Διαχείριση τουριστικού προορισμού με την υποστήριξη ποσοτικών υποδειγμάτων αξιολόγησης και πρόβλεψης βιωσιμότητας

Abstract

Following the call of the international academic and institutional community on the necessity for methods and tools in support to the complex process of Tourism Destination Management, attaining of systemic sustainability acquires a dual significance. On one hand it ensures the long-term welfare of local communities and the quality of the host environment, while on the other, a strategy for prying those elements that compose the distinctive identity of a destination and differentiate tourism experience in an internationally competitive environment.The present thesis is developed in response to the perceived necessity for methodological frameworks and operational tools in support to planning and decision making at Destination Management and Local Development level. The proposed framework for the Assessment of Tourism Sustainability (ATB) is rooted on the principles of Sustainability Science (systemicity, dynamics and perspective) and is developed through the combination of available approaches, methods and techniques. Its operationalization as a tool for quantitative monitoring and forecasting of the inductive changes entailed by tourism for the quality of human and natural system of a destination further supports its function as a pilot for continuous tourism destination sustainability evaluation. In this context, ATB may provide objective insights on Sustainable Tourism planning and policies, and to mediate Sustainable Destination Development through the detection of strengths to be exploited and weaknesses to be targeted on an early stage. The reliability control of the proposed methodological ATB framework is performed through two autonomous, yet highly complementary, applications. The first employs the comparative study of 11 Mediterranean tourism destinations aiming to investigate its generalized spatial applicability. On the latter application, the tool adopts the methodological approach of time series and econometric analysis to integrate dynamically the dimension of time, aiming to support further its temporal applicability through the study of Greek tourism sustainability patterns for the period 1988-2011 and the extrapolation of its forthcoming trends.

Στο κάλεσμα της διεθνούς ακαδημαϊκής και θεσμικής κοινότητας για ανάπτυξη μεθόδων και εργαλείων σε υποστήριξη της πολύπλοκης διαδικασίας Διαχείρισης ενός Τουριστικού Προορισμού, η επίτευξη συστημικής βιωσιμότητας αποκτά διττή σημασία. Αφενός, διασφαλίζει την μακροχρόνια ευημερία των τοπικών κοινωνιών και την ποιότητα του περιβάλλοντος υποδοχής και αφετέρου, αποτελεί στρατηγική αξιοποίησης των ειδοποιών στοιχείων που συνθέτουν την χαρακτηριστική ταυτότητα ενός προορισμού και διαφοροποιούν την τουριστική εμπειρία σε ένα διεθνώς ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η παρούσα διατριβή αναπτύσσεται σε απόκριση της διεγνωσμένης βιβλιογραφικά ανάγκης για ανάπτυξη επιχειρησιακών μεθοδολογικών πλαισίων και εργαλείων σχεδιασμού και υποστήριξης της λήψης αποφάσεων σε επίπεδο Διαχείρισης Προορισμού και Τοπικής Ανάπτυξης. Το προτεινόμενο πλαίσιο Αξιολόγησης Τουριστικής Βιωσιμότητας (ΑΤΒ) βασίζεται στις αρχές της Επιστήμης της Βιωσιμότητας (συστημικότητα, δυναμική και προοπτική) συνδυάζοντας μια σειρά από διαθέσιμες προσεγγίσεις, μεθόδους και τεχνικές. Η λειτουργική του προσαρμογή ως εργαλείο ποσοτικής καταγραφής, παρακολούθησης και πρόβλεψης των επαγωγικών μεταβολών που συνεπάγεται η ενεργοποίηση του τουριστικού φαινομένου στην ποιότητα του ανθρωπογενούς και φυσικού συστήματος ενός προορισμού, υποστηρίζει περαιτέρω την ανάπτυξη ενός πρωτοκόλλου συνεχούς αξιολόγησης της βιωσιμότητας ενός προορισμού. Υπό αυτό το πρίσμα, η χρησιμότητά του ΑΤΒ εδράζεται στην αντικειμενική ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων ενός προορισμού, αλλά κυρίως στον έγκαιρο εντοπισμό αδυναμιών και πιθανών κινδύνων που χρήζουν στοχευμένης και αποτελεσματικής πολιτικής απόκρισης. Ο έλεγχος αξιοπιστίας του προτεινόμενου μεθοδολογικού πλαισίου πραγματοποιείται μέσα από δύο αυτόνομες, πλην άκρως συμπληρωματικές εφαρμογές. Η πρώτη αφορά στη συγκριτική αξιολόγηση 11 Μεσογειακών προορισμών διαφορετικής τυπολογίας τουριστικού προϊόντος προκειμένου να διερευνηθεί η ικανότητα γενικευμένης διαχωρικής εφαρμογής του. Κατά τη δεύτερη εφαρμογή, το εργαλείο υιοθετεί τη μεθοδολογική προσέγγιση ανάλυσης χρονοσειρών και οικονομετρικής ανάλυσης προκειμένου να επεκταθεί δυναμικά ενσωματώνοντας επιμέρους τη διάσταση του χρόνου. Στόχος της συγκεκριμένης εφαρμογής, είναι η καταγραφή των διαχρονικών προτύπων και τάσεων μεταβολής της τουριστικής βιωσιμότητας της Ελλάδας για την περίοδο 1988-2011 και η χρονική προβολή τους με στόχο την κατάστρωση μελλοντικών προβλέψεών της.