Ψυχολογικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εφαρμογή μαστογραφίας για πρόληψη καρκίνου του μαστού σε πληθυσμό γυναικών με βάση την θεωρία της προσχεδιασμένης συμπεριφοράς

Abstract

This research investigates the possibility of extending a social cognition model of behavior for the prediction of intention of mammography screening uptake. Specifically, the study was based on the theoretical background of the theory of planned behavior (TPB) and proposed the addition of past behavior, perceived risk, optimism and temporal orientation. These factors have been found in the past to be associated with mammography screening as well as other preventive behaviors. The aim of the research was to study the effect of the additional factors on intention for mammography screening in an attempt to increase the predictive ability of TPB. The findings suggest that attitudes, subjective norms and perceived behavioural control, were strong predictors of intention to attend mammography screening. Past behaviour was also a strong predictor that seemed to affect intention, even after controlling for the effect of the TPB factors. The perceived risk seemed to have a small positive effect on intention but this effect was no longer significant when past behavior was included in the model. Similarly, the temporal dimension of positive past seemed to have a small positive effect on intention, when past behavior was incorporated into the model but this effect was no longer significant with the inclusion of TPB factors. The independent variables interpreted 56% of the variance of the intention to undergo mammography screening. The TPB was less effective in predicting actual mammography screening. Significant predictors of mammography uptake was the past behavior as well as the presence of cancer in family history. Taken together these findings confirm the strong effect of attitudes, subjective norms and perceived control on the intention to implement mammography, and suggest that integration of past behavior in the models may increase the predictive ability of TPB.

Η παρούσα έρευνα διερευνά την δυνατότητα επέκτασης ενός κοινωνιογνωστικού μοντέλου πρόβλεψης συμπεριφοράς στο πλαίσιο της πρόβλεψης της πρόθεσης για την εφαρμογή μαστογραφίας. Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα στηρίχθηκε στο θεωρητικό υπόβαθρο της Θεωρία της Προσχεδιασμένης Συμπεριφοράς (ΘΠΣ) και πρότεινε την επέκταση της με την προσθήκη του παράγοντα της προηγούμενης συμπεριφοράς, του αντιληπτού κινδύνου, της αισιοδοξίας και του χρονικού προσανατολισμού, παράγοντες που έχουν βρεθεί στο παρελθόν να σχετίζονται με την εφαρμογή μαστογραφίας αλλά και με άλλες συμπεριφορές πρόληψης. Στόχος της έρευνας, ήταν η μελέτη της επίδρασης των επιπρόσθετων παραγόντων στην πρόθεση για μαστογραφία σε μια προσπάθεια αύξησης της προβλεπτικής ικανότητας της ΘΠΣ. Τα ευρήματα υποδεικνύουν πως η στάση, οι υποκειμενικοί κανόνες και ο αντιληπτός έλεγχος, πρόβλεψαν αποτελεσματικά την πρόθεση για την εφαρμογή μαστογραφίας, ενώ η προηγούμενη συμπεριφορά μαστογραφίας ήταν άμεσος προβλεπτικός παράγοντας της πρόθεσης ακόμα και μετά τον έλεγχο της επίδρασης των παραγόντων της ΘΠΣ. Ο αντιληπτός κίνδυνος φάνηκε να έχει μια μικρή θετική επίδραση στην πρόθεση η οποία όμως εξαλείφθηκε με την ένταξη της προηγούμενης συμπεριφοράς στο μοντέλο. Αντίστοιχα, η διάσταση του θετικού παρελθόντος του χρονικού προσανατολισμού, φάνηκε να έχει και αυτή μια μικρή θετική επίδραση στην πρόθεση, όταν στο μοντέλο εντάχθηκε η προηγούμενη συμπεριφορά, ωστόσο η επίδρασή της εξαλείφθηκε με την ένταξη των παραγόντων της ΘΠΣ. Το σύνολο των ανεξάρτητων μεταβλητών ερμήνευαν το 56% της διακύμανσης της πρόθεσης για την εφαρμογή μαστογραφίας. Η ΘΠΣ ήταν λιγότερο αποτελεσματική στην πρόβλεψη της εφαρμογής μαστογραφίας, όπου και εκεί σημαντικός παράγοντας πρόβλεψης ήταν η προηγούμενη συμπεριφορά αλλά και η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού. Στο σύνολό τους τα συγκεκριμένα ευρήματα επιβεβαιώνουν την ισχυρή επίδραση της στάσης, των υποκειμενικών κανόνων και του αντιληπτού ελέγχου στην πρόθεση για την εφαρμογή μαστογραφίας, ενώ υποδεικνύουν ότι η ένταξη του παράγοντα της προηγούμενης συμπεριφοράς αυξάνει την προβλεπτική ικανότητα της ΘΠΣ.