Εξωτισμός και αρχαιολογία στο έργο του Sir Arthur Evans

Abstract

Όσο συγκλονιστική ήταν το έτος 1900 η ανάδυση ενός πολιτισμού που βρισκόταν στις απαρχές της ιστορίας, τόσο απελπιστικό ήταν ένα χρόνο μετά το θέαμα των λειψάνων του. Τέθηκε άμεσα στους προγραμματισμούς του πρωταγωνιστή αυτής της ανακάλυψης το ζήτημα ποιας στρατηγικής επέμβασης θα έπρεπε να υιοθετηθεί για την σωτηρία των ευρημάτων. Βάσει των θέσεων ενός Ruskin θα μπορούσαν να αφεθούν στην μοίρα τους, εντεταγμένα στο τοπίο του λόφου της Κεφάλας, έως ότου η Φύση τα αφομοιώσει εις τα εξ’ον συνετέθησαν. Όμως η αξία τους για τον Evans υπερέβαινε το απλό ζήτημα της συντήρησης μόνο και μόνο για μελλοντικές ιστορικές και αρχαιολογικές αναγνώσεις και χειρισμούς. Πράγματι, από την στιγμή που το θεωρητικό περιθώριο της συντήρησης και της αποκατάστασης ενός μεγάλου μέρους του χώρου της Κνωσού ακυρωνόταν από τις ίδιες τις αρχαιότητες, η ειδική σωτήρια στρατηγική που θα έπρεπε να ακολουθηθεί για την σωτηρία τους, είχε την ανάγκη να διαμορφώσει τα αντίστοιχα τελείως νέα, γι’ αυτό και κατάλληλα εργαλεία. Σκοπός της έρευνας αυτής θα είναι να διατρέξουμε την πορεία αυτής της δημιουργικής πράξης και στηριζόμενοι στα ιδρυτικά κριτήρια των αναφερόμενων εργαλείων που επέτρεψαν την τρισδιάστατη αρχιτεκτονική αναγέννηση από τα σταχτί ερείπια του μινωικού ‘ανακτόρου’ να αποδώσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια την θέση που αρμόζει στο όλο εγχείρημα στο πλαίσιο του φαινόμενου της νεωτερικότητας. Μεταφορικά, πρόκειται για την διήγηση ενός ανατολίτικου μινωικού φοίνικα που αναστήνεται από την ενθουσιώδη βρετανική θέληση, με φλόγα δυτική. Ως υπόθεση εργασίας θα παρουσιασθεί μιας διαδικασίας που πλησίαζε αισθητικά είτε τις εικαστικές τέχνες είτε την λογοτεχνία, αλλά και φιλοσοφικά συστήματα σύγχρονα και σύμφωνα με τα δεδομένα του κοινωνικού, πολιτιστικού κόσμου στον οποίο ο Evans ανήκε. Το σύνολο των εννοιών που προκύπτει θα αναλυθεί στο πλαίσιο μιας φιλοσοφικής ιδέας, της «Ιδέας του Άλλου», που από τις αρχές του 1900 αναπτύχθηκε σταδιακά, σε ακαδημαϊκό και όχι μόνο επίπεδο, μέχρι την δεκαετία του ογδόντα. Σε αυτό το διάστημα διαμορφώθηκε μια μεγάλη συλλογή θεμάτων μαζί με ένα ειδικό λεξιλόγιο για την ερευνητική χρήση καταστάσεων που προϋπέθεταν μεταξύ τους αντίθετες ιδεολογικές όψεις, παρούσες πάντα στην θεματολογία της ερμηνείας και της αποκατάστασης των αρχαίων λειψάνων της Κνωσού. […]