Ο ρόλος της αυτοκράτειρας Θεοδώρας στη διαμόρφωση της πολιτικής του Ιουστινιανού έναντι των μονοφυσιτών

Abstract

The aim of this Dissertation is to examine the role that Empress Theodora played in dealing with monophysitisme by Justinian. This heresy was supported by the majority of the citizens of Syria, Palestine, Egypt and other regions of Anatolia, and it jeopardized the unity of the Church and the Empire. Justinian, who was a competent theologist himself, since the beginning of Justin’s reign, decided to solve the problem definitely, by offering some minor concessions to the monophysites. The Emperor in his effort to materialize his policy- which was influenced by his plans towards the West and by the reactions of Rome- asked his wife’s assistance who was a dynamic woman with strong personality and assertiveness. Theodora was actively and intensely involved with public affairs and acted beyond the standard beliefs for the woman’s role in society, provoking Procopius’s exasperation who distorted her image. As a conclusion Justinian utilized Theodora’s undeniable capabilities and skills by assigning her a leading role. Her actions, her friendly attitude towards the monophysites, her friendly relationship with them and the diverse assistance she offered them served his political plans and in no way did they undermine or affected his fixed policy, a policy though which did not have the expected results but failed.

Σκοπός της διατριβής είναι η εξέταση του ρόλου που διαδραμάτισε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα στην αντιμετώπιση του μονοφυσιτισμού από τον Ιουστινιανό. Η αίρεση είχε την υποστήριξη της πλειονότητας των κατοίκων της Συρίας, της Παλαιστίνης, της Αιγύπτου και άλλων περιοχών της Ανατολής και έθετε σε κίνδυνο την ενότητα της Εκκλησίας και της αυτοκρατορίας. Ο Ιουστινιανός, ικανότατος θεολόγος ο ίδιος, από τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Ιουστίνου, αποφάσισε να δώσει οριστική λύση στο πρόβλημα, έστω και με κάποιες επουσιώδεις παραχωρήσεις προς τους μονοφυσίτες. Ο αυτοκράτορας προσπαθώντας να υλοποιήσει την πολιτική – η οποία όμως επηρεαζόταν από τις εξελίξεις των δυτικών του σχεδίων και τις αντιδράσεις της Ρώμης – ζήτησε τη συνδρομή της μονοφυσίτισσας συζύγου του, γυναίκας με ισχυρή προσωπικότητα και δυναμισμό. Η Θεοδώρα είχε έντονη εμπλοκή στις δημόσιες υποθέσεις και έδρασε έξω από τις καθιερωμένες αντιλήψεις για το ρόλο και τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, προκαλώντας την οργή του Προκοπίου, ο οποίος παρουσιάζει την εικόνα της παραποιημένη. Ως συμπέρασμα εξάγεται ότι ο Ιουστινιανός αξιοποίησε τις αδιαμφισβήτητες ικανότητές της, αναθέτοντας σ’ αυτή πρωταγωνιστικό ρόλο. Οι ενέργειές της, η φιλική στάση προς τους μονοφυσίτες, οι σχέσεις που ανέπτυξε μαζί τους και η ποικιλότροπη βοήθεια που τους παρέσχε, εξυπηρετούσαν τους σχεδιασμούς του και ουδόλως υπέσκαψαν ή επηρέασαν την πάγια πολιτική του, η οποία όμως δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα και κατέληξε σε αποτυχία.