Γνωστική έκπτωση και συμπεριφορικές διαταραχές στη μετωποκροταφική άνοια

Abstract

Social cognition (SC) and executive functions were explored in patients with frontal variant frontotemporal dementia (fv-FTD) in order to understand why behavioural disturbances occur in this disease. An additional purpose was the study of the structure of SC and the role of social cognition in producing effective social behavior. Twenty one patients with fv-FTD and 18 age- and education-matched healthy controls were administered neuropsychological tasks assessing aspects of SC (emotion perception and theory of mind) and executive functions. Behavioural disturbances (both positive and negative symptoms) were assessed using the Frontal Behavioural Inventory (FBI). Fv-FTD patients performed more poorly than their respective control group on theory of mind tasks. Moreover, they had difficulty perceiving the emotion of surprise and the neutral emotional state. Executive dysfunction was also evident particularly on measures of cognitive flexibility and inhibition. Deficits in SC correlated significantly with behavioural disturbances, especially with positive symptoms, but not with “negative behaviours” such as apathy and indifference. Executive dysfunctions played a very crucial role in the clinical picture of fv-FTD. They correlated significantly with both negative and positive behavioural disturbances and contributed significantly to the poor performance of the patients on the theory of mind tasks. Finally, concerning the structure of SC our results are suggestive of a very strong interaction between its subcomponents, namely emotion perception and theory of mind. Moreover, they indicate a very strong correlation between the cognitive subcomponent of SC (theory of mind) and executive functions. Our results highlight the role that specific aspects of SC and executive functions play in the manifestation of FTD symptoms and help to clarify the way in which behavioural disturbances present early in the course of the disorder.

Στην παρούσα διατριβή μελετήθηκε η κοινωνική νόηση (ΚΝ) και οι εκτελεστικές λειτουργίες στη μετωπιαία μορφή της μετωποκροταφικής άνοιας (MA), προκειμένου να διερευνηθεί η συνεισφορά πιθανών ελλειμμάτων των συγκεκριμένων γνωστικών λειτουργιών στην εκδήλωση συμπεριφορικών διαταραχών στη νόσο. Ένα δεύτερο στόχο αποτέλεσε η διασαφήνιση της δομής της ΚΝ και του ρόλου της στην εκδήλωση αποτελεσματικής κοινωνικής συμπεριφοράς. Το δείγμα αποτέλεσαν 21 ασθενείς με ΜΑ και 18 υγιείς ενήλικες εξισωμένοι με τους ασθενείς ως προς την ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο. Χορηγήθηκαν νευροψυχολογικές δοκιμασίες που εξετάζουν παράγοντες της ΚΝ (αντίληψη συναισθημάτων και Θεωρία του Νου) και εκτελεστικές λειτουργίες. Οι συμπεριφορικές διαταραχές (θετικά και αρνητικά συμπτώματα) εξετάστηκαν με την Κλίμακα Αξιολόγησης Μετωπιαίων Συμπεριφορών (ΚΑΜΣ). Οι ασθενείς με ΜΑ παρουσίασαν εξασθένηση στην αντίληψη της Θεωρίας του Νου, στην αντίληψη του συναισθήματος της έκπληξης αλλά και της ουδέτερης συναισθηματικής κατάστασης. Εκτελεστικές δυσλειτουργίες ήταν εμφανείς κυρίως σε δοκιμασίες γνωστικής ευελιξίας και ικανότητας εφαρμογής ανασταλτικών μηχανισμών. Τα ελλείμματα στην ΚΝ συσχετίστηκαν σημαντικά με τις συμπεριφορικές διαταραχές, κυρίως με τα θετικά συμπτώματα, αλλά όχι με τις «αρνητικές συμπεριφορές», όπως η αδιαφορία και η απάθεια. Οι εκτελεστικές δυσλειτουργίες συνέβαλλαν σημαντικά στην κλινική εικόνα της ΜΑ. Συσχετίστηκαν σημαντικά και με τις αρνητικές και με τις θετικές συμπεριφορικές διαταραχές και συνέβαλλαν στην εξασθένηση στην ικανότητα αντίληψης Θεωρίας του Νου. Τέλος, τα δεδομένα της παρούσας έρευνας παρέχουν ενδείξεις για πολύ ισχυρή σχέση μεταξύ των δύο υποπαραγόντων της ΚΝ, δηλαδή της αντίληψης των συναισθημάτων και της Θεωρίας του Νου. Επιπλέον, υποστηρίζουν μια πολύ ισχυρή σχέση μεταξύ του γνωστικού υποπαράγοντα της ΚΝ, δηλαδή της Θεωρίας του Νου, με τις εκτελεστικές λειτουργίες. Τα πορίσματα της παρούσας διατριβής τονίζουν το ρόλο της ΚΝ και των εκτελεστικών λειτουργιών στην εκδήλωση των συμπτωμάτων της ΜΑ και συμβάλλουν στη διασαφήνιση της κλινικής εικόνας με τις χαρακτηριστικές συμπεριφορικές διαταραχές στα πρώιμα στάδια της νόσου.