Χαρακτηριστικά δομής και τεχνικές ιδιότητες ξύλου ελιάς (Olea europaea L.) σε σχέση με την αξιοποίηση του

Abstract

Olive tree is a symbol of civilization and culture all around the Mediterranean basin. Dominant element of Mediterranean evergreen hardwoods zone, which covers the 48,42% of Greek forestland, and one of the most cultivated species in Greece. Olea europaea L. produces two of the most popular products, olive oil and olives. Olive wood’s is mainly used as charcoal. This paper reports on the potential utilization of olive wood as a raw material for carpentry. Wild and cultivated olive wood specimens were tested in comparison, in order to detect structural differences between them. The timber for this project comes from a territory covered exclusively with evergreen hardwoods and was provided by a Forest Service Department located in Stavros, near Thessaloniki. Olive wood structure research through microscopy (fiber length, vessel dimensions, cell types appearance on cross, radial and tangential permanent sections) took place for wild and cultivated olive wood. In addition to that, physical wood properties (dry and basic density, volume shrinkage) mechanical wood properties (static bending, compression strength, toughness and hardness) and chemical wood properties (extractives, acidity, ash content) were tested, statistically analyzed and compared between wild and cultivated, olive wood. Plenty of parenchyma cells on cross sections, shorter fiber and vessel length for cultivated olive wood, higher density and volume shrinkage, higher bending and compression strength, higher hardness and toughness behavior for wild olive wood were resulted. Proposing a potential utilization of olive wood as raw material for wood industry, two different types of processing were applied on olive wood logs. Four decorative panels were designed and manufactured using short dimensional logs (2.5X2.5X50 cm), in order to avoid potential defective behavior and reveal olivewood’s unique grain. Aiming to detect olivewood’s curving potential, two different patterns were applied by lathe machine, on longer dimensional olivewood logs (8.0X8.0X50 cm). Crafting olivewood was resulted a rather difficult and time - consuming process mostly due to high density and hardness, but provided unique final products. A combination of decorative panels and curved logs presented by this paper consists a potential utilization of olive wood as a raw material for carpentry.

Το δέντρο της ελιάς συνοδεύει την ιστορία και τη μυθολογία της Ελλάδας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου, ως δέντρο ιερό και ως σύμβολο υπέρτατων αρετών και αγαθών. Ανήκει στη ζώνη των αείφυλλων πλατύφυλλων, η οποία κατέχει το 48,42% της δασοκάλυψης της χώρας και αποτελεί την κυριότερη από τις δενδρώδεις καλλιέργειες, με στόχο την παράγωγη λαδιού και καρπών. Στην παρούσα εργασία ερευνήθηκαν βασικά δομικά και τεχνικά χαρακτηριστικά του ξύλου με σκοπό την αξιοποίηση του στην επιπλοποιία. Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε προήλθε από δέντρα αγριελιάς και καλλιεργούμενης ελιάς της ευρύτερης περιοχής ευθύνης του Δασαρχείου Σταυρού Θεσσαλονίκης. Μελετήθηκαν συγκριτικά ως προς τη δομή, το μήκος των ινών, το μήκος και η μέση διάμετρος των μελών αγγείων, καθώς και η οριζόντια μεταβλητότητα τους, το ποσοστό εμφάνισης των διαφόρων τύπων κυττάρων ανά μονάδα επιφανείας σε εγκάρσιες τομές, ο αριθμός μελών αγγείων ανά μονάδα επιφάνειας σε εγκάρσιες τομές, οι διαστάσεις (μήκος, πλάτος) των ακτίνων σε μm και αριθμό κυττάρων σε εφαπτομενικές τομές. Ως προς τις φυσικές ιδιότητες, προσδιορίστηκε η πυκνότητα (ξηρή, βασική) σε σχέση με την οριζόντια μεταβλητότητα, οι διαστασιακή σταθερότητα του ξύλου, ενώ ως προς τις μηχανικές ιδιότητες, μελετήθηκε η σκληρότητα καθώς και η συμπεριφορά του ξύλου στη στατική κάμψη, στην αξονική θλίψη, στην κρούση, αφού προηγήθηκε παρακολούθηση της απώλειας υγρασίας σε συνθήκες φυσικής ξήρανσης. Επιπλέον, μελετήθηκαν ορισμένες χημικές ιδιότητες ώριμου και ανώριμου ξύλου (ποσοτική ανάλυση περιεχόμενων εκχυλισμάτων, προσδιορισμός τέφρας και οξύτητας). Όλες οι ιδιότητες ερευνήθηκαν ξεχωριστά για ξύλο αγριελιάς και καλλιεργούμενης ελιάς. Τα κυριότερα συμπεράσματα της έρευνας ήταν το μεγάλο ποσοστό εμφάνισης παρεγχυματικών κυττάρων, το μικρότερο μήκος ινών του ξύλου καλλιεργούμενης ελιάς από το ξύλο αγριελιάς, το επίσης μικρότερο μήκος μελών αγγείων του ξύλου καλλιεργούμενης ελιάς από το ξύλο αγριελιάς, η μικρή διαστασιακή σταθερότητα του ξύλου, η μεγαλύτερη σκληρότητα ακτινικά και εφαπτομενικά του ξύλου αγριελιάς, οι μεγαλύτερη μηχανική αντοχή του ξύλου αγριελιάς (κάμψη, θλίψη, κρούση). Τέλος, πραγματοποιήθηκε η κατασκευή τεσσάρων τύπων πειραματικών διακοσμητικών επιφανειών και δυο τύπων τορνευτών καθώς και ολοκληρωμένων τελικών προϊόντων με ανάδειξη της σχεδίασης του ξύλου της ελιάς.