Επιδημιολογία της τερηδόνας στον παιδικό πληθυσμό του Νομού Έβρου σε σχέση με τα επίπεδα φθορίου στο πόσιμο νερό

Abstract

English abstract Introduction: An extensive literature exists on the cariogenic and cariostatic effect of manganese (Mn) and iron (Fe), respectively, as well as on the subject of competitive absorption between them. The present research project was prompted by the multitude of publications regarding the high manganese (Mn) and iron (Fe) content of the surface, ground and drinking water of the prefecture of Evros, as well as the need to investigate the impact of consumed water on the oral health of the pediatric population of the region.Objective: The aim of the present study was to correlate different combinations of Mn and Fe concentrations in the drinking water with the prevalence of dental caries and the need for orthodontic treatment in both primary and permanent dentition among school children with similar socio-demographic characteristics.Methods: Evros region, in North- Eastern Greece, was divided into four areas, according to the combinations of Mn and Fe concentrations in drinking water (High Mn-high Fe. High Mn- low Fe. Low Mn- high Fe. Low Mn- low Fe). Children of similar socio-economic background, attending either first or sixth grade (primary or permanent dentition, respectively) of elementary schools were clinically assessed for caries by dentists and orthodontist. Caries was defined by the use of dmft/DMFT index and orthodontic treatment need was estimated by the use of simplified IOTN. At the same period, drinking water was collected from school taps and taps of municipal settlements from the permanent residence of the pupils, and chemical analyzes were performed in order to determine the concentrations of Mn and Fe. Parents completed a questionnaire including child’s demographic data and behavioral factors affecting patterns of dental caries, such as toothbrushing frequency, intake of dietary sugars, and oral health knowledge. The correlations between the concentrations of Mn/ Fe and caries prevalence/ orthodontic treatment need were determined through a binary logistic regression analysis. Results: Overall, 573 children were included. Caries prevalence was high in both age groups (64.2% with mean dmft 3.3±3.6 in primary and 60.7% with mean DMFT 2.3±2.5 in permanent dentition, respectively). Residence in a high Mn-low Fe area was associated with a significant odds ratio (OR) for caries in both age groups [OR (95%CIs) for primary and permanent dentition were respectively: 3.75 (1.68-8.37), p=0.001 and 3.09 (1.48-6.44), p=0.003], independently of factors like sugar consumption or brushing frequency. However, the high levels of Fe in drinking water did not appear to affect the caries prevalence. Also, there was no statistically significant correlation between caries prevalence and orthodontic treatment need. Conclusion: The prevalence of dental caries in this study was high, and it was associated with the combination of high Mn/ low Fe concentrations in drinking water independently of various socio-demographic factors. Finally, we did not observe the previously described in the literature decreased prevalence of dental caries in areas with high levels of Fe in drinking water, as well as there was no association between high caries prevalence and orthodontic treatment need.

ΠΕΡΙΛΗΨΗΕισαγωγή: Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν εκτεταμένες αναφορές στην τερηδονογόνο και αντιτερηδονογόνο δράση του μαγγανίου (Mn) και του σιδήρου (Fe) αντίστοιχα, όπως και στον ανταγωνισμό που εμφανίζουν κατά τη διάρκεια της απορρόφησής τους. Έναυσμα για την παρούσα έρευνα αποτέλεσε η πληθώρα δημοσιεύσεων αναφορικά με την υψηλή περιεκτικότητα του Mn και του Fe στα πόσιμα, υπόγεια και επιφανειακά νερά του Νομού Έβρου, όπως και η ανάγκη της διερεύνησης των επιπτώσεων του καταναλούμενου νερού στην στοματική υγεία του παιδικού πληθυσμού της περιοχής. Σκοπός: Η παρούσα μελέτης πραγματοποιήθηκε με σκοπό τη συσχέτιση των διαφορετικών συνδυασμών συγκεντρώσεων του Mn και του Fe στο πόσιμο νερό με τον επιπολασμό της οδοντικής τερηδόνας και της ανάγκης για ορθοδοντική θεραπεία τόσο στην νεογιλή, όσο και στη μόνιμη οδοντοφυΐα σε δείγμα μαθητών Δημοτικού, με παρόμοια κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά.Μέθοδος: Ο νομός Έβρου χωρίστηκε σε τέσσερις περιοχές, ανάλογα με τον συνδυασμό των επιπέδων του Mn και Fe στο πόσιμο νερό (Υψηλές τιμές Mn και Fe, υψηλές τιμές Mn- χαμηλές τιμές Fe, χαμηλές τιμές Mn- υψηλές τιμές Fe, χαμηλές τιμές Mn και Fe). Τα παιδιά με παρόμοιο κοινωνικο-οικονομικό υπόβαθρο, που φοιτούσαν στην πρώτη και στην έκτη τάξη (και είχαν νεογιλή και μόνιμη οδοντοφυΐα, αντίστοιχα) των Δημοτικών σχολείων υποβλήθηκαν σε κλινική εξέταση από οδοντίατρο και ορθοδοντικό. Καταγράφηκαν οι δείκτες τερηδόνας των νεογιλών (dmft)/ μονίμων δοντιών (DMFT), όπως και ο τροποποιημένος δείκτης ανάγκης για ορθοδοντική θεραπεία ΙΟΤΝ. Ταυτόχρονα πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες και χημικές αναλύσεις του πόσιμου νερού, που συλλέχθηκε από τις βρύσες των σχολείων και τις δημοτικές βρύσες των οικισμών της μόνιμης διαμονής των μαθητών με σκοπό τον προσδιορισμό των συγκεντρώσεων του F, Mn και Fe. Οι γονείς των παιδιών συμπλήρωσαν σχετικό ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις που αφορούσαν τους δημογραφικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες της εμφάνισης της οδοντικής τερηδόνας, όπως οι συνήθειες στοματικής υγιεινής, η κατανάλωση γλυκών και οι γνώσεις για τη στοματική υγεία. Ο υπολογισµός της σχέσης της περιεκτικότητας του πόσιμου νερού σε Mn και Fe με τον επιπολασμό της τερηδόνας και έπειτα της τερηδόνας με την ανάγκη για ορθοδοντική θεραπεία βασίστηκε σε δίτιμη λογιστική ανάλυση παλινδρόμησης.Αποτελέσματα: Στην έρευνα συμμετείχαν 573 μαθητές. Ο επιπολασμός της τερηδόνας βρέθηκε να είναι υψηλός και στις δύο ηλικιακές ομάδες (64,2% με μέσο όρο 3,3 ± dmft 3.6 και 60,7% με μέση τιμή DMFT 2.3 ± 2.5, στην νεογιλή και στη μόνιμη οδοντοφυΐα, αντίστοιχα). Η σχέση της οδοντικής τερηδόνας και της διαμονής σε περιοχή με υψηλές συγκεντρώσεις Mn- χαμηλές τιμές Fe ήταν στατιστικά σημαντική και στις δύο ηλικιακές ομάδες [OR (95% ΚΠ), στην νεογιλή και μόνιμη οδοντοφυΐα ήταν αντίστοιχα: 3,75 (1,68 - 8,37), p= 0,001 και 3,09 (1,48 -6.44), p= 0,003], ενώ ο επιπολασμός της τερηδόνας δεν φάνηκε να σχετίζεται με τους παράγοντες όπως η κατανάλωση ζάχαρης ή συχνότητα βουρτσίσματος. Εντούτοις, οι υψηλές συγκεντρώσεις του Fe δε φάνηκε να επηρεάζουν τα επίπεδα επιπολασμού της τερηδόνας. Επίσης, δεν διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ του επιπολασμού της τερηδόνας και της ανάγκης για ορθοδοντική θεραπεία.Συμπεράσματα: Σε γενικές γραμμές, ο επιπολασμός της οδοντικής τερηδόνας στον πληθυσμό μελέτης ήταν υψηλός και σχετίστηκε σημαντικά με το συνδυασμό του υψηλών επιπέδων Mn/ χαμηλών επιπέδων Fe στο πόσιμο νερό, ανεξάρτητα από την επίδραση των διάφορων κοινωνικο-δημογραφικών παραγόντων. Η αντιτερηδονική δράση του Fe, η οποία έχει αναφερθεί σε προηγούμενες σχετικές μελέτες, όπως και η σχέση της τερηδόνας με ανάπτυξη των ορθοδοντικών ανωμαλιών, δεν έχουν επιβεβαιωθεί.