Νεανική παραβατικότητα και σχολείο: μορφές παραβατικής συμπεριφοράς και κοινωνικός έλεγχος μαθητών - μαθητριών γυμνασίων και λυκείων της Αθήνας: ο ρόλος του σχολείου

Abstract

The aim of this study is to empirically search forms of deviation from school rules and delinquent behavior of students ( high school and lyceum) in Athens as well as the practice of formal and informal social control on them.To this end "empirical indicators" are crated that included specific (defined) forms of antisocial-delinquent behavior as variables. Thus, four indicators are created,: school deviance indicator , in- school delinquent indicator, outside school delinquent indicator and victimization indicator.The basic theoretical statements based on the mentioned empirical indicators relating to control theoretical assumptions about relations between the types of school deviance, delinquent behavior in- school and outside the school, are compare with:a) the structure and function of the school context (school rules, curriculum, teaching process, involvement in school life, relations among students, etc.)b) school performance and school failure.c) the formal and informal social control.d) the level of parental interest (on personal or school matters).e) victimization.To verify theoretical assumptions fieldwork was conducted by having students from the seven (7) ) municipal districts of Athens complete anonymous (Pre-constructed) questionnaire . The research sample involved 621 students / behavior of the C Junior class, (High school) 410 students / behavior of the Class B School and 190 students / behavior of the class B of Vocational Lyceum.The method of research used was questionnaire and was made based on the number of schools per Municipal district and 30% of the total number of schools of all levels across all seven municipal departments. The sample population was strictly defined, randomly represented and stratified of students from C Junior class, (High school) and high school class B (Lyceum – professional school). Regarding the survey findings, the following can be concluded:a) School deviation forms, with a high proportion of frequent occurrence, recorded disturbance of the teaching process, truancy, mobile use, cheating in exams.b) In-school delinquency was found in high frequency rates for verbal and physical violence, group conflicts among schoolchildren.c) The delinquency of students ( outside school) confirms the official statistics of juvenile delinquency for infringements of special criminal law (and so on) and related offenses of minors, clandestine boarding, verbal and physical violence, group juvenile delinquency in the form of hooligans or delinquency groups in neighborhoods.d) The victimization of students essentially concerns the verbal and physical violence, sexual harassment and supply of drugs by the main sources of victimization, students and persons outside school.e) A far as the gender variable is concerned ,boys are those that are both offenders and victims of antisocial and delinquent behavior.The findings from the statistical analysis of significance relations with the independent variables verify our theoretical assumptions and confirm the view that the phenomena of violence, aggression and generally antisocial behaviors in school, are simultaneously located both inside and outside the school and evidence the phenomenon of osmosis in social situations, conflicts, problems that occur in the wider social environment.School is the place where social conditions and conflicts as well as individual behaviors are transported and explode.School could have a leading role in matters of accounting for cognitive, pedagogic and social role.School should be forward positive practices on the part of teaching staff and leadership in creating a pleasant, fair and creative school climate among teachers, students their parents and with open channels of communication with the local community .

Ο σκοπός της μελέτης αυτής είναι να ερευνηθούν εμπειρικά οι μορφές απόκλισης από τους σχολικούς κανόνες και παραβατικής συμπεριφοράς των μαθητών γυμνασίων και λυκείων της Αθήνας, καθώς και η άσκηση του επίσημου και ανεπίσημου κοινωνικού ελέγχου σε αυτούς.Για το σκοπό αυτό δημιουργήθηκαν «εμπερικοί δείκτες» που περιελάμβαναν συγκεκριμένες (καθορισμένες) μορφές αντικοινωνικών-παραβατικών συμπεριφορών ως μεταβλητές. Έτσι, διαμορφώθηκαν ο δείκτης σχολικής απόκλισης, ενδοσχολικής και εξωσχολικής παραβατικής συμπεριφοράς και ο δείκτης θυματοποίησης.Οι βασικές θεωρητικές προτάσεις που διερευνήθηκαν, στη βάση των προαναφερόμενων εμπειρικών δεικτών, αφορούσαν σε θεωρητικές υποθέσεις ελέγχου για τις σχέσεις που συνδέει τις μορφές της σχολικής παρέκκλισης, της παραβατικής συμπεριφοράς των μαθητών/μαθητριών μέσα στο σχολείο και εκτός του σχολείου με: α) τη δομή και λειτουργία του σχολικού πλαισίου (σχολικοί κανόνες, σχολικό πρόγραμμα, διδακτική διαδικασία , συμμετοχή στη σχολική ζωή, τις σχέσεις κλπ).β) τη σχολική επίδοση και τη σχολική αποτυχία.γ) τον επίσημο και ανεπίσημο κοινωνικό έλεγχοδ) το βαθμό γονεϊκού ενδιαφέροντος (σε προσωπικό και σχολικό επίπεδο) .ε) τη θυματοποίηση.Για τον έλεγχο επιβεβαίωσης των θεωρητικών υποθέσεων διενεργήθηκε επιτόπια έρευνα με τη συμπλήρωση ανώνυμων (προδομημένων) ερωτηματολογίων από τους ίδιους τους μαθητές /τριες των σχολείων από τα επτά (7) Δημοτικά Διαμερίσματα της πρωτεύουσας. Το ερευνητικό δείγμα αφορούσε 621 μαθητές /τριες της Γ΄ τάξης Γυμνασίου , 410 μαθητές / τριες της Β΄ Τάξης Λυκείου καθώς και 190 μαθητές /τριες από την Β΄ Τάξη των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑ.Λ). Συγκεκριμένη μέθοδος έρευνας που χρησιμοποιήθηκε ήταν η δειγματοληπτική έρευνα και αυτή πραγματοποιήθηκε με βάση το πλήθος των σχολείων ανά Δημοτικό Διαμέρισμα και σε ποσοστό 30% του συνολικού αριθμού των σχολείων της κάθε βαθμίδας που λειτουργούν στο σύνολο και των επτά Δημοτικών Διαμερισμάτων. Τον πληθυσμό του δείγματος αποτέλεσε αυστηρά προσδιορισμένο, τυχαίο, αντιπροσωπευτικό και στρωματοποιημένο δείγμα μαθητών από την Γ΄ Τάξη του γυμνασίου και την Β΄ Τάξη λυκείου (γενικό- επαγγελματικό). Αναφορικά με τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώνονται τα παρακάτω:α) Μορφές σχολικής απόκλισης που καταγράφονται με υψηλό ποσοστό συχνής εμφάνισης αφορούν στη διατάραξη της διδακτικής διαδικασίας, το σκασιαρχείο, τη χρήση κινητού και την αντιγραφή.β) Η ενδοσχολική παραβατικότητα εντοπίζεται σε υψηλά ποσοστά συχνότητας για την άσκηση λεκτικής και σωματικής βίας και τις ομαδικές συγκρούσεις μεταξύ μαθητών σχολείων.γ) Η εξωσχολική παραβατικότητα των μαθητών συμφωνεί με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία που αφορούν στην παραβατικότητα των ανηλίκων και αναφέρονται στις παραβάσεις ειδικού ποινικού νόμου ,του Κ.Ο.Κ, και συναφών αδικημάτων των ανηλίκων, στην εισιτηριοδιαφυγή, τη λεκτική και σωματική βία, τις ομαδικές παραβατικές πράξεις είτε με τη μορφή των οργανωμένων οπαδών αθλητικών ομάδων είτε των οργανωμένων ομάδων παραβατικότητας σε συνοικίες.δ) Η θυματοποίηση των μαθητών αφορά κυρίως τη λεκτική και σωματική βία, τη σεξουαλική παρενόχληση και την προσφορά ναρκωτικών ουσιών με κύριες πηγές θυματοποίησης τους μαθητές και τα εξωσχολικά άτομα.ε) Από την άποψη της μεταβλητής του φύλου τα αγόρια είναι αυτά που αποτελούν τόσο τους δράστες όσο και τα θύματα των αντικοινωνικών-παραβατικών συμπεριφορών.Τα ευρήματα από τη στατιστική επεξεργασία των σχέσεων σημαντικότητας με τις ανεξάρτητες μεταβλητές επαληθεύουν τις θεωρητικές μας υποθέσεις και επιβεβαιώνουν τη θεώρηση ότι τα φαινόμενα βίας, επιθετικότητας και εν γένει αντικοινωνικών εκδηλώσεων στον σχολείο εντοπίζονται ταυτόχρονα τόσο μέσα όσο και έξω από το σχολείο και αναδεικνύουν το φαινόμενο της ώσμωσης των κοινωνικών καταστάσεων, συγκρούσεων, προβλημάτων που συμβαίνουν στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Το σχολείο αποτελεί τη μικροκοινωνία στην οποία μεταφέρονται και εκρήγνυνται αρνητικά συμπιεσμένες ατομικές και κοινωνικές καταστάσεις. Στο μέτρο που του αναλογεί στο γνωστικό παιδαγωγικό και κοινωνικό του ρόλο θα μπορούσε να συνδράμει καταλυτικά.Αυτό μπορεί να το πετύχει μόνο με τη διαμόρφωση ενός ευχάριστου ,ισότιμου και δημιουργικού σχολικού κλίματος μεταξύ των εκπαιδευτικών,των μαθητών των γονέων τους και με ανοικτούς δίαυλους επικοινωνίας με την τοπική κοινωνία.