόρειος πόλος του ουρανούβρισκόταν κατά τη διάρκεια της τρίτης χιλιετίας π.Χ. στον αστέρα Thuban ή «άλφα»του αστερισμού του Δράκοντα. Αργότερα, ο βόρειος πόλος του ουρανούμετακινήθηκε. Η μετακίνηση αυτή είχε ως συνέπεια να παραμερισθεί ως βόρειοςπόλος ο αστερισμός του Δράκοντα ή με τη μυθική ορολογία να «φονευθεί» οΔράκων. Εφόσον λοιπόν θεωρήθηκε ότι «φονεύθηκε» ο Δράκων, θα έπρεπε να τονείχε φονεύσει κάποιος μεγάλος ήρωας, όπως ο Ηρακλής. Σε άλλους μύθουςδρακοκτόνοι είναι ο Απόλλων, που φόνευσε τον δράκοντα Πύθωνα στον Παρνασσό,ο Ιάσων που σκότωσε στην Κολχίδα τον δράκοντα με τη βοήθεια της Μήδειας, γιανα αρπάξει το χρυσόμαλλο δέρας, και τέλος ο Κάδμος, που σκότωσε στη Θήβα τονδράκοντα και έσπειρε τα δόντια του από τα οποία φύτρωσαν οι σπαρτοί.Ένα άλλο πρόβλημα που διερευνήθηκε είναι το εάν υπήρξε ώσμωση πολιτισμώνστην ανατολική Μεσόγειο. Μερικές περιπτώσεις είναι ενδεικτικές. Αναφέρονταιενδεικτικά οι εξής:α. Η μάχη του Δία με τον Τυφωέα / Τυφώνα, που παρουσιάζει μεγάλη ομοιότηταμε τον Χεττιτικό «Μύθο του Illuyankas», στον οποίο ο δράκοντας Illuyankas μάχεταιμε τον Teshub, θεό του καιρού.β. Οι άθλοι του Ninurta: Υπάρχουν εντυπωσιακές ομοιότητες μεταξύ των άθλωντου σουμεριακού θεού Ninurta και των αντιστοίχων του Ηρακλή, που αποδεικνύουντην μυθολογική ώσμωση και την προσοικείωση στοιχείων του ενός πολιτισμού στονάλλο. Η φήμη του Ninurta βασίζεται σε μία σειρά δώδεκα «άθλων». Κατέβαλεδώδεκα μυθικά τέρατα, μεταξύ των οποίων έναν άγριο ταύρο, μίαν έλαφο, έναλιοντάρι, που ήταν «ο τρόμος των θεών», και ένα επτακέφαλο ερπετό. Ο Ninurtaσυνήθως ταυτίζεται με τη μορφή ενός θεού με ρόπαλο, τόξο και λεοντή, πουαπεικονίζεται σε Μεσοποταμιακές σφραγίδες και η σύνδεσή του με τον Ηρακλήκαθίσταται αναπόφευκτη. Στο τελευταίο μέρος της εργασίας διερευνήθηκε το ερώτημα κατά πόσο η ελληνικήμυθολογία απηχεί γεωλογικές και κλιματολογικές μεταβολές, που συνέβησαν στονευρύτερο χώρο του Αιγαίου ή σε άλλες περιοχές του κόσμου.Αυτό το ερώτημα απαντήθηκε με συνδυασμό των απόψεων των Σακελλαρίου(ιστορικού), Χουρμουζιάδη (αρχαιολόγου), Μαριολάκου (γεωλόγου), Renfrew(αρχαιολόγου), Σάμψων (αρχαιολόγου), Cavalli-Sforza (γενετιστή), Τριανταφυλλίδη(γενετιστή) και Skoglund (επικεφαλής ομάδας ειδικών της εξελικτικής Βιολογίας, τηςΓεωγενετικής, της Οστεοαρχαιολογίας και της Βιοστατιστικής), και με διερεύνησητων γλωσσικών, αρχαιολογικών, γεωλογικών, μυθολογικών και γενετικώνδεδομένων. Το συμπέρασμα, που προέκυψε, είναι ότι κατά πάσα πιθανότητα οικάτοικοι του σημερινού ελλαδικού χώρου οι οποίοι εξελίχθησαν με αυτήν τηνιδιαίτερη αναγνωρίσιμη πολιτισμική ταυτότητα από την εποχή του Homo Sapiens,50000 Π.Α.Σ., έστω και εάν κατά τα προϊστορικά χρόνια δεν είχαν συνείδηση τηςκοινής τους καταγωγής, θα πρέπει να είχαν συνεχή παρουσία στον Αιγαιακό χώρο,τουλάχιστον τα τελευταία δέκα χιλιάδες χρόνια.Εκτός των άλλων, θα πρέπει να επισημανθεί, ότι η εργασία πραγματεύεται ταγεωμυθολογικά θέματα με εξαντλητική κατά το δυνατόν χρήση των αρχαίωνελληνικών και λατινικών πηγών.