Ο ρόλος της μη λεκτικής συμπεριφοράς του/της ψυχολόγου στη συμβουλευτική-θεραπευτική στη διαδικασία

Abstract

Basic aim of this research is the relation between non verbal communication of counselor in the counseling procedure and in the change of level of communication of the customer in particular. In the first chapter, it was underlined the importance of definition of concealing through three approaches. The first approach was holistic and contained all elements of counseling ( counseling abilities and dexterities, the creation of positive and effective relation with the customer in a way to realize the goals of each customer). The second was behavioral and observational and focused in the changes that can make the councilor during the counseling meetings( change in behaviors .the ability of the client to create effective and positive relations with the others). The third was humanistic and pointed out the human side and the trust of counselor in the ability of the client to create the abilities for self development and underlined the role of the counselor to make the appropriate conditions and environment for the client. Additionally, it was studied the counseling as a procedure, meaning of anything happened during the counseling procedure, either was obvious either was observed and in the same time to what extend played a role in the development or in the non realization of goals which the client and the counselor wanted to achieve. Also, it was stated three basic theories of counseling. Through psychoanalysis it is defined the counseling procedure as well as its position in humanistic theory namely the existential and phenomenological theories which include the fundamentals of Gestalt and Rogers theory. Finally it was stated the contribution of cultural background of the client and in the success or not of the counseling procedure which was studied in detail the way the ego was transformed in relation with cultural background of a person. The second chapter was about the relation of non verbal communication in the communication process, where it was defined the definition of the language, the content of the message through meaning and creativity. Within this chapter, it was defined that language contains whatever said between two people as well as the monologue of a person. In the counseling procedure, the language takes a variety of forms. This chapter focused on five methods: a) examining (the way the counselor receives information) b) supportive, c) explaining (how the words of the client are interpreted), d) evaluating ( the way the councilor evaluates the speech of the client), e) realizing ( the way the councilor understands without changing or adding something to what the client said).These interventions played an effective or non effective role during the counseling meeting. In relation to the what a client says, this refers to which relative communicational level interacts with the other, according to Rogers. Finally ,it was stressed the role of the cultural background during the verbal communication, observing that the person from middle east civilization is difficult to express himself freely ,and for that reason tries to express symbolically whereas the person of western civilization, which is underlined its uniqueness has bigger verbal free expression . The third chapter was related with the non verbal communication of the counselor during the counseling procedure. The importance of non verbal communication in human communications as completion of verbal communication message is analyzed extendedly. Through this scope it was examined the position of body in philosophy through three different approaches. The pessimistic approach of Plato, according to him it looks like the grave for soul, the double approach of Descartes, according to him the body is the house of the soul and, Merloponty who considers the body as center of communication with the word around us. Then, it was presented the non verbal communication throughout three forms: a) optical communication and how it changes the communication between counselor and client in relation with changes and directions of look, b) the rhythm of voice and how the client interacts with the rhythm of voice of the counselor (slow, fast, silent) and c) the posture of body of counselor and how it affects the communication with the client. Afterwards it was it was related these forms through some terms and how were intergraded in a framework of the relation between counselor and client. At the end of this chapter it was determined the importance of cultural background of the counselor and the client, the way which is affected the behavior of the counselor from the cultural background of the client and how it is defined this relation. The researcher followed a method which examines the results through two approaches. The first is deductive according to the results of statistic method and the second was the approach of the framework in which was studied every case separately in relation to events and parameters that played a role. The results showed that the optical touch of counselor without movements creates a more positive and effective communication rather than with movements. Also the slow rhythm of the tone of counselor's voice helped the customer to upgrade the communication level. On parallel, the results showed that the direction of the body without any movements effects positively in the change of communication level of client. Last but not least it was depicted a scientific review of the research: a) Nonverbal communication is not just a parameter but the most important one in human communication. b) According to cultural parameters, the same movement can be differently interpreted in every civilization, understanding that the same happens to non verbal communication" to one society means something, to another means something else. c) the personal parameter layer the most important role in the procedure of communication with client and the cultural background of the counselor. d) the perceptual and scientific background how deeply facilitates or blocks the procedure of communication when it is represented the parameter of conviction and how it is intergraded nonverbal communication.

Ο βασικός στόχος της παρούσας έρευνας, ήταν η μελέτη της σχέσης ανάμεσα στη μη λεκτική συμπεριφορά του/της συμβούλου στη συμβουλευτική διαδικασία και στην αλλαγή του επίπεδου της επικοινωνίας του πελάτη ειδικότερα. Στο πρώτο κεφάλαιο, δόθηκε η σημασία για τον ορισμό της συμβουλευτικής ως έννοια μέσα από τρεις προσεγγίσεις. Η πρώτη προσέγγιση ήταν ολιστική και περιελάμβανε όλα τα στοιχεία της συμβουλευτικής (τις συμβουλευτικές ικανότητες και δεξιότητες, τη δημιουργία μιας θετικής και αποτελεσματικής σχέση με τον πελάτη έτσι ώστε να πραγματοποιήσει τους σκοπούς του εκάστοτε πελάτη). Η δεύτερη ήταν συμπεριφοριστική και παρατηρητική και επικεντρώθηκε στις αλλαγές που μπορεί να πραγματοποιήσει ο σύμβουλος κατά τη διάρκεια των συμβουλευτικών συναντήσεων (τις αλλαγές σε κάποιες συμπεριφορές, την ικανότητα του πελάτη να πραγματοποιήσει κάποιες θετικές και αποτελεσματικές σχέσεις με τους γύρω του). Η τρίτη ήταν ανθρωπιστική και τόνισε την ανθρώπινη πλευρά και την πίστη του συμβούλου στην ικανότητα του πελάτη στο να αποκτά τις ικανότητες να αναπτυχθεί μόνος του, και υπογράμμισε πως ρόλος του συμβούλου είναι να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες και το περιβάλλον για τον πελάτη. Επιπροσθέτως, μελετήθηκε η συμβουλευτική ως διαδικασία, εννοώντας οτιδήποτε συνέβη κατά τη διάρκεια της συμβουλευτικής συνάντησης, είτε αυτή ήταν φανερή είτε με παρατηρητή και ταυτόχρονα το κατά πόσο έπαιξε ρόλο στην ανάπτυξη ή στην παρακώλυση της πραγματοποίησης των στόχων των οποίων επιδίωκαν να πραγματοποιήσουν ο πελάτης μαζί με το σύμβουλο. Επίσης, επισημάνθηκαν οι τρεις βασικές θεωρίες της συμβουλευτικής. Η ψυχανάλυση, με την οποία υποδεικνύεται η θέση της συμβουλευτικής σ' αυτή τη θεωρία όπως επίσης και η σημασία της θέσης της στην ανθρωπιστική θεωρία, δηλαδή στην υπαρξιακή και στις φαινομενολογικές θεωρίες οι οποίες αποτελούν τα θεμέλια της θεωρίας του Gestalt και του Rogers. Eν κατακλείδι, υπογραμμίστηκε η συμβολή του πολιτισμικού υπόβαθρου του πελάτη και του συμβούλου στην επιτυχημένη ή αποτυχημένη έκβαση της συμβουλευτικής διαδικασίας κατά την οποία μελετήθηκε διεξοδικά το πως διαμορφώθηκε το εγώ σε σχέση με το πολιτισμικό υπόβαθρο του ατόμου. Το δεύτερο κεφάλαιο, ενασχολήθηκε με το ρόλο της λεκτικής επικοινωνίας στην επικοινωνιακή διαδικασία, όπου ορίστηκε η γλώσσα και εξετάστηκε το περιεχόμενο του μηνύματος μέσω του νοήματος και της δημιουργίας. Μέσα από αυτό το κεφάλαιο, διαπιστώθηκε πως η γλώσσα συμπεριλαμβάνει οτιδήποτε λέγεται μεταξύ δύο ατόμων και ταυτόχρονα το μονόλογο του καθενός. Στη συμβουλευτική διαδικασία, η γλώσσα διαμορφώνεται με ποικίλους τρόπους. Το κεφάλαιο εστίασε σε πέντε από αυτές τις μεθόδους: α) Διερευνητική(πως ο σύμβουλος λαμβάνει πληροφορίες),β) υποστηρικτική, γ) επεξηγητική (πως ερμηνεύει ο σύμβουλος τα λόγια του πελάτη),δ) αξιολογική (πως ο σύμβουλος αξιολογεί την ομιλία του πελάτη) και ε) αντιληπτική (ο τρόπος που αντιλαμβάνεται ο σύμβουλος χωρίς να αλλάξει ή να προσθέσει κάτι που δεν είπε ο πελάτης). Αυτές οι παρεμβάσεις φάνηκε πως έπαιξαν αποτελεσματικό ή μη αποτελεσματικό ρόλο κατά τη διάρκεια της συμβουλευτικής συνάντησης. Αναφορικά με τη γλώσσα του πελάτη, θεωρήθηκε για τον Rogers πως ότι λέει ο πελάτης, δείχνει σε ποια επικοινωνιακή κατάσταση αλληλεπιδρά με τον απέναντι. Για παράδειγμα, ο πελάτης φαίνεται να μην εμπιστεύεται ιδιαίτερα τον σύμβουλο, ενώ στο πέμπτο, έκτο και έβδομο κεφάλαιο δείχνει να του έχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη . Τέλος, εξετάστηκε ο ρόλος του πολιτισμικού υπόβαθρου κατά τη διαδικασία της λεκτικής επικοινωνίας, παρατηρώντας πως το άτομο του μεσανατολικού πολιτισμού δυσκολεύεται να εκφραστεί ελεύθερα χρησιμοποιώντας τη λεκτική γλώσσα και γι' αυτό προσπαθεί να εκφράζεται συμβολικά, ενώ στο άτομο του δυτικού πολιτισμού, κεντρικό στοιχείο του οποίου είναι ο τονισμός της μοναδικότητας του ατόμου, παρουσιάζεται μεγαλύτερη λεκτική ελευθερία έκφρασης.Το τρίτο κεφάλαιο, εστίασε στη μη λεκτική συμπεριφορά του συμβούλου κατά τη συμβουλευτική συνάντηση. Αναφέρθηκε η σημασία της μη λεκτικής συμπεριφοράς στις ανθρώπινες επικοινωνίες και τονίστηκε πως το μεγαλύτερο μέρος της επικοινωνίας μας συμβαίνει μέσα από τα λεκτικά μηνύματα. Δηλαδή, το μη λεκτικό μήνυμα συμπληρώνει ό, τι δεν ειπώθηκε μέσα στην ομιλία του πομπού και ό, τι δεν εκλήφθηκε από τον δέκτη. Μέσα από αυτό, διερευνήθηκε η σημασία και η θέση του σώματος στη φιλοσοφική έννοια μέσα από τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις. Η απαισιόδοξη προσέγγιση του Πλάτωνα σύμφωνα με τον οποίο το σώμα μοιάζει με τον τάφο της ψυχής, η δυική προσέγγιση του Ντεκάρτ κατά τον οποίο το σώμα είναι η κατοικία της ψυχής και η προσέγγιση του Μέρλοπόντυ που θεωρεί το σώμα ως κέντρο της επικοινωνίας με τον κόσμο γύρω μας. Στη συνέχεια, παρουσιάστηκε η μη λεκτική συμπεριφορά μέσα από τρεις μορφές : α) την οπτική και πως αλλάζει η επικοινωνία μεταξύ συμβούλου και πελάτη σε σχέση με τις αλλαγές και τις κατευθύνσεις του βλέμματος β) το ρυθμό της φωνής και πως ο πελάτης αλληλεπιδρά με τις αλλαγές του ρυθμού της φωνής του συμβούλου( αργός, γρήγορος, σιωπή) και γ) τοποθέτηση του σώματος του συμβούλου και πως αυτή επηρεάζει την επικοινωνία με τον πελάτη. Έπειτα, συζητήθηκαν αυτές οι μορφές μέσα από κάποιους όρους σχετικά με το πώς ενσωματώθηκαν αυτές οι μορφές μέσα από ένα πλαίσιο στη σχέση μεταξύ συμβούλου και πελάτη( π.χ. όταν γίνεται αντιληπτή η κίνηση του σώματος του συμβούλου από τον πελάτη ως αντιπροσώπευση και η σωματική κίνηση γίνεται σωματική παρουσίαση με αυθεντικό πλαίσιο. Στο τέλος του κεφαλαίου, τονίστηκε η σημασία ανάμεσα στο πολιτιστικό υπόβαθρο του συμβούλου και του πελάτη και πως επηρεάζεται η μη λεκτική συμπεριφορά του συμβούλου από το πολιτισμικό υπόβαθρο και πως αποκρυσταλλώνεται στη σχέση του με τον πελάτη.Ο ερευνητής ακολούθησε μία μεθοδολογία, η οποία εξετάζει τα αποτελέσματα μέσα από δύο προσεγγίσεις. Η πρώτη ήταν αφαιρετική σύμφωνα με τα αποτελέσματα της στατιστικής μεθόδου. Η δεύτερη ήταν η προσέγγιση του πλαισίου στην οποία μελετήθηκε κάθε περίπτωση ξεχωριστά σε σχέση με όλα τα γεγονότα και τις παραμέτρους οι οποίες έπαιξαν ρόλο. Τα αποτελέσματα υποστήριξαν πως η οπτική επαφή του συμβούλου προς τον πελάτη χωρίς κινήσεις δημιουργεί περισσότερο θετική και αποτελεσματική επικοινωνία με τον πελάτη σε σχέση με το βλέμμα- οπτική επαφή- με τον πελάτη με κινήσεις. Επιπροσθέτως, τα αποτελέσματα έδειξαν πως ο αργός ρυθμός της φωνής του συμβούλου αναβάθμισε τα επίπεδα επικοινωνίας του πελάτη. Παράλληλα, τα αποτελέσματα κατέδειξαν πως η κατεύθυνση του σώματος χωρίς κινήσεις αλληλεπιδρά θετικά και αποτελεσματικά στην αλλαγή επικοινωνίας του πελάτη. Τελειώνοντας, διατύπωσε μια επιστημονική εικόνα για τα αποτελέσματα της έρευνας σημειώνοντας πως: α) Η μη λεκτική συμπεριφορά δεν είναι απλώς μια σημαντική παράμετρος αλλά είναι η σημαντικότερη παράμετρος στην ανθρώπινη επικοινωνία. β) Σύμφωνα με τις πολιτισμικές παραμέτρους, η ίδια κίνηση μπορεί να εκληφθεί απολύτως διαφορετικά από τον κάθε πολιτισμό, κατανοώντας ταυτόχρονα πως ό, τι ισχύει για τη μη λεκτική συμπεριφορά ενός ανθρώπου σε μία κοινωνία δεν ισχύει το ίδιο και για την άλλη. γ) Η ατομική παράμετρος έπαιξε αποτελεσματικό ρόλο στην επικοινωνιακή διαδικασία με τον πελάτη περισσότερο από το πολιτισμικό υπόβαθρο του συμβούλου. δ) Το αντιληπτικό και επιστημονικό υπόβαθρο, κατά πόσο βοηθά ή παρακωλύει την επικοινωνιακή διαδικασία με τον πελάτη όταν αντιπροσωπεύεται η παράμετρος μίας πεποίθησης και πως αυτή ενσωματώνεται μέσα από τη μη λεκτική συμπεριφορά του.