Αξιολόγηση προγράμματος προαγωγής υγείας σε Έλληνες φοιτητές: ο ρόλος της υγιεινής διατρoφής και της φυσικής δραστηριότητας

Abstract

Adopting healthy lifestyles after registration in University is considered as fundamental for building a healthy behaviour in adulthood. Internationally, health promotion and education interventions within higher education settings are scarce. Within Greece, there is lack of established government-initiated programmes on healthy diet and physical activity targeting higher education students. The purpose of this thesis was to assess knowledge and attitudes of higher education students in regards to physical activity, healthy eating and, in particular, their adherence to Mediterranean diet and the effectiveness of a small scale health promotion intervention in students of a higher education institution. 510 students of TEI in Serres, aged 18-25 years old (48% male, 52% women), were randomized to two study groups, the intervention group and control group (n = 233 and n = 277, respectively) and were examined before and after the intervention (March 2009 and June 2009, respectively) on a variety of dietary, behavioural and anthropometric indices with the use of reliable and validated questionnaires: FFQ, FCQ and IPAQ-SF. The intervention lasted 12 weeks and was distributed once a week in collaboration with specialists in the field of physical activity and nutrition. It included educational and training class-based lectures on healthy diet (Mediterranean diet) and physical activity, leaflets about the benefits of healthy eating and physical activity and developing skills in choosing a healthy diet and increasing physical activity levels, as well. Research data analysis (Wilcoxon test) resulted in statistically significant differences in eating healthier food on the basis of the standard Mediterranean diet as well as statistically significant differences in total time dealing with physical activity, in favor of the intervention group. The two-factor analysis of variance with repeated measurements in the second factor did not highlight differences in weight and body mass index. The results of this thesis confirm that a small-scale health promotion interventional programme in higher education students can improve their knowledge and behavior about physical activity and nutrition and increase their adherence to the Mediterranean eating pattern. Research date revealed a statistically significant increase in consumption of legumes, fish and water and a significant reduce in consumption of red meat, frozen, ready-prepared food and alcohol for the students in the intervention group. In addition, students of the intervention group statistically increased the time spent in mild intensity physical activity, like walking. The beneficial effects of this interventional programme highlight the potentiality of health promotion and education programme to increase knowledge and healthy choices of this particular population group. The positive findings of this thesis confirm that a small-scale health promotion interventional programme can bring about changes in knowledge and attitudes of young people, who are studying at tertiary institutions, in terms of physical activity and nutrition and increase adherence to the Mediterranean dietary pattern, as well. The beneficial effects recorded highlight the potentiality of such programmes in improving the nutritional knowledge, dietary habits and physical activity levels in this unique population.

Η υιοθέτηση υγιεινών τρόπων ζωής κατά τα πρώτα χρόνια φοίτησης στο πανεπιστήμιο αποτελεί θεμέλιο για την οικοδόμηση μιας υγιούς συμπεριφοράς κατά την ενηλικίωση. Διεθνώς, τα προγράμματα παρέμβασης αγωγής και προαγωγής υγείας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι λιγοστά. Ειδικότερα, στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη πλήρως δομημένων προγραμμάτων αγωγής και προαγωγής υγείας για τη διατροφή και τη φυσική δραστηριότητα στους φοιτητές. Σκοπός στην παρούσα διατριβή ήταν η διερεύνηση των γνώσεων και των στάσεων για τη φυσική δραστηριότητα, την υγιεινή διατροφή και, ειδικότερα, την προσήλωση στο Μεσογειακό διατροφικό πρότυπο και η αξιολόγηση του προγράμματος παρέμβασης προαγωγής υγείας σε σπουδαστές τριτοβάθμιου ιδρύματος. Το δείγμα απετέλεσαν 510 σπουδαστές του Τ.Ε.Ι Σερρών, ηλικίας 18-25 ετών (άνδρες 48%, γυναίκες 52%), οι οποίοι κατανεμήθηκαν τυχαία, στην ομάδα παρέμβασης και στην ομάδα ελέγχου (n=233 και n=277 άτομα, αντίστοιχα). Η συλλογή των ερευνητικών δεδομένων πραγματοποιήθηκε το Μάρτιο 2009 και τον Ιούνιο 2009, πριν και μετά το τέλος της παρέμβασης, με τη χρησιμοποίηση έγκυρων και αξιόπιστων ερωτηματολογίων: FFQ, FCQ και IPAQ-SF. Η παρέμβαση διήρκεσε συνολικά 12 εβδομάδες, διεξαγόταν μία φορά την εβδομάδα σε συνεργασία με ειδικούς της φυσικής δραστηριότητας και της διατροφής στις αίθουσες διδασκαλίας του Τ.Ε.Ι. Περιελάμβανε επιμορφωτικά σεμινάρια για την υγιεινή διατροφή (πρότυπο Μεσογειακής Διατροφής) και τη φυσική δραστηριότητα, ενημερωτικό φυλλάδιο για τα οφέλη της υγιεινής διατροφής και της φυσικής δραστηριότητας και ανάπτυξη δεξιοτήτων στην επιλογή υγιεινού τρόπου διατροφής και ενασχόλησης με τη φυσική δραστηριότητα. Από την ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων (δοκιμασία Wilcoxon) προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στην κατανάλωση υγιεινότερων τροφίμων βάσει του προτύπου Μεσογειακής διατροφής, καθώς και στατιστικά σημαντικές διαφορές στο συνολικό χρόνο ενασχόλησης με τη φυσική δραστηριότητα, υπέρ της ομάδας παρέμβασης. Η ανάλυση διακύμανσης δύο παραγόντων με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις στο δεύτερο παράγοντα δεν ανέδειξε διαφορές στο βάρος και στο δείκτη μάζας σώματος. Οι σπουδαστές της ομάδας παρέμβασης σημείωσαν στατιστικά σημαντική αύξηση στην κατανάλωση οσπρίων, ψαριού και νερού και μείωση στην κατανάλωση κόκκινου κρέατος, κατεψυγμένων, έτοιμων παρασκευασμένων τροφίμων και αλκοόλ. Επίσης, οι σπουδαστές της ομάδας παρέμβασης σημείωσαν σημαντική αύξηση στη φυσική δραστηριότητα ήπιας έντασης, όπως το περπάτημα. Από την ερευνητική διαδικασία προκύπτει ότι, ένα μικρής κλίμακας παρεμβατικό πρόγραμμα αγωγής και προαγωγής υγείας σε σπουδαστές τριτοβάθμιου ιδρύματος, μπορεί να βελτιώσει τις γνώσεις και τη συμπεριφορά των νέων ατόμων σχετικά με τη φυσική δραστηριότητα και τη διατροφή και και να αυξήσει την προσήλωσή τους στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής. Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις διατροφικής εκπαίδευσης και ΦΔ μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά για την αύξηση των υγιεινών επιλογών αυτής της ιδιαίτερης πληθυσμιακής ομάδας.