Η επίδραση της διόρθωσης της μυωπίας με τη μέθοδο της Laser in situ κερατοσμίλευσης στην ποιότητα της ζωής των χειρουργηθέντων

Abstract

Aim: To estimate the quality of life (QOL) outcomes of LASIK using the Quality of LifeImpact of Refractive Correction (QIRC) questionnaire.Material and methods: The Greek version of the pre-validated QIRC questionnaire,specific for refractive error was used. Translation of the QIRC questionnaire from Englishto Greek followed standard international protocols. The questionnaire was completed by190 subjects, aged 18 to 39 years with myopia (range: -0.75 to -8.5 diopters) andcorrected distance visual acuity (CDVA) of logMAR 0.2 or better (Snellen equivalent20/32) in the worse eye. Half of this sample underwent LASIK with femtosecond laserflap creation and ablation with the Visx Star S4 IR excimer Laser. The questionnaire wasself administered. The determination of entry into the control or surgery group was onthe basis of patient election for refractive surgery. The control group was drawn fromoptometric practice and consisted of people interested to be operated later than thesurgery group. It was purposively recruited to match the surgery group in theproportions of spectacle and contact lens wearers. The QIRC questionnaire consists of20 questions with 5-category response options plus 'not applicable’. QIRC questionnairecovers items like: visual function, symptoms, convenience ,concerns and 'well-being'.Patient’s category responses are converted into known Rasch-scaled values generated inthe QIRC development study.These Rasch values are fit to a 0-100 scale and areaveraged to produce an individual’s QIRC score. In all questions, higher scores representbetter QOL. The content of questions 1-13 represent visual function, symptoms,convenience and concerns whilst the remaining questions from 14-20 represent ‘wellbeing’.The original questionnaire was validated by using traditional methods and Raschanalysis in patients with refractive correction by spectacles, contact lenses, andrefractive surgery in a pre-presbyopic age group. The study followed the tenets of theDeclaration of Helsinki and was approved by the University’s ethics committee.Quantitative variables are expressed as mean values ±SD. Qualitative variables areexpressed as absolute and relative frequencies. Chi square and Fisher’s exact tests wereused for the comparison of proportions. All variables were tested for compliance with aGaussian distribution by inspection and the Kolmogoroff-Smirnoff test. Student’s t-testswere used for the comparison of normally distributed variables whereas the non319parametric Mann-Whitney test was used for non-Gaussian distributed variables.Comparisons before and after the surgery were made using Wilcoxon signed rank tests.All reported p values are two-tailed. Statistical significance was set at p<0.05 andanalyses were conducted using SPSS statistical software (version 17.0).The psychometric properties of the QIRC questionnaire were evaluated. Internalconsistency reliability was determined by the calculation of Cronbach's α coefficient.Reliability equal to or greater than 0.70 was considered acceptable. The extent of anyfloor (minimum answer given for all questions) and ceiling effects (maximum answergiven for all questions) was tested based on the percentages of scores at extremes ofthe scaling range. Repeatability was assessed by Intra-class correlation coefficients(ICCs) and Bland-Altman 95% confidence intervals (CI) for limits of agreement (LOA).ICCs between 0.41-0.60 indicate moderate agreement, 0.61-0.80 good agreement andover 0.80 excellent agreement. Spearman's correlation coefficients (r) were computedbetween the items in order to evaluate convergent validity. Correlation coefficientbetween 0.1 and 0.3 are considered low, between 0.31 and 0.5 moderate and over 0.5high. Construct validity testing was designed to identify differences in item scores andtotal scores between groups which were expected to be different. These groups werethe control and surgery group, and spectacle and contact lens wearers. Theseexpectations were based on previous studies which have suggested that people whoelected not to undergo refractive surgery may have better QOL than those who elect toundergo surgery. Similarly, previous studies have shown that contact lens wearers havebetter refractive error-related QOL than spectacle wearers. Responsiveness to changewas evaluated by using the effect size(ES). Multiple regression analysis was used todetermine factors predictive of change in scores for the 20 questions. Factors includedwere gender, age, preoperative refractive error, visual acuity before surgery, overallhealth level and preoperative QIRC score. Rasch analysis indicators of psychometricperformance are not reported because Rasch scores were derived by assignment ofRasch measures to response categories as described above. The QIRC questionnaire haspreviously been shown to perform well on all Rasch analysis derived indicators ofpsychometric performance.320Results: The questionnaire was completed by 190 subjects. Half of this sampleunderwent LASIK with femtosecond laser flap creation and ablation with the Visx Star S4IR excimer Laser. The two groups were similar in most characteristics but the proportionof men was significantly greater in the surgery group. No ceiling effects were seen onthe QIRC score as all the groups had 0% scoring at the maximum. A small floor effect(1.1%) was found for spectacle wearers in the surgery group, which represents oneperson giving the minimum score for all questions. The results of this study are asfollow:1. Total score of QIRC questionnaire was increased from a mean of 38.9±5.7 to53.7±5.1 (p<0.001).2. There was a great improvement in QOL for all QIRC items (p<0.001) indicatingimprovement in QOL. The most significant change (more than 25 units) was onitem related to "difficulties in swimming", and "seeing on waking".3. Before surgery, women reported worse total QIRC score (mean 37.2±5.6) thanmen (40.1±5.4), p<0.001. For individual questions women reportedworse QIRC score on items related to driving in glare conditions (p<0.01) and 3of 7 items in the well-being domain (p<0.05).4. In both control patients and surgery patients, total QIRC score was greater forthose wearing contact lenses compared to those wearing spectacles (p<0.01).5. Comparing the pre-surgery group and control group, the pre-surgery groupreported worse QOL on 3 convenience items (p<0.05), 1 health concern item(p<0.05), and 2 of 7. well-being items (p<0.05). There were no differences on14 items or the overall score. This small difference between the groups is notsurprising since both groups were presenting for refractive surgery, the onlydifference being the choice to proceed.6. Women in control group reported higher score than women before surgery onitems: “How much trouble is having to think about your spectacles or contactlenses or your eyes after refractive surgery before doing things; e.g. travelling,sport, going swimming?”, “How concerned are you about having to increasinglyrely on your spectacles?”, “During the past month, how much of the time haveyou felt that you thing others see you the way you would like them to?”7. Men in control group reported higher score than men before surgery onitems: “How much trouble is having to think about your spectacles or contact321lenses or your eyes after refractive surgery before doing things; e.g. travelling,sport, going swimming?”, “How concerned are you about your vision not beingas good as it could be?”, “During the past month, how much of the time haveyou felt confident?”8. The Greek version of QIRC had good internal consistency reliability. Inter-itemcorrelations were all significant (p<0.001), ranging from 0.32 to 0.79. Repeatabilitywas high (Bland-Altman limits of agreement were -6.72 to +5.41 and ICCfor the total score was 0.98. The effect size was 2.8 units for men and 2.9 forwomen. All items showed statistical significant changes in scores after surgery(p<0.001) and responsiveness to change of all items was large. Effect size formen was 2,8 and for women 2,7.9. Patients with corrected distance visual acuity of logMAR 0.0 had biggerimprovement in quality of life (3.43 units more) than those with logMAR (0.1-0.2). The better the preoperative total QIRC score the bigger the improvementin quality of life after surgery. The better the preoperative overall health levelthe less the improvement in quality of life after surgery.Discussion - Conclusion1. Femtosecond-assisted LASIK led to a great improvement in quality of life for allQIRC items (p<0.001), and the total score. Similar results we had in otherstudies of QOL by using microkeratome-assisted LASIK. In the study ofGaramendi et al overall QIRC score was improved after microkeratome-assistedLASIK from a mean ±SD of 40.07±4.30 to 53.09±5.25 (p<0.001). These twostudies show a similar mean improvement of the total score: Garamendi et al13.02±6.78 whilst in this study 14.8±7.64 (statistical significance of thedifferences, p=0.132). This suggests that femtosecond-assisted LASIK causes anequivalent improvement of QOL compared with microkeratome-assisted LASIK(using the Techolas 217 (v2 9997; Bausch & Lomb), the Hansatomemicrokeratome (Bausch & Lomb Surgical), and non-customized ablation).Recentmeta-analysis also suggests an equivalence between technologies.2. The results of the studies differ in the number of individual questions thatimproved with surgery: all 20 in our study, but only 15 in the Garamendi et al322study with notably no change for visual function or symptoms. This suggeststhere may be a gain in QOL within these domains for the new technology.3. There were noted gender-related differences. This is consistent with the study ofGaramendi et al, where women before surgery reported also significantly worseoverall QoL (mean 39.06±4.54) than men (mean 41.68±3.51), p<0.05.However, after surgery Garamendi et al, found women had better QoL scorethan men (mean 53.83±5.46 compared with 49.39±5.94, p<0.005) but in ourstudy men and women were equivalent. In both studies the individual questionsthat were different between men and women were similar, being predominantlywell-being questions.4. In both control patients and surgery patients, total QIRC score was greater forthose wearing contact lenses compared to those wearing spectacles.5. The psychometric properties of the Greek QIRC largely mirror those of theEnglish language version. The Greek QIRC is free of ceiling and floor effects andhas excellent internal consistency reliability.6. Preoperative refractive error, visual acuity before surgery and the level ofgeneral health are predictive factors of the magnitude to change. QIRC isresponsive with large statistically changes in all scales after surgery.We propose that the use of femtosecond laser and wave front-guided ablation in thisstudy may be responsible for better results in visual function and symptoms questionsgiven this method carries less induced astigmatism and higher order aberrations (HOA)s.Certainly, customized wavefront ablation is effective in limiting the HOAs induced withsurgery and the femtosecond laser induces less HOAs than microkeratomes.The higher cost of the femtosecond laser used in our study, with a corresponding highercost of surgery could explain the higher male-to-female ratio in the surgery group (maleshaving higher incomes on average in Greece and more likely to be employed thanwomen). The higher rate of males may influence the overall QOL outcome results giventhat female patients report larger gains in refractive-error-related QOL with LASIK. Thisimplies that the gains in QOL for femtosecond-assisted LASIK seen in this study may beunderestimated.323The convenience sample used does not guarantee representativeness of the populationthat wears spectacles, contact lenses or is seeking refractive surgery, since there are norelevant epidemiological studies in Greece to estimate the generalizability of thedemographic characteristics of these groups of patients.Another limitation of this study is that QIRC questionnaire was developed for the prepresbyopiaage group and cannot be used in older population

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να εκτιμηθεί η επίδραση της διόρθωσης της μυωπίαςμε τη μέθοδο της Laser in situ κερατοσμίλευσης στην ποιότητα της ζωής των χει-ρουργηθέντων, με τη χρήση του Quality of life Impact of Refractive Correction (QIRC)questionnnaire.Υλικό & ΜέθοδοςΧρησιμοποιήθηκε η Ελληνική εκδοχή του QIRC ερωτηματολογίου πού είναι ειδικόγια διαθλαστικό σφάλμα. H μετάφραση από τα Αγγλικά στα Ελληνικά έγινε ακολου-θώντας το διεθνές πρωτόκολλο. Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε από 190 άτομα,από τα οποία το 48,4% υποβλήθηκε σε επέμβαση LASIK –υποβοηθούμενη από Laserφεμτοδευτερολέπτου για τη δημιουργία του κρημνού και το Visx Star S4 IR excimerLaser για την αφαίρεση της μυωπίας. Η συλλογή του δείγματος έγινε σε διαθλαστικόκέντρο, με τυχαία επιλογή του δείγματος, με βάση την επιλογή αρρώστων για διαθλαστικήεπέμβαση. Η συλλογή του δείγματος έγινε από το Οκτώβριο του 2007 έως και τονΟκτώβριο του 2009 παρουσία, της ίδιας της ερευνήτριας αφού εξηγήθηκαν προφορικάκαι γραπτά οι σκοποί και στόχοι της έρευνας, κατόπιν γραπτής συναίνεσης των ερω-τώμενων. Η συλλογή τού δείγματος της ομάδας ελέγχου έγινε έτσι ώστε να ταιριάζει με τοδείγμα της ομάδας των χειρουργημένων ως προς την αναλογία χρήσης γυαλιών και φακώνεπαφής. Το εύρος της ηλικίας του δείγματος ήταν 18-39 έτη, ενώ το εύρος της μυωπίας -0,75 έως - 8,5D. Η οπτική οξύτητα του δείγματος ήταν καλή: logMAR 0.2 ή καλύτερηδηλ. ≥20/32 της κλίμακας SNELLEN στο χειρότερο μάτι.Τα άτομα πού δεν χειρουργήθηκαν, αλλά σκόπευαν να χειρουργηθούν σε δεύτεροχρόνο, απετέλεσαν τη ομάδα ελέγχου. Το ερωτηματολόγιο QIRC περιλαμβάνει είκοσιερωτήσεις, (α1-α20) και οι τομείς που καλύπτει είναι η οπτική λειτουργικότητα, τασυμπτώματα, η άνεση, οι ανησυχίες και η ευεξία. Το ερωτηματολόγιο αυτό έχει ανα-πτυχθεί με τη χρήση της Rasch ανάλυσης και είναι αυτοσυμπληρούμενο. Η έρευνα έγινεσύμφωνα με τις αρχές της διακήρυξης του Ελσίνκι και αφού εγκρίθηκε από την ΕπιτροπήΔεοντολογίας του Πανεπιστημίου.Οι μέσες τιμές (mean) και οι τυπικές αποκλίσεις (Standard Deviation=SD) ή/και οιδιάμεσοι (median) και τα ενδοτεταρτημοριακά εύρη (interquartile range) χρησι-312μοποιήθηκαν για την περιγραφή των ποσοτικών μεταβλητών. Η σύγκριση αναλογιώνέγινε με το κριτήριο χ2 ή με το Fisher’s exact test, όπου ήταν απαραίτητο. Όλες οιμεταβλητές ελέγχθηκαν ως προς τη κανονικότητα με παρατήρηση και το Kolmogoroff-Smirnoff test. To Student t test χρησιμοποιήθηκε για συγκρίσεις σε κανονικές κατανομέςενώ το Mann-Whitney test χρησιμοποιήθηκε για μη κανονικές κατανομές. Για τη σύγκρι-ση ποσοτικών μεταβλητών μεταξύ περισσοτέρων των δύο ομάδων χρησιμοποιήθηκε τοKruskal- Wallis test. Οι συγκρίσεις πριν και μετά την επέμβαση έγιναν με τη χρήση τουWilcoxon signed ranks test.Η εσωτερική αξιοπιστία του ερωτηματολογίου ελέγχθηκε με τη χρήση τουσυντελεστή Cronbach’s α. Οι συντελεστές intraclass correlation coefficients (ICCs) και ταBland-Altman όρια συμφωνίας χρησιμοποιήθηκαν για να διερευνηθεί η συμφωνία τωναπαντήσεων.Για τον έλεγχο της σχέσης δυο ποσοτικών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκε ο συντε-λεστής συσχέτισης του Spearman (r). Η συσχέτιση θεωρείται χαμηλή όταν ο συντε-λεστής συσχέτισης (r) κυμαίνεται από 0,1 έως 0,3, μέτρια όταν ο συντελεστής συσχέ-τισης κυμαίνεται από 0,31 έως 0,5 και υψηλή όταν ο συντελεστής είναι μεγαλύτερος από0,5.Για τη εγκυρότητα δομής χρησιμοποιήσαμε την ανάλυση γνωστών ομάδων, μεπροσδιορισμό των στατιστικών διαφορών στις ολικές βαθμολογίες και τις βαθμολογίες τωνεπιμέρους ερωτήσεων. Αυτό έγινε έτσι ώστε να προσδιορισθούν οι αναμενόμενες από άλλεςμελέτες διαφορές ανάμεσα στις ομάδες. Οι συγκρίσεις στις βαθμολογίες περιελάμβαναν: α)την ομάδα των χειρουργημένων πριν και μετά την επέμβαση, β) την ομάδα παρέμβασης καιτην ομάδα ελέγχου, γ) την ομάδα αυτών που φορούν γυαλιά και αυτών που φορούν φακούςεπαφής.Η ανάλυση γραμμικής παλινδρόμησης (linear regression analysis) με τη διαδικασίαδιαδοχικής ένταξης/αφαίρεσης (stepwise) χρησιμοποιήθηκε για την εύρεση ανεξάρτητωνπαραγόντων που σχετίζονται με τη βαθμολογία QIRC από την οποία προέκυψαν συντε-λεστές παλινδρόμησης (β) και τα τυπικά σφάλματά τους (standard errors=SE).Η μέθοδος επαναλαμβανόμενων μετρήσεων ANOVA χρησιμοποιήθηκε για την εκτίμησηπεραιτέρω διαφορών της ποιότητας ζωής μεταξύ διαφόρων ομάδων, λαμβάνοντας υπόψη τοχρόνο που μεσολάβησε από την επέμβαση. Εξαιτίας της ασυμμετρίας των κατανομών,χρησιμοποιήθηκαν οι βαθμοί (ranks) των μεταβλητών στην μέθοδο επαναλαμβανόμενωνμετρήσεων ANOVA. Για την περαιτέρω διερεύνηση των διαφορών στις μέσες τιμές313χρησιμοποιήθηκαν τα μεγέθη επίδρασης του Cohen (Cohen’s effect size). Τιμές ES: 0,2 – 0,49θεωρούνται μικρές, 0,5 – 0,79 Θεωρούνται μέτριες ενώ τιμές ≥ 0,8 θεωρούνται μεγάλες.Η Rasch ανάλυση δεν αναφέρεται γιατί τα Rasch scores προήλθαν από αντιστοίχησητων απαντητικών κατηγοριών σε Rasch scores, όπως έχει προαναφερθεί και είναι γνωστό ότιQIRC ερωτηματολόγιο, έχει αξιολογηθεί και εγκυροποιηθεί με τους δείκτες της Raschανάλυσης.Tο επίπεδο της στατιστικής σημαντικότητας τέθηκε στο p<0.05 και οι στατιστικέςαναλύσεις έγιναν με το στατιστικό πακέτο SPSS ( version 17.0).ΑποτελέσματαΤο ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε από 190 άτομα, από τα οποία το 48,4%υποβλήθηκε σε επέμβαση LASIK –υποβοηθούμενη από Laser φεμτοδευτερολέπτου γιατη δημιουργία του κρημνού και το Visx Star S4 IR excimer Laser για την αφαίρεση τηςμυωπίας. Δεν υπήρξαν διαφορές ανάμεσα στις δύο ομάδες, (χειρουργημένων και μη) ωςπρος την ηλικία, την εκπαίδευση, την οικογενειακή κατάσταση, την εθνικότητα, τοεπάγγελμα, το τόπο διαμονής και το ταμείο ασφάλισης. Το ποσοστό όμως των αντρώνστην ομάδα ελέγχου ήταν σημαντικά χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό της ομάδαςτων χειρουργημένων. Δεν παρατηρήθηκαν φαινόμενα οροφής στις βαθμολογίες QIRC,ξεχωριστά για κάθε ομάδα. Παρατηρήθηκε ένα μικρό φαινόμενο δαπέδου (1%) πούαντιστοιχεί σε ένα άτομο πού έδωσε σε όλες τις ερωτήσεις τη μικρότερη βαθμολογία. Τααποτελέσματα της μελέτης συνοψίζονται παρακάτω:1. Η ολική βαθμολογία του ερωτηματολογίου αυξήθηκε κατά 14,8 μονάδες από38,9±5,7 πριν σε 53±5,1 μετά την επέμβαση (p<0,001).2. Προέκυψε σημαντική βελτίωση σε όλες τις ερωτήσεις (p<0,001) του ερωτηματο-λογίου. Η μεγαλύτερη μεταβολή (πάνω από 25 μονάδες) ήταν στη ερώτηση πούαφορά στη «δυσκολία στη κολύμβηση» (a6) και «στη δυσκολία όρασης χωρίςγυαλιά στο ξύπνημα» (a5).3. Η προεγχειρητική βαθμολογία ήταν μικρότερη για τις γυναίκες από ό,τι για τουςάνδρες. Στις επιμέρους ερωτήσεις υπήρξε στατιστικά μικρότερη βαθμολογία σεσχέση με τις άνδρες στην «οδήγηση σε συνθήκες έντονης λάμψης από εκτυφλωτικόφώς» (glare) (a1), (p <0,007) και στην «αυτοπεποίθηση» (p <0,036) (a17).4. Η ολική βαθμολογία του QIRC ήταν μεγαλύτερη για αυτούς πού φορούσαν φακούςσε σχέση με εκείνους που φορούσαν γυαλιά σε όλες τις ομάδες.3145. Στην ομάδα ελέγχου η ολική βαθμολογία QIRC δεν έχει στατιστικά σημαντική δια-φορά από την ομάδα των χειρουργημένων προ της επέμβασης , όμως σε μερικέςερωτήσεις υπήρξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές. Οι διαστάσεις της ΠΖσΥ πουαφορούσαν στη «σκέψη πριν κάνουμε κάτι» (a 4) (p<0,001), στη «μη καλή όρασηστο ξύπνημα» (a 5) (p<0,004), στη «εξάρτηση από γυαλιά ή φακούς επαφής » (a10) (p<0,005), στην «όραση που δεν ήταν τόσο καλή όσο θα θέλαμε» (a11)(p<0,005), στη «αυτοπεποίθηση» (a 17) (p<0,011), στην «ικανότητα να κάνουμεπράγματα που θέλουμε» (a 19) (p<0,033), δηλ. 3 θέματα άνεσης, 1 θέμα ανη-συχίας για την υγεία, και 2 θέματα «ευεξίας», είχαν μικρότερη βαθμολογία στηνομάδα των χειρουργημένων προ της επέμβασης.6. Οι γυναίκες της ομάδας ελέγχου είχαν σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία, δηλαδήκαλύτερη ΠΖσΥ, στις διαστάσεις που αφορούν «στη σκέψη πριν κάνουμε κάτι» (a4),στην «εξάρτηση από τα γυαλιά ή/και τους φακούς» (a10), και στην «εικόνα πουδείχνουν στους άλλους» (a15), σε σύγκριση με τις γυναίκες που χειρουργήθηκαν.7. Οι άντρες της ομάδας ελέγχου είχαν σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία, δηλαδήκαλύτερη ποιότητα ζωής σε σύγκριση με τους άντρες που χειρουργήθηκαν, στιςδιαστάσεις που αφορούν «στη σκέψη», «στην όραση» και «στην αυτοπεποίθηση».8. Η Ελληνική εκδοχή του QIRC ερωτηματολογίου έχει καλή εσωτερική συνοχή. Οιενδο-συσχετίσεις των θεμάτων ήταν μεταξύ του 0,32 και 0,79. Η αξιοπιστία στηδοκιμασία - επαναδοκιμασία ήταν εξαιρετική. Ο συντελεστής ICC για την ολικήβαθμολογία ήταν 0,98, ενώ τα Bland-Altman όρια συμφωνίας ήταν -6.72 to +5.41.Αποδείχτηκε η ευαισθησία του εργαλείου στο να διακρίνει διαφορές ανάμεσα σ’αυτούς που χειρουργήθηκαν πριν και μετά το χειρουργείο. Έτσι το effect Size ήταν2,8 για τους άνδρες και 2,9 για τις γυναίκες. Ο βαθμός βελτίωσης της ΠΖσΥ ήταν οίδιος ανεξάρτητα από: α) το φύλο, β) την ηλικία γ) το βαθμό της οπτικής οξύτηταςδ) τη χρήση φακών επαφής ή γυαλιών ε) τον τύπο των φακών επαφής και στ) τωνεπιπέδων μυωπίας.9. Οι συμμετέχοντες με οπτική οξύτητα log Mar: 0,0 (20/20 κλίμακας SNELLEN) είχανκατά 3,43 μονάδες υψηλότερη μεταβολή στη ποιότητα ζωής τους μετά την επέμ-βαση σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες με χαμηλότερη οπτική οξύτητα log Mar:0,1–0,2 (20/25-20/32 κλίμακας SNELLEN). Οι συμμετέχοντες με καλό επίπεδογενικής υγείας των πριν την επέμβαση είχαν μικρότερη μεταβολή στη ποιότητα ζωήςτους μετά την επέμβαση. Οι συμμετέχοντες με μικρό προεγχειρητικό σκορ στη315ποιότητα ζωής μετά την επέμβαση είχαν μεγαλύτερη μεταβολή στη ποιότητα ζωήςτους μετά την επέμβαση.Συμπεράσματα1. Η επέμβαση διαθλαστικής χειρουργικής βελτίωσε τη ποιότητα ζωής των χειρου-ργημένων. Στην μελέτη των E. Garamendi και συν πού αφορά στην Αγγλική εκδοχήτου QIRC, αλλά με LASIK μέσω μικροκερατόμου υπήρξε μια αντίστοιχη βελτίωσητης ποιότητας ζωής από 40,07 ± 4,3 σε 53,9 ± 5,25 μονάδες (p < 0,001). Και οι δύομελέτες παρουσιάζουν παρόμοια μέση βελτίωση στην ολική βαθμολογία: E.Garamendi και συν 13,02 ±6,78, και στη μελέτη μας 14,8±7,64 (στατιστική σημα-ντικότητα της διαφοράς, (p < 0,132). Άρα η υποβοηθούμενη από φεμτοσέκοντLASIK βελτιώνει στον ίδιο βαθμό την ΠΖσΥ, με την LASIK μέσω μικροκερατόμου.Ισοδύναμα αποτελέσματα ανάμεσα στις δύο τεχνολογίες αναφέρονται σε πρόσφατημετα-ανάλυση.2. Προέκυψε σημαντική βελτίωση σε όλες τις ερωτήσεις (p<0,001) του ερωτημα-τολογίου. Στην μελέτη των E. Garamendi και συν πού αφορά στην Αγγλική εκδοχήτου QIRC έχουμε βελτίωση στη ΠΖσΥ σε 15 από τις 20 ερωτήσεις του ερω-τηματολογίου. Στη δική μας μελέτη χρησιμοποιήθηκε LASER φεμπτοδευτερολέπτουκαι εξατομικευμένη φωτοαφαίρεση πού σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτεςοδηγούν σε μικρότερο εισαγώμενο αστιγματισμό και λιγότερες εκτροπές υψηλότερηςτάξης. Πιστεύουμε ότι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είχαμε καλύτερααποτελέσματα και έτσι κέρδος στη ΠΖσΥ όσον αφορά στα υπόλοιπα θέματα τουερωτηματολογίου. ’Ετσι στη δική μας μελέτη είχαμε βελτίωση στη διάσταση τηςΠΖσΥ που αφορά στη λειτουργικότητα της όρασης σε συνθήκες έντονης λάμψης(glare).3. Παρατηρήθηκαν σχετικές με το φύλο διαφορές στη ΠΖσΥ πριν την επέμβαση. ΗΠΖσΥ των ανδρών πριν από την επέμβαση ήταν στατιστικά σημαντικά καλύτερηαυτής των γυναικών. Άρα δεν υπάρχει σημαντική διαφορά ανάμεσα στη δική μαςμελέτη και την μελέτη των E. Garamendi και συν. Δεν υπήρξε στατιστικά σημαντικήδιαφορά στις βαθμολογίες ανάμεσα στα δύο φύλα μετά την επέμβαση. Στη μελέτητων Garamendi και συν. υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά στο ολικό σκόρανάμεσα στα δύο φύλα μετά την επέμβαση με υπεροχή των γυναικών, όμως οιγυναίκες στη μελέτη αυτή είχαν ψηλότερο ποσοστό συμμετοχής από τους άνδρες.316Το υψηλότερο ποσοστό ανδρών σε σχέση με τις γυναίκες στην ομάδα των χει-ρουργημένων της μελέτης μας, μπορεί να εξηγήσει τα αποτελέσματα πού αφορούνστην ολική βαθμολογία ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες μετά την επέμβαση. Και στιςδύο μελέτες οι ερωτήσεις πού απαντήθηκαν διαφορετικά ανάμεσα στα δύο φύλαήταν οι ίδιες και ήταν οι ερωτήσεις «ευεξίας». Καθοριστικοί παράγοντες για τη τελικήαπόφαση των γυναικών να χειρουργηθούν είναι τα θέματα «ευεξίας» και η εξάρτησηαπό τα γυαλιά ή/και τους φακούς.4. Η ολική βαθμολογία του QIRC ήταν μεγαλύτερη για αυτούς πού χειρουργήθηκαν σεσχέση με αυτούς πού φορούσαν φακούς και αυτών πού φορούσαν φακούς σεσχέση με αυτών που φορούσαν γυαλιά σε όλες τις ομάδες.5. Οι ψυχομετρικές ιδιότητες της Ελληνικής εκδοχής του QIRC είναι παρόμοιες εκείνωντης Αγγλικής εκδοχής.6. Οι παράγοντες που φαίνεται ότι σχετίζονται με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής μετάτην εγχείρηση είναι: α) η προεγχειρητική ολική βαθμολογία του ερωτηματολογίουδηλ. όσο καλύτερη ήταν προεγχειρητική ολική βαθμολογία τόσο τόσο μεγαλύτερηήταν η βελτίωση της ΠΖσΥ καί β) η οπτική οξύτητα πριν την επέμβαση, δηλ. όσοκαλύτερη ήταν η οπτική οξύτητα πριν την επέμβαση τόσο μεγαλύτερη ήταν ηβελτίωση της ΠΖσΥ. Αντίθετα όσο καλύτερο είναι το επίπεδο υγείας πριν τηνεπέμβαση τόσο μικρότερη είναι η βελτίωση στην ΠΖσΥ μετά την επέμβαση.Τα υψηλά ποσοστά ικανοποίησης στη μας μελέτη μας, φαίνεται ότι οφείλονται στηντεχνολογία μετώπου κύματος και στο Laser φεμτοδευτερολέπτου έτσι ώστε ναμειώνονται συγκριτικά με το μικροκερατόμο οι εκτροπές υψηλής τάξης, να έχουμεκαλύτερη οπτική οξύτητα και μικρότερο χειρουργικά εισαγόμενο αστιγματισμό. Έτσιμειώνονται τα προβλήματα που αφορούν στο «θάμπος όρασης», στη «καθαρότητα τηςόρασης» στη «οδήγηση», στα «συμπτώματα», στα «οπτικά προβλήματα».Πιθανόν το υψηλότερο κόστος της LASIK με χρήση φεμπτοσέκοντ LASER, ναεξηγεί την υψηλότερη αναλογία ανδρών προς γυναίκες πού υποβλήθηκαν στη συγκε-κριμένη επέμβαση (κατά μέσο όρο οι άνδρες έχουν υψηλότερο εισόδημα από τιςγυναίκες). Αυτή η διαφορά στην αναλογία ανδρών - γυναικών, πού υποβλήθηκαν στησυγκεκριμένη επέμβαση στο πληθυσμό μπορεί να επηρρεάζει το ολικό αποτέλεσμαδοθέντος, ότι οι γυναίκες αναφέρουν μεγαλύτερη βελτίωση στη ΠΖσΥ μετά τηνεπέμβαση σε σχέση με τους άνδρες. Αυτός είναι ίσως και ο λόγος για τον οποίο δεν317υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά στο σκορ ανάμεσα στα δύο φύλα μετά τηνεπέμβαση.Το δείγμα ευκολίας πού χρησιμοποιήσαμε στη δική μας μελέτη, δεν συνεπάγεταιτην αντιπροσωπευτικότητα του πληθυσμού των ατόμων πού φορούν γυαλιά ή φακούςεπαφής ή πού επιθυμούν την χειρουργική διόρθωση της μυωπίας τους στην Ελλάδα.Αυτό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχουν μελέτες με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά αυτώντων πληθυσμών, έτσι ώστε να γενικεύσουμε τα αποτελέσματα της μελέτης μας.. Έναςάλλος περιορισμός της μελέτης μας είναι ότι το πρωτότυπο ερωτηματολόγιο αναπτύ-χθηκε για την προ-πρεσβυωπική ηλικία του πληθυσμού και ως τέτοιο χρησιμοποιήθηκεκαι στη παρούσα μελέτη, άρα δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μεγαλύτερες ηλικίες όπουσυνυπάρχουν άλλα προβλήματα λόγω πρεσβυωπίας.