Η πορεία των γνωστικών και εκτελεστικών δεξιοτήτων στους συχνότερους τύπους άνοιας

Abstract

Objectives:The main aim of the study was to estimate the course of the cognitiveand the executive abilities in the mild cognitive impairment and in patients withdifferent types of dementia. An additional purpose was to longitudinallyevaluate the potential association of educational level with performance onverbal and nonverbal tasks in individuals with mild cognitive impairment and inpatients with Alzheimer’s disease.Methods:We evaluated 105 patients diagnosed with Mild Cognitive Impairment(MCI), Alzheimer’s Disease (AD), Vascular Dementia (VaD) andFrontotemporal Dementia (FTD), age >50 years, good use of the Greeklanguage, understanding and ability to maintain attention to a least level forproper response to psychometric tests, history of cognitive impairment for atleast 6 months before entering the study and performance on cognitive testMMSE> 18. In groups of MCI, AD and FTD, patients with vascular risk factorswere excluded.Each patient underwent a clinical assessment packet as proposed byConsortium to Establish a Registry for AD (CERAD) and a semi-structuredinterview to detect neuropsychiatric symptoms. The packet consisted of thescale Cambridge Cognitive Examination (CAMCOG), the Boston Naming Test(ΒΝΤ), the Pyramids and Palm Trees (PPT) test, the Functional CognitiveAssessment Scale (FUCAS), the Functional Rating Scale of Symptoms ofDementia (FRSSD), the Geriatric Depression Scale (GDS), theNeuropsychiatric Inventory (NPI) and the Hamilton Scale. The assessmentperformed at baseline, 6 months, and 12 months (18 months follow-up).In the second part of the study, the results were evaluated based onthe education level of the participants in the groups of MCI and AD with a totalduration of 12 months follow-up. Results:In the first part of the study, the performance on tests and theirprogress were recorded in 4 groups: MCI, AD, VaD, FTD, The variablesstudied with three consecutive measurements were cognitive, verbal and nonverbal tasks, and executive skills. In the substudy,the second part, we investigated the role of educationas an independent factor in the progress of verbal and non verbal abilities inMCI and AD, exluding patients with vascular risk factors.Conclusion:In MCI group:It was observed that a large proportion (62.5%) showed no deterioration,according to the performance on neuropsychological tests, while a smallpercentage (6.25%) met criteria for a diagnosis of AD in the last assessment.There was a statistically significant change in certain subsystems of memory:working memory, semantic memory and episodic memory.In AD group:The change in cognitive skills suggests a more "rapid" (statistically significant)deterioration in memory capacity and in particular subsystems, such asvisuospatial memory, semantic memory, implicit memory, episodic memoryand working memory.In VaD group:Disorders confirmed in semantic memory, working memory, visuospatialmemory, abstractive reasoning, impairment of executive skills, which canbecome a syndrome and is a key feature of subcortical vascular dementia, and changes in mood and personality.In FTD group:Statistically significant changes were observed in personal and socialbehavior, semantic memory, particularly in naming ability, abstractivereasoning, visuospatial skills, working memory, especially in executive skillsand in critical ability accompanied by significant changes in personality.The effect of education for patients with MCI showed that educationlevel affects the performance on verbal and nonverbal tests over time.Patients with low levels of education had worse performance than patientswith higher or highest level. These findings confirm the notion of cognitivereserve, which can alter the clinical onset of dementia and can affectperformance on neuropsychological tests in patients with MCI. The study ofthe effect of educational level in patients with AD showed that the level ofeducation affected the course of deterioration only on verbal tests. The role of education in the course of disease progression after clinical onset is subject tofurther discussion and research.

Σκοπός:Κύριος σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η μελέτη της εξέλιξης τωνγνωστικών, λεκτικών και μη λεκτικών δοκιμασιών, καθώς και τωνεκτελεστικών δεξιοτήτων στην ήπια γνωστική διαταραχή και σε ασθενείς μεδιαφορετικούς τύπους άνοιας. Επιπρόσθετος στόχος αποτέλεσε η μελέτη τηςεπίδρασης του ρόλου της εκπαίδευσης ως ανεξάρτητου παράγοντα στηνεξέλιξη της πορείας των δοκιμασιών που μελετήθηκαν στην ήπια γνωστικήδιαταραχή και σε ομάδα ασθενών με Νόσο Alzheimer, σε αυστηράεπιλεγμένους ασθενείς χωρίς αγγειακούς παράγοντες κινδύνου. Μέθοδος:Συμπεριλήφθησαν 105 ασθενείς με διάγνωση ήπια γνωστικήδιαταραχή (ΗΓΔ), πιθανή νόσο Alzheimer (ΝΑ), αγγειακή άνοια (ΑΑ) καιμετωποκροταφική άνοια (ΜΤΚΑ). Κριτήρια ένταξης στη μελέτη ήταν: ηλικίατων συμμετεχόντων > από τα 50 έτη, η καλή χρήση της ελληνικής γλώσσας,ικανότητα κατανόησης και διατήρησης της προσοχής σε ένα ελάχιστα δυνατόεπίπεδο για τη σωστή ανταπόκριση στις ψυχομετρικές δοκιμασίες, ιστορικόγνωστικής έκπτωσης για τουλάχιστον 6 μήνες πριν την είσοδο στη μελέτη καιεπίδοση στη γνωστική δοκιμασία MMSE 90 > 18. Στις ομάδες της ΗΓΔ, της ΝΑκαι της ΜΤΚΑ αποκλείσθηκαν ασθενείς με αγγειακούς παράγοντες κινδύνου. Κάθε συμμετέχων υποβλήθηκε σε μια σειρά κλινικών εκτιμήσεων,όπως έχουν προταθεί από Consortium to Establish a Registry for AD(CERAD) και σε μια ημι- δομημένη συνέντευξη για την ανίχνευσηνευροψυχιατρικών συμπτωμάτων. Τα ψυχομετρικά εργαλεία πουχρησιμοποιήθηκαν ήταν η κλίμακα Cambridge Cognitive Examination(CAMCOG), η Δοκιμασία Boston Naming Test (ΒΝΤ), η Δοκιμασία Pyramidsand Palm Trees (PPT), η γνωστικό-συμπεριφορική κλίμακα FunctionalCognitive Assessment Scale (FUCAS), η Κλίμακα Λειτουργικής Αξιολόγησηςτων Συμπτωμάτων Άνοιας (Functional Rating Scale of Symptoms ofDementia-FRSSD), η Γηριατρική Κλίμακα Κατάθλιψης (GDS), τονευροψυχιατρικό Ερωτηματολόγιο NPI (Neuropsychiatric Inventory) και ηκλίμακα Hamilton. Οι συμμετέχοντες εκτιμήθηκαν στην πλήρη σειρά τωνδοκιμασιών του πρωτοκόλλου σε αρχικό στάδιο, έπειτα από 6 και 12 μήνες(σύνολο 18μηνη παρακολούθηση). Στο δεύτερο μέρος της μελέτης, ως υπομελέτη, αξιολογήθηκαν τααποτελέσματα στη βάση του επιπέδου εκπαίδευσης των συμμετεχόντων στις2 ομάδες, στην ΗΓΔ και στη ΝΑ με συνολική διάρκεια παρακολούθησης 12μήνες.Αποτελέσματα:Στο πρώτο μέρος της μελέτης καταγράφηκαν οι επιδόσεις στιςδοκιμασίες και η εξέλιξή τους στις 4 ομάδες: ασθενείς με ΗΓΔ, με ΝΑ, με ΑΑ,και με ΜΤΚΑ. Οι μεταβλητές που μελετήθηκαν με τρείς διαδοχικές μετρήσειςήταν γνωστικές, λεκτικές και μη λεκτικές, και εκτελεστικές δεξιότητες,Στην υπομελέτη μελετήθηκε ο ρόλος της εκπαίδευσης ως ανεξάρτητουπαράγοντα στην εξέλιξη της πορείας δοκιμασιών στην ΗΓΔ και στη ΝΑ, όπουαποκλείσθηκαν ασθενείς με αγγειακούς παράγοντες κινδύνου. Συμπεράσματα:Στην ΗΓΔ:Παρατηρήθηκε πως ένα μεγάλο ποσοστό (62,5%) δεν παρουσίασεεπιδείνωση, σύμφωνα με την επίδοση στις νευροψυχολογικές δοκιμασίες, ενώένα μικρό ποσοστό (6,25%) πληρούσε τα κριτήρια για τη διάγνωση ΝΑ στηντελευταία αξιολόγηση. Παρατηρήθηκε επιδείνωση σε συγκεκριμέναυποσυστήματα της μνήμης: εργαζόμενη μνήμη, σημασιολογική μνήμη καιεπεισοδιακή μνήμη. Στην ΝΑ:Η μεταβολή στις γνωστικές δεξιότητες υποδεικνύει μία πιο “γρήγορη”(στατιστικά σημαντική) επιδείνωση στο σύνολο της μνήμης και συγκεκριμέναστα υποσυστήματα: οπτικοχωρικής μνήμης, σημασιολογικής μνήμης, άδηληςμνήμης, επεισοδιακής μνήμης, εργαζόμενης μνήμης. Στην ΑΑ:Δυσλειτουργίες επιβεβαιώθηκαν στους τομείς: σημασιολογική μνήμη,εργαζόμενη μνήμη, οπτικοχωρική μνήμη, αφαιρετικός συλλογισμός,δυσλειτουργία των εκτελεστικών δεξιοτήτων, το οποίο μπορεί να εξελιχθεί σεσύνδρομο και αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό της υποφλοιώδης αγγειακήςάνοιας, αλλαγές στη διάθεση και στην προσωπικότητα.Στην ΜΤΚΑ:Παρατηρήθηκε επιδείνωση στην προσωπική και κοινωνική συμπεριφορά, στησημασιολογική μνήμη, ιδιαίτερα στην ικανότητα κατονομασίας, στον αφαιρετικό συλλογισμό, στις οπτικοκατασκευαστικές ικανότητες, στηνεργαζόμενη μνήμη, ιδιαίτερα στις εκτελεστικές δεξιότητες, στην κριτικήικανότητα συνοδευόμενη από σημαντικές αλλαγές στην προσωπικότητα.Η μελέτη της επίδρασης της εκπαίδευσης σε ασθενείς με ΗΓΔ έδειξεπως το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάζει την επίδοση σε λεκτικές και μηλεκτικές δοκιμασίες με την πάροδο του χρόνου. Οι ασθενείς με χαμηλόεπίπεδο εκπαίδευσης είχαν χειρότερη επίδοση από τους ασθενείς με ανώτεροή ανώτατο επίπεδο. Αυτά τα ευρήματα επιβεβαιώνουν τη θεωρία τουγνωστικού αποθέματος, το οποίο μπορεί να μεταβάλλει την κλινική εκδήλωσητης άνοιας και να επηρεάσει την επίδοση στις νευροψυχολογικές δοκιμασίεςστους ασθενείς με ΗΓΔ. Η μελέτη της επίδρασης του επιπέδου εκπαίδευσηςσε ασθενείς με ΝΑ έδειξε ότι από το επίπεδο εκπαίδευσης επηρεάστηκε ηπορεία της επιδείνωσης μόνο στις λεκτικές δοκιμασίες. Ο ρόλος τηςεκπαίδευσης στην πορεία της επιδείνωσης της νόσου μετά την κλινική τηςεμφάνισης είναι θέμα περαιτέρω συζήτησης και έρευνας.