Η επαγγελματική κοινωνικοποίηση των σωφρονιστικών υπαλλήλων και ο ρόλος τους στην άσκηση σωφρονιστικής πολιτικής

Abstract

The purpose of the present dissertation is to examine the role of the correctional officers in the functioning of penitentiary policy, as far as the reinstatement of prisoners is concerned, and the way they perceive their role as officers. Correctional officers are the largest category of front-line penitentiary employees and those that they spend the most of their time with the prisoners. So prison officers are at the heart of any attempt to reform prison as well as prisoners’ social reintegration. Our goal is to pinpoint the extent to which employees’ attitudes towards prisoners is the product of their social-economic characteristics or their professional socialization. Especially, how the employees handle their role and contribution to the reintegration of prisoners in social life on one hand, and the responsibilities which arise from the failure of the prison institution on the other. This study also focused on how various forces affect the punishment and rehabilitation views of correctional employees and why they feel under-trained, under-supported and under-valued in the existing role. Based on facts gathered from a sampling survey which we carried out from a sample of 454 penitentiary employees, who work for 63% of our prisons (February 2001- April 2002), we first look into the social – demographic characteristics of our penitentiary employees. After the presentation of the relevant literature on the topic concerning the situation and adjustment forms of the prison officers to the demands of their work and a summary presentation of the correctional system in Greece from the establishment of the Modern Greek State, the main empirical analysis follows. In particular, we examine the effects of social characteristics of the prison employees, the general operating characteristics of the prison organization, as well as the correctional policy, to the views, attitudes and everyday practice of the prison guards.Our approach adopts the system theory of organizations, which is mainly concerned with issues referring to the system maintenance and development, as well as the meaning and orientation of social activity. We regard prison as an organization being part of a wider social environment from which it draws its existence and potential for survival and continuation of its activities.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζει το ρόλο του φυλακτικού προσωπικού στη λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος προκειμένου να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους ως σωφρονιστικοί υπάλληλοι και εάν και κατά πόσο η στάση τους συμβάλλει στην κοινωνική επανένταξη των κρατουμένων. Το φυλακτικό προσωπικό αποτελεί την πολυπληθέστερη επαγγελματική ομάδα του σωφρονιστικού συστήματος και έχει την ιδιαιτερότητα της συχνής επαφής με τους κρατούμενους. Κατά συνέπεια, βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε απόπειρας βελτίωσης των συνθηκών κράτησης και της μεταρρύθμισης του σωφρονιστικού συστήματος. Στόχος μας είναι να προσδιορίσουμε το βαθμό στον οποίο η στάση των σωφρονιστικών υπαλλήλων απέναντι στους κρατούμενους και τη σωφρονιστική πολιτική είναι αποτέλεσμα κοινωνικών – οικονομικών χαρακτηριστικών ή επαγγελματικής κοινωνικοποίησης, δηλαδή εμπειρίας, προσαρμογής και σχέσεων με τους συναδέλφους τους και τη διοίκηση. Ειδικότερα, εξετάζουμε από τη μία τον τρόπο με τον οποίο οι υπάλληλοι αντιμετωπίζουν τον ρόλο τους και τη συμβολή τους στην κοινωνική επανένταξη των κρατουμένων, και από την άλλη τις ευθύνες οι οποίες προκύπτουν από την αποτυχία του θεσμού της φυλακής. Επιπλέον, η παρούσα μελέτη εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν τις απόψεις των σωφρονιστικών υπαλλήλων σε ό,τι αφορά την αντίληψή τους για την ποινή και την επανένταξη καθώς και τους λόγους για τους οποίους αισθάνονται ότι υποβαθμίζεται ο ρόλος τους και η κοινωνική αναγνώριση του επαγγέλματός τους. Με βάση τα εμπειρικά δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από ένα δείγμα 454 σωφρονιστικών υπαλλήλων από όλες τις κατηγορίες καταστημάτων κράτησης (Φεβρουάριος 2001 – Απρίλιος 2002), εξετάζουμε αρχικά τα κοινωνικά – δημογραφικά χαρακτηριστικά τους. Σε ένα δεύτερο στάδιο αναλύουμε τις επιπτώσεις τόσο αυτών των κοινωνικών-οικονομικών χαρακτηριστικών όσο και των γενικών χαρακτηριστικών οργάνωσης της φυλακής, των πολιτικών παρεμβάσεων, του ρόλου των συναδέλφων και της διοίκησης, στην ανάπτυξη ορισμένων πρακτικών και στάσεων στην καθημερινότητα καθώς και στην γενικότερη σωφρονιστική πολιτική. Η προσέγγισή μας υιοθετεί τη συστημική προσέγγιση των οργανώσεων γιατί αυτή ασχολήθηκε κυρίως με ζητήματα που αφορούν τη διατήρηση και την εξέλιξη των συστημάτων καθώς και με το νόημα και τον προσανατολισμό της κοινωνικής δράσης. Αντιμετωπίζουμε τη φυλακή ως μία οργάνωση που αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος από το οποίο αντλεί τόσο το λόγο ύπαρξής της, όσο και τη δυνατότητα επιβίωσης και συνέχισης των δραστηριοτήτων της.