Η διαμάχη Karl Marx και Pierre-Joseph Proudhon, για την ιστορικότητα της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας

Abstract

This thesis refers to the controversy between Karl Marx and Pierre-Joseph Proudhon, as occurred with the publication of the former’s Misery of philosophy (=Misère de la philosophie. Réponse à la philosophie de la misère de M.Proudhon,1847), in response to the latter’s System of political economy contradictions (=Système des contradictions Economiques ou Philosophie de la Misère, 1846). The research attempts to highlight the ways in which Marx brings forward the issue, in contrast to Proudhon works, the historicity of capitalist society. In other words, the special way, in which that society produces and understands itself. Related to the concept of historicity, is the concept of social relation, as a particular type of social bond, who permits the development of social action. The thesis is divided into two parts, each of which consists of two chapters. The first part is devoted to the reconstruction of the vision of society in the works of both writers that preceded their conflict(1840-1845). Based on the concepts of property and labour, the deviations and convergences of the authors become clear. The second part is devoted to the polemic of the two authors and thoroughly analyzes the works that constitute the main body of the conflict. Specifically develops the trading of property as part of the economic categories system, which Proudhon seeks to establish. Marx’s criticism of Proudhon’s methodology over the organization of his economic categories, is also developed in the second part. The thesis supports the position that both works, as cognitive experiences, communicate thanks to their political nature but originate from different epistemological origins and belong into discrete examples of scientific knowledge.

Η διατριβή αναφέρεται στην αντιπαράθεση του Marx με τον Proudhon, όπως αυτή εκδηλώθηκε με τη δημοσίευση από τον πρώτο, της Αθλιότητας της φιλοσοφίας (=Misère de la philosophie. Réponse à la philosophie de la misère de M.Proudhon,1847), ως απάντηση στο Σύστημα των αντιφάσεων της πολιτικής οικονομίας (=Système des Contradictions Economiques ou Philosophie de la Misère,1846), του δεύτερου. Η έρευνα επιχειρεί να αναδείξει τους τρόπους με τους οποίους ο Μarx θεματοποιεί, απέναντι στις επεξεργασίες του Proudhon, την ιστορικότητα της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας, τον ειδικό τρόπο δηλαδή με τον οποίο η κοινωνία αυτή παράγει και κατανοεί τον εαυτό της. Συναφής με την ιστορικότητα, είναι η έννοια της κοινωνικής σχέσης, ως του ιδιαίτερου τύπου κοινωνικού δεσμού, δια του οποίου συγκροτούνται τα κοινωνικά υποκείμενα και ορίζεται το πεδίο, εντός του οποίου αναπτύσσεται η δράση τους. Η διατριβή χωρίζεται σε δύο μέρη, το καθένα από τα οποία αποτελείται από δύο κεφάλαια. Το πρώτο μέρος αφιερώνεται στην ανασύνθεση της θεώρησης της κοινωνίας στα έργα των δύο συγγραφέων, τα οποία προηγήθηκαν της διαμάχης(1840-1845), με άξονα τις έννοιες της ιδιοκτησίας και της εργασίας, ώστε να γίνουν διακριτές οι αποκλίσεις και οι συγκλίσεις τους. Στο δεύτερο μέρος, που είναι αφιερωμένο στην αντιπαράθεση των δύο συγγραφέων, αναλύονται διεξοδικά τα έργα που αποτέλεσαν το σώμα της διαμάχης. Αναπτύσσεται, πρώτα, η διαπραγμάτευση της ιδιοκτησίας ως μέρους του συστήματος των οικονομικών κατηγοριών, το οποίο ο Proudhon επιχειρεί να συγκροτήσει. Η ανάπτυξη του συστήματος, που συνιστά παραγωγή θετικής επιστημονικής γνώσης για την κοινωνία, υποδεικνύει τον σταθερό καθορισμό της αξίας ως προϋπόθεση για την εμπέδωση της ισότητας, καθώς και τις κατάλληλες δράσεις που πρέπει να αναπτυχθούν από τα υποκείμενα της οικονομικής ζωής. Αναπτύσσεται, στη συνέχεια, η κριτική του Marx στη θεωρία της αξίας του Proudhon, καθώς και στη μέθοδο συγκρότησης των κατηγοριών του. Αναδεικνύεται, έτσι, η ιδιαιτερότητα του μαρξικού παραδείγματος, το οποίο τεκμηριώνει τον ιστορικό χαρακτήρα των οικονομικών κατηγοριών δια της ιστορικότητας της κοινωνίας την οποία αναλύει, αναγνωρίζοντας διακριτούς ρόλους στην επιστημονική γνώση και στην κοινωνική δράση. Η διατριβή υποστηρίζει τη θέση ότι τα δύο γνωστικά εγχειρήματα συνομιλούν χάρη στον πολιτικό τους χαρακτήρα, αλλά εκκινούν από διαφορετικές επιστημολογικές αφετηρίες και εγγράφονται σε διακριτά παραδείγματα επιστημονικής γνώσης.