Ογκομετρική μελέτη εγκεφαλικών σχηματισμών στη μείζονα κατάθλιψη και συσχέτιση με τις κλινικές της μορφές

Abstract

Structural neuroimaging studies in Major Depressive Disorder (MDD) examining hippocampal, amygdalar and subgenual cingulate volumes are scarce and not conclusive regarding the differentiation of melancholic and psychotic MDD. Furthermore, the influence of Hypothalamus-pituitary-adrenal (HPA) axis on brain volume has not been studied consistently in subtypes of MDD.We examined the volumes of hippocampus, amygdala, anterior and posterior subgenual cingulate cortex, on magnetic resonance images, in 22 patients with melancholic MDD, 17 patients with psychotic MDD and 18 controls. Also, we studied their relationship with MDD clinical features and symptoms, as well as with markers of HPA axis (plasma cortisol levels, pituitary volume).The examined volumes did not differ between patient groups. In contrast, compared to controls, both patient groups showed significantly larger amygdala volumes bilaterally and significant smaller anterior subgenual volumes. Furthermore, amygdala volumes were significantly larger in patients with insomnia and in patients with late-onset MDD compared to patients without sleep disorder and patients with early-onset MDD. Also, they were significantly correlated (negatively) with the volume of the tail of the left hippocampus. Brain volume did not correlate with plasma cortisol levels, whereas, posterior subgenual and hippocampal volumes correlated significantly (positively and negatively respectively) with pituitary volume.In conclusion, the examined volumes did not correlate with the subtype of depression and its severity. Significantly differentiated volumes between patients and controls correlated significantly with the diagnosis of depression and with symptoms at the level of Autonomic Nervous System (sleep, appetite). Furthermore, the volumes of most examined brain structures were related with MDD chronicity features and some of them with HPA axis markers. Finally, amygdala volume findings seem to be in agreement with studies suggesting that amygdala is implicated in memory consolidation during sleep deprivation.

Από τα ευρήματα μελετών δομικής νευροαπεικόνισης στη Μείζονα Κατάθλιψη (ΜΚ) αναφορικά με τον όγκο του ιπποκάμπου, της αμυγδαλής και της υπογονάτιας περιοχής της έλικας του προσαγωγίου (υπΕΠ) δεν είναι δυνατόν να εξαχθούν αξιόπιστα συμπεράσματα σχετικά με τη διαφοροποίηση μελαγχολικής και ψυχωτικής κατάθλιψης. Επίσης, φαίνεται ότι δεν έχει μελετηθεί συστηματικά η επίδραση του άξονα Υποθάλαμος-υπόφυση-επινεφρίδια (ΗΡΑ) στον όγκο των εγκεφαλικών σχηματισμών σε αυτές τις κλινικές μορφές ΜΚ. Προκειμένου να διερευνηθεί περαιτέρω αν η κλινική διαφοροποίηση των ανωτέρω τύπων ΜΚ αντιστοιχεί και σε μια διαφοροποίησή τους σε δομικό επίπεδο, μελετήθηκαν, μέσω Μαγνητικής Τομογραφίας, οι όγκοι του ιπποκάμπου, της αμυγδαλής και της πρόσθιας και οπίσθιας υπΕΠ, σε 22 ασθενείς με μελαγχολική ΜΚ, σε 17 ασθενείς με ψυχωτική ΜΚ και σε 18 μάρτυρες. Επιπλέον, μελετήθηκε η σχέση τους με κλινικά χαρακτηριστικά και συμπτώματα της ΜΚ, αλλά και με δείκτες του άξονα ΗΡΑ (επίπεδα κορτιζόλης πλάσματος, όγκος υπόφυσης). Οι υπό μελέτη όγκοι δεν διαφοροποιήθηκαν μεταξύ ασθενών με μελαγχολική και ασθενών με ψυχωτική ΜΚ. Σε σχέση με τους μάρτυρες, οι όγκοι της δεξιάς (ΔΑ) και της αριστερής αμυγδαλής (ΑΑ) βρέθηκαν σημαντικά μεγαλύτεροι και ο όγκος της αριστερής πρόσθιας υπΕΠ σημαντικά μικρότερος σε αμφότερες τις ομάδες ασθενών, ενώ οι υπόλοιποι όγκοι δεν εμφάνισαν σημαντικές διαφορές. Επιπλέον, ο όγκος της αμυγδαλής βρέθηκε αμφοτερόπλευρα σημαντικά μεγαλύτερος στους ασθενείς με αϋπνία και με πρώιμη ΜΚ σε σχέση με αυτούς χωρίς διαταραχές ύπνου και με όψιμη ΜΚ αντίστοιχα και συσχετίσθηκε αμφοτερόπλευρα αρνητικά με τον όγκο της ουράς του αριστερού ιπποκάμπου. Οι όγκοι των εγκεφαλικών σχηματισμών δεν συσχετίσθηκαν με τα επίπεδα κορτιζόλης πλάσματος. Αντίθετα, με τον όγκο της υπόφυσης συσχετίσθηκαν ισχυρά οι όγκοι της οπίσθιας υπΕΠ αμφοτερόπλευρα όπως και οι όγκοι του ιπποκάμπου. Συμπερασματικά, οι όγκοι που μελετήθηκαν δεν συσχετίσθηκαν με τον τύπο της κατάθλιψης και τη βαρύτητά της. Αντίθετα, οι όγκοι που διαφοροποιήθηκαν μεταξύ ασθενών και μαρτύρων συνδέθηκαν με τη διάγνωση της κατάθλιψης και με διαταραχές σε επίπεδο ΑΝΣ (ύπνος, όρεξη). Επίσης, η πλειοψηφία των όγκων συνδέθηκε με παραμέτρους χρονιότητας της διαταραχής και ορισμένοι από αυτούς με δείκτες του άξονα ΗΡΑ. Τέλος, τα ευρήματα που αφορούν στον όγκο της αμυγδαλής φαίνεται να είναι σε συμφωνία με μελέτες που προτείνουν μια εμπλοκή της αμυγδαλής στη σταθεροποίηση της μνήμης σε φάση στέρησης ύπνου.