Κρατικά διευκολυνόμενο επιχειρηματικό έγκλημα: η περίπτωση της ΔΕΗ στην ευρύτερη περιοχή της Πτολεμαΐδας και της Μεγαλόπολης

Abstract

The doctoral thesis discusses a new category in the study of crimes of the powerful, that of state-facilitated corporate crime. The main objective is to draw attention to those forms of organizational deviance that are the collective product of the interaction between state agencies and corporations and put spotlight on the relationship between class, state and corporate crime. To demonstrate that the state is one of the most important factors not only in facilitating corporate crime, but also in the maintenance and reproduction of corporate crime against individual and social rights (life, health, environment). As well as to highlight the crucial importance of mobilization and social reaction to the policy followed by the state.The analysis of state-facilitated corporate crime is based on the ‘Integrated Theoretical Model of State-Corporate Crime’ by Kramer, Michalowski and Kauzlarich (2002), that brings together three levels of social action each corresponding to one of the three divergent theoretical approaches to the study of corporate crime. The theory is centered on the proposition that state-corporate crime results from a coincidence of pressure for organizational goal attainment, availability of illegitimate means, and an absence of effective social control. The whole conceptual framework of the theoretical model is used to carry out the empirical analysis of a single case, which in terms of representativeness, it constitutes one of the most serious environmental conflicts, not only for its intensity and duration, but also for its extent and form. It is a multifaceted conflict between the Public Power Corporation (DEH) and local communities through the Ombudsman on the issue of lignite mining and its effects on the environment and on the health of the region's population; then a conflict between the non-governmental organization Marangopoulos Foundation for Human Rights (MFHR) and Greece, regarding the failure of the State to reduce the impact of lignite mining on the environment and citizens.Detailed results of the case study are presented, providing direct support to the integrated theoretical model. Finally, the debate over corporate criminal responsibility is discussed along with the different models of corporate criminal liability that have been proposed to be implemented.

Η διδακτορική διατριβή πραγματεύεται μία καινούργια κατηγορία στη μελέτη των εγκλημάτων των ισχυρών, αυτή του κρατικά διευκολυνόμενου επιχειρηματικού εγκλήματος. Κεντρικός στόχος είναι να καλύψει αυτές τις μορφές οργανωτικής παρέκκλισης, που είναι το συλλογικό προϊόν των κοινών ενεργειών μεταξύ κρατικών φορέων και επιχειρήσεων και να θέσει στο προσκήνιο τη σχέση μεταξύ κράτους, τάξης και επιχειρηματικού εγκλήματος. Να δείξει ότι το κράτος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες όχι μόνο στη διευκόλυνση, αλλά και στη διατήρηση και αναπαραγωγή επιχειρηματικών εγκλημάτων εις βάρος ατομικών και κοινωνικών αγαθών (ζωή, υγεία, περιβάλλον). Και να αναδείξει την καθοριστική σημασία της κοινωνικής αντίδρασης και κινητοποίησης στην πολιτική που τελικά θα ακολουθήσει το κράτος. Η ανάλυση του κρατικά διευκολυνόμενου επιχειρηματικού εγκλήματος στηρίζεται στο «Ενοποιημένο Θεωρητικό Σχήμα Κρατικού-Επιχειρηματικού Εγκλήματος» των Kramer, Michalowski και Kauzlarich (2002), όπου ενσωματώνονται τρία διαφορετικά επίπεδα αναφοράς και επεξήγησης, που αφορούν στις τρεις διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο της μελέτης του επιχειρηματικού εγκλήματος. Κεντρική πρόταση του ολοκληρωμένου θεωρητικού σχήματος είναι ότι προϋπόθεση για να προκύψει το κρατικά διευκολυνόμενο επιχειρηματικό έγκλημα είναι να υπάρχει πίεση για την επίτευξη των οικονομικών στόχων της επιχείρησης, πρόσβαση στα παράνομα μέσα που θα καταστήσει τη συμπεριφορά αυτή εφικτή και έλλειψη αποτελεσματικού ελέγχου και περιορισμών.Ολόκληρο το εννοιολογικό πλαίσιο του ολοκληρωμένου μοντέλου αναπτύσσεται στην εμπειρική ανάλυση μίας περίπτωσης, που όσον αφορά στην αντιπροσωπευτικότητα της, αποτελεί μία από τις σοβαρότερες περιβαλλοντικές συγκρούσεις, τόσο για την ένταση και τη διάρκεια που έλαβε, όσο και για την έκταση και τις μορφές που πήρε. Πρόκειται για μία πολύμορφη σύγκρουση μεταξύ της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού και των τοπικών κοινοτήτων μέσω του Συνηγόρου του Πολίτη πάνω στο ζήτημα της εκμετάλλευσης λιγνίτη και των επιπτώσεων στο περιβάλλον και την υγεία του πληθυσμού, και στη συνέχεια της σύγκρουσης μεταξύ της μη κυβερνητικής οργάνωσης Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΙΜΔΑ) και του ελληνικού κράτους αναφορικά με τις πολυάριθμες ενέργειες και παραλείψεις του κράτους για την ελάττωση των επιπτώσεων αυτής της εκμετάλλευσης στο περιβάλλον και τους κατοίκους. Παρουσιάζονται αναλυτικά τα αποτελέσματα της περιπτωσιολογικής μελέτης που παρείχαν άμεση υποστήριξη στο ολοκληρωμένο θεωρητικό σχήμα και τέλος εξετάζεται η συζήτηση για την εισαγωγή της ποινικής ευθύνης των επιχειρήσεων καθώς και τα διαφορετικά μοντέλα ποινικής ευθύνης των επιχειρήσεων που έχουν τεθεί ή προτείνονται να τεθούν σε εφαρμογή.