Οι επιρροές του δημοτικού τραγουδιού στο λόγιο και δημοτικό λόγο των επτανησίων

Abstract

The Ionian Scholars from the late 18th century, realized the necessity of the rise of the language of the common people (demotic) as an official language of the nation, and the language of the folk songs is considered the most complete expression of it. Through their essays, the ideology of the use of folk song was developed. The present thesis aims to demonstrate that this ideology had embraced almost all the Ionian writers. To demonstrate this I studied all the collections of folk songs that have been issued since the beginning of the 18th century to the present, and all the studies done on them. Having comprehended the philosophy and technique of folk songs, I approached the artistic Ionian literature of the 19th century. Considering all the work of each writer (essays, poetry books, articles etc.), I recorded the theoretical positions of the importance of the use of folk songs and the folk language. Also, I recorded all the direct and indirect references relating to the folk songs. Analyzing the issue from the beginning, it shows that the natural continuation of Pro-Solomic poets (who were the forerunners of the intellectual development in the Ionian Islands), is the circle of Solomos in Zakynthos. This is dominated by the idea of national liberation, the struggle for demotic language and the constant effort to concentrate all the wealth of folklore, especially, folk songs. Through this cycle Solomos, who had not only captured the national importance of the demotic language in the dissemination of knowledge to the people through education, but also the formation of the national identity, was elevated. Thus, the use of folk songs functioned, among other things, as indisputable proof of national identity, and also a way to link the artistic literature with popular roots. Solomos closed the question of language in the theoretical level with the ''Dialogue'' and in the practical one with his poetry. He created national poetry relying on tradition and he also created a new language, enriching the existing of the folk songs. Directly influenced by the ''Dialogue'', most Ionian Scholars wrote essays for the demotic language, referring to the folk song. Thus a new feature is formed of the Ionian writers: their dynamic involvement in critic essays spreads their ideas to the people, leaving poetry to a second place. Of course, apart from many common ideas, they had their differences, and the most characteristic is the wide variety of views on how to use the folk songs. Finally, I conclude that the ideology of the use of folk songs, which is the dominant feature of the Ionian School, affected almost all writers, with direct and visible results across the range of their work.

Οι Επτανήσιοι, από τα τέλη του 18ου αιώνα, συνειδητοποίησαν την αναγκαιότητα της ανάδειξης της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας του έθνους, ως δε την πιο ολοκληρωμένη έκφρασή της, θεώρησαν αυτήν του δημοτικού τραγουδιού. Μέσω των δοκιμίων τους αναπτύχθηκε η ιδεολογία της χρήσης του δημοτικού τραγουδιού. Η παρούσα διατριβή έχει ως στόχο της να καταδείξει ότι αυτήν την ιδεολογία, την είχαν ενστερνιστεί όλοι σχεδόν οι Επτανήσιοι δημιουργοί. Για να καταδειχθεί αυτό μελέτησα όλες τις συλλογές δημοτικών τραγουδιών που έχουν εκδοθεί από τις αρχές του 18ου αιώνα έως σήμερα, καθώς και όλες τις μελέτες που έχουν γίνει πάνω σ’ αυτά. Έχοντας κατανοήσει τη φιλοσοφία και την τεχνική του δημ. τραγουδιού, ξεκίνησα να προσεγγίζω την έντεχνη επτανησιακή ποίηση του 19ου αιώνα. Εξετάζοντας όλο το έργο κάθε δημιουργού (δοκίμια, ποιητικές συλλογές, άρθρα κ.ά), καταγράφτηκαν οι θεωρητικές του θέσεις για τη σημασία που αποδίδει στη χρήση του δημοτικού τραγουδιού και της δημοτικής γλώσσας. Επίσης καταγράφτηκαν όλες οι άμεσες και έμμεσες αναφορές που αφορούν στο δημοτικό τραγούδι αυτό καθ’ αυτό. Αναλύοντας το θέμα από την αρχή του προκύπτει πως η φυσική συνέχεια των Προσολωμικών ποιητών (οι οποίοι υπήρξαν οι πρόδρομοι των πνευματικών εξελίξεων στα Επτάνησα), αποτελεί ο κύκλος του Σολωμού στη Ζάκυνθο. Σ’ αυτόν κυριαρχούσε η εθνικοαπελευθερωτική ιδέα, ο αγώνας για τη δημοτική γλώσσα και η συνεχής προσπάθεια συγκέντρωσης όλου του πλούτου της λαϊκής παράδοσης, ειδικότερα δε, του δημοτικού τραγουδιού. Μέσα απ’ αυτόν τον κύκλο αναδεικνύεται ο Σολωμός, ο οποίος είχε συλλάβει την εθνική σημασία την οποία καλούνταν να διαδραματίσει η δημοτική γλώσσα στη διάδοση της γνώσης στο λαό μέσω της παιδείας, αλλά και στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας. Έτσι, η χρήση του δημοτικού τραγουδιού λειτουργούσε, εκτός των άλλων, ως αδιαμφισβήτητο πειστήριο της εθνικής ταυτότητας, αλλά και ως τρόπος να συνδεθεί η έντεχνη λογοτεχνία με τις λαϊκές της ρίζες. Ο Σολωμός έκλεισε το θέμα της γλώσσας, στο θεωρητικό επίπεδο με το Διάλογο και στο πρακτικό, με την ποίησή του. Δημιούργησε εθνική ποίηση στηριζόμενος στη λαϊκή παράδοση και έπλασε μια νέα γλώσσα πλουτίζοντας την υπάρχουσα του δημοτικού τραγουδιού. Άμεσα επηρεασμένοι από το Διάλογο, οι περισσότεροι επτανήσιοι έγραψαν δοκίμια για τη δημοτική γλώσσα, με κύριο σημείο αναφοράς, το δημοτικό τραγούδι. Έτσι διαμορφώνεται ένα νέο χαρακτηριστικό των επτανήσιων δημιουργών: η δυναμική ενασχόλησή τους με τον κριτικό και δοκιμιακό λόγο με σκοπό τη διάδοση των ιδεών τους στο λαό, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα την ποίηση. Βέβαια, εκτός από τα πολλά κοινά τους σημεία, είχαν και τις διαφορές τους, με πιο χαρακτηριστική, την μεγάλη ποικιλία απόψεων σχετικά με τον τρόπο χρήσης του δημοτικού τραγουδιού. Τελικά συμπεραίνω ότι, η ιδεολογία της χρήσης του δημοτικού τραγουδιού, η οποία αποτελεί το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της Επτανησιακής Σχολής, επηρέασε όλους σχεδόν τους δημιουργούς, με άμεσα και ορατά αποτελέσματα σε όλο το φάσμα του έργου τους.