Εφαρμογή πρωτοκόλλου ταχείας ανάρρωσης μετά απο παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή για κακοήθεις και καλοήθεις νόσους του παγκρέατος και της περιληκυθικής περιοχής

Abstract

Background: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS) pathways have improved postoperative outcomes particularly in colorectal surgery. We aimed to assess compliance with an ERAS protocol and evaluate its impact on postoperative outcomes in patients undergoing pancreaticoduodenectomy (PD). We also assessed the feasibility and safety of an ERAS protocol in elderly patients who underwent PD. Methods: A total of 140 patients who underwent PD were randomly assigned to receive either the fast-track care program (Group 1 - FTG, n = 75) or the conventional perioperative care protocol (Group 2, n = 65). Group 1 was also compared to an historical (2005-2009) control group of 50 patients (Group 3) who received the conventional perioperative care program of this period. Mortality, complications, readmissions and length of hospital stay (LOS) were evaluated in the groups and compared. Finally, we evaluated the safety and feasibility of an ERAS protocol in elderly (≥70 years) patients who underwent PD and compared outcomes and compliance with younger (<70 years) patients.Results: Compliance with each element of the ERAS protocol ranged between 74.7-100%. There were no significant differences in mortality, relaparotomy, readmission rates and overall morbidity between the groups. However, delayed gastric emptying (DGE), duration of postoperative ileus and LOS were significantly reduced in the FTG. The independent effect of the ERAS protocol in reducing DGE and LOS was confirmed by multivariate analysis. Conclusions: Implementing an ERAS program for PD contributed to a decrease of LOS and DGE without compromising other outcomes. An ERAS protocol seems feasible and safe also for elderly patients undergoing PD.

Εισαγωγή: Η αποτελεσματικότητα των πρωτοκόλλων ταχείας ανάρρωσης (ΠΤΑ) έχει επιβεβαιωθεί κυρίως στη χειρουργική του Παχέος Εντέρου. Στόχος της μελέτης αυτής ήταν η εκτίμηση της επίδρασης ενός ΠΤΑ στα άμεσα μετεγχειρητικά αποτελέσματα ασθενών που υποβάλλονται σε επέμβαση παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομής, της συμμόρφωσης των ασθενών με τα στοιχεία του πρωτοκόλλου και τέλος της ασφάλειας εφαρμογής του ΠΤΑ και σε ηλικιωμένους ασθενείς.Μέθοδοι: Συνολικά 140 ασθενείς υποβλήθηκαν σε παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή στο κέντρο μας από τον Ιανουάριο του 2010 έως και το Δεκέμβριο του 2014. Οι ασθενείς αυτοί χωρίστηκαν τυχαία, με τη χρήση ειδικού λογισμικού τυχαιοποίησης σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, σε δύο ομάδες. Στην πρώτη ομάδα (75 ασθενείς) εφαρμόσθηκε ΠΤΑ, ενώ στη δεύτερη ομάδα (65 ασθενείς) το Παραδοσιακό Πρωτόκολλο (ΠΠ) του κέντρου μας. Επιπλέον, οι 75 ασθενείς με το ΠΤΑ συγκρίθηκαν και με παλαιότερη (2005-2009) ομάδα 50 ασθενών που έλαβε φροντίδα με το αυστηρό ΠΠ εκείνης της περιόδου. Οι κύριες παράμετροι που εκτιμήθηκαν και συγκρίθηκαν ήταν η συνολική νοσηρότητα, η θνητότητα, οι επανεισαγωγές, οι επανεπεμβάσεις και η διάρκεια νοσηλείας. Τέλος, συγκρίναμε τις παραμέτρους αυτές μεταξύ των ηλικιωμένων (≥70 ετών) και νεότερων (<70 ετών) ασθενών του κέντρου μας.Αποτελέσματα: Τα ποσοστά συμμόρφωσης με τα στοιχεία του ΠΤΑ κυμάνθηκαν μεταξύ 74.7-100%. Μεταξύ των ομάδων δεν υπήρχαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές στη θνητότητα, στη συνολική νοσηρότητα, στις επανεπεμβάσεις και στις επανεισαγωγές. Ωστόσο, η Καθυστερημένη Γαστρική Κένωση (ΚΓΚ), η διάρκεια του μετεγχειρητικού ειλεού και η διάρκεια νοσηλείας μειώθηκαν σημαντικά στην ομάδα των ασθενών που έλαβε φροντίδα με το ΠΤΑ. Συμπεράσματα: Η εφαρμογή του ΠΤΑ ήταν εφικτή και ασφαλής, ακόμη και στους ηλικιωμένους ασθενείς του κέντρου μας, και συνδυάστηκε με ταχύτερη ανάρρωση, περιορισμό της ΚΓΚ και μείωση της διάρκειας νοσηλείας.