Η πολιορκητική τέχνη των Βυζαντινών 4ος-15ος αι.

Abstract

[…] Η μελέτη των τεχνικών πολιορκίας και άμυνας στον Μεσαίωνα είναι ένας ερευνητικός τομέας ο οποίος μόλις πρόσφατα βρίσκει διεθνώς την αναγνώριση που του αξίζει, ενώ ειδικά το Βυζάντιο έχει πέσει θύμα της προκαταλήψεως των Δυτικών ιστορικών, ίσως και της αδυναμίας τους να προσεγγίσουν τις ελληνικές πηγές, με αποτέλεσμα να παρατηρείται έλλειψη μελετών πάνω στο αντικείμενο και μία σαφής τάση εκ μέρους ορισμένων ερευνητών να υποβαθμίσουν τη σημασία της πολιορκητικής τέχνης των Βυζαντινών. Η παρούσα διατριβή έχει ως στόχο να συμβάλει στην κάλυψη αυτού του κενού. Η ανάπτυξη του υλικού χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο θα ασχοληθούμε με την ιστορία της έως τώρα έρευνας και τη θέση την οποία κατέχει (ή θα έπρεπε να κατέχει) η πολιορκητική τέχνη στο πλαίσιο της γενικότερης στρατιωτικής ιστορίας των Μέσων Χρόνων. Επίσης, θα προχωρήσουμε σε μία κριτική ανάλυση των πηγών, των πληροφοριών τις οποίες μάς προσφέρουν και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του κάθε είδους μαρτυριών. Τέλος, καθώς η βυζαντινή πολιορκητική τέχνη αποτελεί έναν κρίκο σε μία μακρά αλυσίδα τεχνολογικών εξελίξεων και δεν μπορεί να μελετηθεί αποκομμένη από αυτές, επισυνάπτεται μία σύντομη περιγραφή της πολιορκητικής τέχνης από τους πρωτοϊστορικούς χρόνους έως την Ύστερη Αρχαιότητα, όταν πλέον είχαν αποκρυσταλλωθεί οι κυριότερες επιθετικές μέθοδοι πολιορκίας και τα σημαντικότερα αμυντικά συστήματα. Τα πρώτα τρία κεφάλαια του δευτέρου μέρους μελετούν την τεχνολογική εξέλιξη των αφετηριών οργάνων (οξυβόλων και λιθοβόλων), καθώς και των λοιπών πολιορκητικών μηχανών και μεθόδων. Εδώ θα συγκεντρωθούν οι μαρτυρίες των πηγών (αφηγηματικών και τεχνικών) σχετικά με τις λεπτομέρειες της κατασκευής, τον τρόπο λειτουργίας και τις επιδόσεις των διαφόρων πολεμικών μηχανών οι οποίες βρίσκονταν στο οπλοστάσιο του βυζαντινού στρατού. Στο τέταρτο κεφάλαιο του δευτέρου μέρους - και τελευταίο της διατριβής - θα σκιαγραφήσουμε την εικόνα των υπολοίπων πολιορκητικών τεχνικών της βυζαντινής περιόδου, όπως αυτές εφαρμόζονταν στο πεδίο της μάχης, ολοκληρώνοντας με αυτόν τον τρόπο την παρουσίαση της θέσεως την οποία κατείχε η τέχνη της πολιορκίας στην ιστορική πορεία του Βυζαντίου.