Συμβολικά συστήματα του σχεδιασμού: η φανταστική εικονογραφία και η σχεδιαστική πρακτική τον 20ο αιώνα

Abstract

This thesis has focused on the theoretical analysis of fictional design as a symbolic system, and its' relation to the symbolic systems of architectural and product design. This analysis called for the construction of a consistent parallel history of fictional illustration in relation to aerospatial design practice and theory through the analysis, collection, organization and filing of the illustrated material. The symbolic vocabulary of fictional design was defined and the associations of fictional symbols to those belonging to the fields of applied aerospatial design, architecture and industrial design were examined. A transference of the fictional symbolic content and a consequent re-association to the concept of technological progress was discovered, that affected both architectural and design systems. The process of creation of a new symbolic field was demonstrated, from the assembly of morphomes from other fields of design to the evolution through the parallel processes of internal evolution and of independently evolving external associations and finally the introduction of new primal symbols. Thus, assignment of meaning, in design symbolic systems becomes a constant, liquid and dynamic process leading to the accretion of meaning through relation to other signs and systems, references and connotations. This constant evolution is characterized by distinct, and often co-existing, bubbles of normalcy, based on arbitrary rules and beliefs that combined with the available illustrative means and techniques lead to consistent design traditions. In the last part of the thesis I investigated the mechanisms of interaction of symbolic systems and scientific or other practice. In effect, practice constitutes the reality that the symbolic systems interpret and produce, whereas expectation is formed by both fictional and plausible but not (yet) realized theoretic design. Expectation emerges as fertile ground for interaction, evolution and osmosis of different design fields. Based on these theoretical conclusions, a model representing the dynamic interaction of different symbolic systems of design through the continuous shifting of dominant fields was created, that can be used as a theoretic tool for future analysis and a unified approach to design.

Η διατριβή αυτή επικεντρώνεται στην ανάλυση του φανταστικού σχεδιασμού του ως συμβολικό σύστημα και την σχέση του με τα συμβολικά και σημασιολογικά συστήματα του αρχιτεκτονικού και βιομηχανικού σχεδιασμού. Για την ανάλυση αυτή, απαιτήθηκε η συγκρότηση της ιστορίας του φανταστικού σχεδιασμού στα πεδία των ουτοπιών της πτήσης και του διαστήματος παράλληλα με την ιστορία της εφαρμοσμένης αεροδιαστημικής θεωρίας και πρακτικής, μέσα από την συγκέντρωση, αποδελτίωση και οργάνωση του εικονογραφικού υλικού. Καταγράφηκε το συμβολικό λεξιλόγιο του φανταστικού σχεδιασμού και αναλύθηκε ο σημασιολογικός συσχετισμός με τα συμβολικά συστήματα του εφαρμοσμένου αεροδιαστημικού σχεδιασμού αλλά και της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού σχεδιασμού. Σε δεύτερο στάδιο, αναλύθηκε η μετακύλιση του συμβολικού περιεχομένου του φανταστικού λεξιλογίου και η σύνδεσή του με την έννοια της τεχνολογικής προόδου, στα συστήματα της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού σχεδιασμού. Καταδείχτηκε η διαδικασία δόμησης των νέων συμβολικών συστημάτων του φανταστικού σχεδιασμού, ξεκινώντας από την συρραφή επιμέρους συμβόλων από άλλα συστήματα και εξελίσσοντας τα μέσα από την παράλληλη διπλή διαδικασία εσωτερικής και εξωτερικής εξέλιξης. Αναλύθηκαν οι τρόποι μετασχηματισμού των συμβολικών μορφωμάτων και καταδείχθηκε η νοηματοδότηση στα συμβολικά συστήματα του σχεδιασμού ως μια διαρκής ρευστή και δυναμική διαδικασία, μέσω των σημασιολογικών σχέσεων με άλλα σύμβολα και συστήματα. Διαπιστώθηκε ότι η εξέλιξη των συμβολικών μορφωμάτων σε όλα τα πεδία του σχεδιασμού χαρακτηρίζεται από διακριτές και συχνά παράλληλες περιόδους κανονικότητας, οι οποίες βασίζονται σε αυθαίρετους κατά κοινή συναίνεση κανόνες. Στο τελευταίο τμήμα της έρευνας διαπιστώθηκε ότι η πρακτική αποτελεί την πραγματικότητα την οποία παράγουν και αναπαριστούν τα συμβολικά συστήματα του επιστημονικού σχεδιασμού ενώ προέκυψε ότι την προσδοκία συνδιαμορφώνουν τόσο ο φανταστικός όσο και ο μη υλοποιημένος αλλά εφικτός θεωρητικός σχεδιασμός. Με βάση τα συμπεράσματα αυτά συγκροτήθηκε ένα μοντέλο το οποίο περιγράφει την διαντίδραση των διαφορετικών συμβολικών συστημάτων του σχεδιασμού, καθορίζει τους παράγοντες που την επηρεάζουν και μπορεί να αποτελέσει ένα θεωρητικό εργαλείο για την ενιαία θεώρησή τους.