Ο ρόλος των διατροφικών συνηθειών στη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος

Abstract

Introduction: Adherence to the Mediterranean diet (MD) has been negatively associated with insulin resistance and the metabolic syndrome. Non- alcoholic fatty liver disease (NAFLD) is considered the hepatic manifestation of the metabolic syndrome.Aim: The aim of the present study was to examine the relationship between adherence to the MD and the characteristics of patients with NAFLD, as well as the contribution of the MD to the development of NAFLD.Methods: 73 non-diabetic NAFLD patients and 51 gender- age- and body mass index- matched controls were included in the study. Dietary habits were assessed using food frequency questionnaires (FFQ). Mediterranean Diet Score (MedDietScore), an index of adherence to the MD – higher values indicate higher adherence to the MD- was calculated based on data from the FFQ. Demographic data, anthropometric indices, body composition analysis (visceral fat) by bioelectrical impedance, biochemical parameters and inflammatory markers (high sensitivity CRP, interleukins-6 and -8, TNF-a and adiponectin) were available for all patients and controls. Apoptosis indices (Keratin-18, soluble fas, fas Ligand) were available only for the patients. Liver biopsy was available for 34 and liver stiffness measurements by transient elastography for 58 patients, respectively.Results: MedDietScore inversely correlated with LSM (rho=- 0,280, p= 0,034), histological stage (rho=- 0,372, p= 0,030), histological severity of steatosis (rho=- 0,523, p= 0,006), HOMA index (rho= - 0,282, p= 0,017) and keratin-18 levels (rho= -0,346, p= 0,005), while not correlating significantly with body mass index (rho= - 0,127, p= 0,147). Patients with simple fatty liver reported significantly higher MedDietScore compared to those with steatohepatitis-NASH (29,6±3,2 vs 32,9±5,0, p= 0,023). On the contrary, patients had similar adherence to the MD compared with controls (33,1±4,9 έναντι 33,0±4,7, p= 0,856, for patients and controls, respectively).Conclusions: Higher adherence to the MD is associated with the presence of simple steatosis as opposed to NASH, is inversely correlated with the stage of fibrosis, as assessed histologically or by transient elastography, with the degree of insulin resistance and with keratin 18 among NAFLD patients. Adherence to the ND is similar between patients with NAFLD and controls, implicating the role of genetic factors in the development of NAFLD.

Εισαγωγή: Η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής έχει σχετιστεί αρνητικά με την παρουσία αντίστασης στην ινσουλίνη και μεταβολικού συνδρόμου. Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD) αποτελεί την ηπατική συνιστώσα του μεταβολικού συνδρόμου.Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να συσχετίσει την προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή (ΜΔ) με τα χαρακτηριστικά των ασθενών με NAFLD και το ρόλο της στην εμφάνιση της νόσου.Μεθοδολογία: Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν 73 μη διαβητικοί ασθενείς με NAFLD και 51 μάρτυρες ταιριασμένοι ένας προς έναν με αντίστοιχο αριθμό ασθενών, ως προς το φύλο, την ηλικία και το δείκτη μάζας σώματος. Η εκτίμηση των διατροφικών συνηθειών έγινε με ερωτηματολόγια συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων, βάσει των οποίων εκτιμήθηκε ο βαθμός προσκόλλησης στη ΜΔ, με το δείκτη MedDietScore (υψηλότερες τιμές αντιστοιχούν σε καλύτερη προσκόλληση). Δημογραφικά, ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά, στοιχεία από ανάλυση σύστασης σώματος (με τη μέθοδο βιοηλεκτρικής εμπέδησης) καθώς και βιοχημικά χαρακτηριστικά και δείκτες φλεγμονής (υψηλής ευαισθησίας CRP, IL-6, IL-8, TNF-a, αδιπονεκτίνη). Δείκτες απόπτωσης (Keratin-18, διαλυτός υποδοχέας του fas και ο προσδέτης του fas) ήταν διαθέσιμοι μόνο για τους ασθενείς. Βιοψία ήπατος είχαν 34 και ελαστογραφία 58 ασθενείς.Αποτελέσματα: Ο βαθμός προσκόλλησης στη Μεσογειακή Διατροφή σχετίστηκε αρνητικά με το στάδιο της ίνωσης, όπως αυτό εκτιμάται ιστολογικά (rho= - 0,372, p= 0,030) ή με ελαστογραφία (rho= - 0,280, p= 0,034) και το ποσοστό ηπατικής στεάτωσης (rho= - 0,523, p= 0,006), με το βαθμό αντίστασης στην ινσουλίνη (δείκτης ΗΟΜΑ: rho= - 0,282, p= 0,017) και με την κερατίνη 18 (rho= - 0,346, p= 0,005), ενώ δε συσχετίστηκε σημαντικά με το δείκτη μάζας σώματος (rho= - 0,127, p= 0,147). Ασθενείς με NASH είχαν σημαντικά χαμηλότερη προσκόλληση στη ΜΔ, σε σύγκριση με ασθενείς με απλή ηπατική στεάτωση (29,6±3,2 έναντι 32,9±5,0, p= 0,023). Αντίθετα, ασθενείς και μάρτυρες δε διέφεραν ως προς το βαθμό προσκόλλησης στη ΜΔ (33,1±4,9 έναντι 33,0±4,7, p= 0,856, για τους ασθενείς και τους μάρτυρες, αντίστοιχα).Συμπεράσματα: Η υψηλότερη προσκόλληση στη ΜΔ σχετίζεται με την παρουσία απλής στεάτωσης σε σύγκριση με NASH, συσχετίζεται αρνητικά με το στάδιο της ίνωσης, τόσο ελαστογραφικά όσο ιστολογικά, με την αντίσταση στην ινσουλίνη και με την κερατίνη 18 σε ασθενείς με NAFLD. Ωστόσο, η προσκόλληση στη ΜΔ δε διαφέρει σημαντικά μεταξύ ασθενών με NAFLD και υγιών μαρτύρων, καταδεικνύοντας τη σημασία των γενετικών παραγόντων στην εμφάνιση της νόσου.