Η επίδραση του εθνικού πλαισίου προσόντων στα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης και στη βελτιστοποίηση της σχέσης τους με την αγορά εργασίας

Abstract

Ever since its codification at the Lisbon Summit in March 2000 the Open Method of Coordination has been highlighted as an alternative to the “pure integration” approach of the Classical Community Method on the one hand and the logic of genuine intergovernmental cooperation on the other. It therefore has been applied in politically sensitive areas including VET. This method of policy coordination has some key characteristics such as openness to participation, respect for diversity and subsidiarity, new ways of produce usable. The most notable result of European cooperation was the Copenhagen process that evolved into an important platform for cooperation and coordination where member states and social partners have agreed on shared national priorities as well as outlined common European solutions. This platforms stands next to the Higher Education counterpart, the Bologna proves. The most visible and concrete outcomes of the Copenhagen process were the common European tools and principles namely the European qualifications framework (EQF), the European credit system for VET (ECVET), Europass, the European quality assurance framework for VET (EQAVET), the principles and guidelines on identifying and validating non-formal and informal learning and the European standard terminology on occupations, skills, competences and qualifications (ESCO). This development improved the understanding of qualifications and skills and supported the transparency of qualifications and mobility across borders. Within this frame European and national VET policy are aligning. Progress has been made from the 2002 to the beginning of 2010 and new more optimistic targets have been set with the horizon of 2020. The impact of European VET cooperation in Greece is considered rather positive in terms of understanding (awareness) and setting priorities. Greece does not have a long tradition in vocational education and training, and therefore its attractiveness remains weak, compared to the academic education (secondary and tertiary level). During this era of economic downturn the importance of better anticipating skill needs and skill demands remains crucial. The absence of any links between Lifelong Learning and the Labour Market remains a problem that has to be tackled urgently. Greece is currently developing an NQF for LLL (Helenic Qualifications Framework – HQF), which aims to include all parts and levels of education, training and qualification system and with the ambition to accommodate non-formal and informal learning. The launch of the Greek developments related to EQF took place in 2010 when a working paper containing the main principles, levels and general descriptors, prepared by a high level committee, was presented for an open public consultation, which was carried out between March and September 2010. Parallel to this the new law on lifelong learning (Law 3879/10) was adopted in September 2010, providing the legal framework for HQF development and implementation. Preparatory actions started through a new institution – National Organisation for the Certification of Qualifications (EOPP) – that set up in spring 2011 to develop and to put the HQF into practice. Unfortunately as a consequence of the crisis this body ceased to exist by the end of 2011 and was replaced by a new body EOPPEP. The thesis analyses the long standing problems related to Greek education and training (centralised infrastructure, political changes that lead to revision of policies and persons, lack of active involvement of all relevant stakeholders, loss of know-how, not consistent approaches, non existence of learning outcomes and validation mechanisms etc) and proposes concrete steps forward. It examines the application of the learning outcomes for the creation of units, the constitution of a qualification based on units and proposes a model of credit arrangement mechanism for the recognition of units of ICT qualifications operating at level 4,5 and 6 of the HQF (and the EQF).

Αρχικά παρουσιάζεται το Ευρωπαϊκό περιβάλλον δια βίου μάθησης με ορίζοντα το 2020. Τα Ευρωπαϊκά εργαλεία, δηλαδή το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων (EQF), το Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς Πιστωτικών Μονάδων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ECVET), το Ευρωπαϊκό Σύστημα Διασφάλισης Ποιότητας στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (EQAVET), το Ευρωδιαβατήριο (Europass), η επικύρωση μη τυπικής και άτυπης μάθησης, οι αρχές καθοδήγησης και προσανατολισμού καθώς και το Ευρωπαϊκό σύστημα ταξινόμησης δεξιοτήτων, ικανοτήτων και επαγγελμάτων (ESCO). Γίνεται αναφορά στις διαδικασίες της Κοπεγχάγης και της Μπολόνιας, στην ανοικτή μέθοδο συνεργασίας παρατίθεται το ιστορικό εξέλιξης των εργαλείων, οι εξελίξεις σε θέματα διεθνών προσόντων και παρουσιάζεται η σημερινή κατάσταση καθώς και οι προκλήσεις του μέλλοντος. Στη συνέχεια περιγράφεται η δια βίου μάθηση στη χώρα μας με έμφαση στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (φορείς, δομές, συστήματα) και παρουσιάζεται το ιστορικό δημιουργίας του Ελληνικού Πλαισίου Προσόντων (HQF), καθώς τα προβλήματα και οι προκλήσεις που σχετίζονται μ’ αυτό. Γίνεται αναφορά στη σημερινή κατάσταση της ελληνικής αγοράς εργασίας και αναφέρονται οι προσπάθειες που έγιναν μέχρι σήμερα προκειμένου να γεφυρώσουν στη χώρα μας τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας. Ακολουθεί η ανάλυση των απαιτούμενων διαδικασιών και προσαρμογών για την εφαρμογή του Ελληνικού Πλαισίου Προσόντων και γίνεται αναλυτική παρουσίαση της προσέγγισης της μάθησης μέσω της λογικής των μαθησιακών αποτελεσμάτων και οι συνακόλουθες αλλαγές στις διαδικασίες δημιουργίας προτύπων, η παροχή μάθησης, η αξιολόγηση, η επικύρωση και τέλος η πιστοποίηση. Εξετάζεται η σχέση των προσόντων με την αγορά εργασίας σε επίπεδο μάκρο (Εθνικό), μέσο (Κλαδικό) και μίκρο (επιχειρήσεων) ενώ επίσης θίγονται και ζητήματα στρεβλώσεων που υπάρχουν στα ελληνικά συστήματα. Προτείνονται επίσης διαφοροποιήσεις, σε σχέση με την αρχική πρόταση του HQF, στην αντιστοίχιση των ελληνικών επιπέδων (1,4,5) με το EQF λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες ανάγκες. Εξετάζεται στη συνέχεια η πρακτική εφαρμογή των Ευρωπαϊκών εργαλείων με ανάλυση του τρόπου δημιουργίας ψηφίδας μαθησιακών αποτελεσμάτων καθώς και προγράμματος σπουδών δομημένου στη βάση των ψηφίδων. Τέλος με βάση τον τομέα Πληροφορικής γίνεται προσομοίωση της επίδρασης της εφαρμογής του Ελληνικού Πλαισίου Προσόντων και συστήματος Μεταφοράς Πιστωτικών Μονάδων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης στη διαπερατότητα των συστημάτων, στην άρση αδιεξόδων και στην κινητικότητα των εργαζομένων και των σπουδαστών μέσω των αποκεντρωμένων δομών και διαδικασιών. Γίνεται παράθεση αντιπροσωπευτικών ειδικοτήτων του Τομέα Πληροφορικής, οι οποίες σήμερα παρέχονται από πολλούς φορείς που λειτουργούν σε διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης και επιχειρείται αντιστοίχηση στα επίπεδα του Ελληνικού Πλαισίου Προσόντων με βάση τους υφιστάμενους περιγραφικούς δείκτες. Προσομοιώνεται η μετατροπή των προγραμμάτων σπουδών σε μορφή modules και ψηφίδων μαθησιακών αποτελεσμάτων, γίνεται απονομή πιστωτικών μονάδων και ακολουθεί παράθεση σεναρίων επικοινωνίας και συνέργιας ανάμεσα σε διαφορετικά επίπεδα και δομές. Για την καλύτερη τεκμηρίωση του έργου παρατίθεται και γλωσσάριο το οποίο περιέχει τους βασικούς όρους που χρησιμοποιούνται και αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για την επιστημονική τεκμηρίωση της διατριβής.