Επιδημολογική μελέτη του πρώτου ψυχωτικού επεισοδίου στους νομούς Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας

Abstract

In recent years there is a growing interest from clinicians, investigators and health policy makers on the first episode of psychosis (FEP). As a result, a large number of studies on pathophysiology, etiology and treatment, even from the prodromal stages of a psychotic disorder have been published. Our classic knowledge for the symptomatology of such disorders has been enhanced by the contribution of genetics and neurosciences, which facilitate understanding and treatment of these syndromes. Currently available treatments are not completely satisfactory and the prevailing view is that interventions should be applied as early as possible after the onset of a FEP and to be multimodal, that is the implementation of drug treatment, as well as psychological and psychosocial treatment. It is widely accepted that early intervention improves prognosis and facilitates recovery. Prognosis of psychotic disorders remains moderate and outcome is impeded by symptomatology, high rates of alcohol/substance abuse, and poor treatment adherence and disengagement from services. The last two decades there is a tendency toward interventions at the perceived as “high risk” population. This is strongly supported by several investigators, but others have criticized this tendency, which is uncertain whether can be effective when implemented in routine clinical practice. Moreover, there have been raised important ethical concerns. Despite the ongoing debate, several early intervention services have been developed worldwide and their work is published at scientific journals.In Greece the first early intervention service has been developed at the University Hospital of Ioannina, and the present study regarding the FEP incidence at the prefectures of Ioannina and Thesprotia was conducted on the context of its operation. Data for a two-year period (2008-2009) were obtained from every available public service where FEP patients could have been diagnosed and treated, as well as from private practicing psychiatrists. An annual incidence of 30 new cases was found, within the range of previous research in different countries. Immigrants comprised only a small proportion of patients (6%). The most notable finding was that the majority of patients (61.4%) have been exclusively treated in the private sector of the area. Treatment setting selection was associated with family psychiatric history and the history of alcohol/substance abuse. Negative family history and positive abuse history were predictors of treatment at the private sector (OR 0.19, 95% CI 0.04-0.90, p=0.036). The findings of the study could be useful in better organizing the local mental health services and use of available services for the provision of more effective care for FEP patients. These findings also provide an initial, gross estimation of the needs in our country, as this was the first Greek epidemiologic FEP study. Such study would be difficult to be conducted in large cities, due to the attrition of cases in the private sector.

Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί μεγάλο ενδιαφέρον των κλινικών, των ερευνητών αλλά και των στελεχών που διαμορφώνουν την πολιτική υγείας για το πρώτο επεισόδιο ψύχωσης. Ως αποτέλεσμα έχει δημοσιευτεί πλήθος ερευνών πάνω στην παθοφυσιολογία, αιτιολογία και κυρίως θεραπεία των ψυχωτικών διαταραχών από τα πρώιμα στάδια, καθώς είναι από όλους αποδεκτό ότι η έγκαιρη παρέμβαση αυξάνει τις πιθανότητες ανάρρωσης. Οι κλασσικές μας γνώσεις για τη συμπτωματολογία των ψυχωτικών διαταραχών έχουν πια πλαισιωθεί από τη συνεισφορά της γενετικής και των νευροεπιστημών, που διευκολύνει την κατανόηση και ανοίγει νέους δρόμους στη θεραπεία τέτοιων συνδρόμων. Οι ως τώρα διαθέσιμες θεραπείες δεν είναι πλήρως ικανοποιητικές κι έτσι έχει επικρατήσει η άποψη πως οι παρεμβάσεις πρέπει να γίνονται όσο το δυνατό νωρίτερα κατά την έναρξη του ψυχωτικού επεισοδίου και να είναι πολυεπίπεδες, δηλαδή εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή να εφαρμόζονται ψυχολογικές και ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις. Η πρόγνωση των ψυχωτικών διαταραχών παραμένει μέτρια, καθώς εκτός από τη φύση των συμπτωμάτων, η ευνοϊκή έκβαση παρεμποδίζεται από τα υψηλά ποσοστά χρήσης ουσιών από τους ασθενείς και από την απομάκρυνση από τις υπηρεσίες υγείας και την ελλιπή συμμόρφωση με τη θεραπεία. Η τακτική της τελευταίας εικοσαετίας να γίνονται παρεμβάσεις ακόμη και σε θεωρούμενους ως υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη ψύχωσης πληθυσμούς, αν και υποστηρίζεται με σθένος από ορισμένους ερευνητές, συγκεντρώνει πολλές επικρίσεις και είναι αμφίβολο αν είναι αποτελεσματική σε συνθήκες καθημερινής κλινικής πράξης. Εκφράζονται ακόμη επιφυλάξεις για το αν είναι δεοντολογική. Σε κάθε περίπτωση έχουν δημιουργηθεί πολλές ανά τον κόσμο υπηρεσίες έγκαιρης παρέμβασης και το έργο τους δημοσιεύεται στο διεθνή επιστημονικό τύπο.Στην Ελλάδα η πρώτη υπηρεσία έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση σχηματίστηκε στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων και στο πλαίσιο της λειτουργίας της διεξήχθη η παρούσα μελέτη για την επίπτωση του πρώτου ψυχωτικού επεισοδίου στους νομούς Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας. Αναζητήθηκαν πληροφορίες για ασθενείς με πρώτο επεισόδιο που εξετάστηκαν κατά τα έτη 2008 και 2009 σε όλες τις υπηρεσίες του δημόσιου τομέα και από τους ψυχιάτρους του ιδιωτικού τομέα της περιοχής. Βρέθηκε μια ετήσια επίπτωση 30 νέων περιπτώσεων ψυχωτικών ασθενών ανά 100000 πληθυσμού, εντός του φάσματος των ποσοστών που έχουν αναφερθεί σε διεθνείς μελέτες, σε διάφορες χώρες. Οι μετανάστες αποτελούσαν ένα μικρό ποσοστό των ασθενών (6%). Το πιο ενδιαφέρον εύρημα ήταν πως η πλειοψηφία των ασθενών (61,4%) έλαβαν θεραπεία από ψυχιάτρους του ιδιωτικού τομέα της περιοχής. Η επιλογή θεραπευτικού πλαισίου συσχετίστηκε με το οικογενειακό ιστορικό και το ιστορικό χρήσης αλκοόλ/ουσιών. Οι ασθενείς που είχαν αρνητικό οικογενειακό ιστορικό και έκαναν χρήση αλκοόλ και/ή ουσιών, ήταν λιγότερο πιθανό να λάβουν θεραπεία στο δημόσιο τομέα (OR 0.19, 95% CI 0.04-0.90, p=0.036). Τα δεδομένα της μελέτης θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την καλύτερη οργάνωση των τοπικών υπηρεσιών και την αξιοποίηση των διαθέσιμων υπηρεσιών για την παροχή καλύτερης φροντίδας σε ασθενείς με πρώτο επεισόδιο. Επίσης παρέχουν μια πρώτη, αδρή εκτίμηση των αναγκών στη χώρα μας, μια και παρόμοια μελέτη δεν έχει διεξαχθεί στο παρελθόν και θα ήταν πολύ δύσκολη η πραγματοποίηση της σε πολύ μεγάλες πόλεις, λόγω της μεγάλης διασποράς των περιστατικών στον ιδιωτικό τομέα.