Μελέτη ασθενών με σχιζοφρενική διαταραχή και ιδεοψυχαναγκαστική συμπτωματολογία

Abstract

Η μελέτη μας είχε σκοπό να συμβάλει στη διερεύνηση της φύσης της σχέσης μεταξύ σχιζοφρένειας και ΙΨΣ. Βασιζόμενοι: α) στην πολύ συχνή εμφάνιση ΙΨΣ στο νοσολογικό πλαίσιο της σχιζοφρένειας και β) στα ευρήματα των σχετικών κλινικών, νευροβιολογικών και νευροψυχολογικών μελετών, υποθέσαμε ότι τα ΙΨΣ αποτελούν μια ξεχωριστή διάσταση συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας ή, αλλιώς, ότι αποτελούν την έκφραση ενός διαφορετικού υποτύπου σχιζοφρένειας. Η διερεύνηση αυτή είναι σχετική με τη σύγχρονη έρευνα για τη σχιζοφρένεια, η οποία επικεντρώνεται στη διερεύνηση παραγόντων, όπως η γνωστική δυσλειτουργία, που επιδρούν επιβαρυντικά στη λειτουργικότητα των ασθενών και δεν αντιμετωπίζονται επαρκώς από τις διαθέσιμες θεραπευτικές προσεγγίσεις της νόσου. Η παρουσία ΙΨΣ στο νοσολογικό πλαίσιο της σχιζοφρένειας επιβαρύνει τη λειτουργική αποκατάσταση και την πρόγνωση των ασθενών. Συνεπώς, η διερεύνηση ενός τέτοιου υποτύπου σχιζοφρένειας θα μπορούσε να συνεισφέρει στη βελτίωση της θεραπευτικής αντιμετώπισης και της πρόγνωσης της σχιζοφρένειας. Για να ελέγξουμε την εγκυρότητα της υπόθεσης μας μελετήσαμε δύο ομάδες ασθενών με σχιζοφρένεια: μια ομάδα 20 ασθενών με συνοδό ΙΨΣ (πειραματική ομάδα) και μια ομάδα 20 ασθενών χωρίς ΙΨΣ (ομάδα ελέγχου). Οι ασθενείς των δύο ομάδων ήταν ταιριασμένοι ένας-προς-έναν ως προς το φύλο, την ηλικία και τα έτη εκπαίδευσης και δεν διέφεραν σημαντικά ως προς τη βαρύτητα των ψυχωτικών συμπτωμάτων, τον τύπο και τη δόση της φαρμακευτικής αγωγής που λάμβαναν. Συγκρίναμε τους ασθενείς των δύο ομάδων ως προς: α) κλινικούς δείκτες εκτίμησης της βαρύτητας των ΙΨΣ, των θετικών και αρνητικών συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας και β) συστοιχία νευροψυχολογικών δοκιμασιών, με την οποία εκτιμήσαμε τις εκτελεστικές λειτουργίες, την ενεργό μνήμη και τη νοητική ταχύτητα. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η μελέτη μας είναι η πρώτη σχετική μελέτη που συνέκρινε δύο ομάδες ασθενών που δεν διέφεραν σημαντικά σε κανέναν από τους παράγοντες που θα μπορούσαν να επιδράσουν ως παράγοντες μη αξιοπιστίας στην επίδοση των ασθενών στις νευροψυχολογικές δοκιμασίες που χρησιμοποιήθηκαν. Επιπλέον, τα ΙΨΣ ορίστηκαν με βάση τους ορισμούς του DSM-IV για τις ιδεοληψίες και τις καταναγκαστικές πράξεις με την πρόσθετη συνθήκη της μη-συνάφειας του θεματικού τους περιεχόμενου με αυτό των παραληρητικών ιδεών των ασθενών. Τα αποτελέσματα της μελέτης μας έδειξαν ότι: 1) 0εν υπήρχε διαφορά στη βαρύτητα των θετικών και αρνητικών συμπτωμάτων μεταξύ των δύο ομάδων ασθενών της μελέτης μας. Επιπλέον, δεν υπήρχε συσχέτιση μεταξύ των θετικών, αρνητικών και ιδεοψυχαναγκαστικών συμπτωμάτων στους ασθενείς της πειραματικής ομάδας. Η μη-ανεύρεση συσχετίσεων μεταξύ θετικών, αρνητικών και ΙΨΣ στη μελέτη μας αλλά και στην πλειονότητα των μέχρι σήμερα δημοσιευμένων μελετών, θα μπορούσε ίσως να αποτελεί μια ένδειξη ότι τα ΙΨΣ αποτελούν μια ξεχωριστή ομάδα κλινικών συμπτωμάτων στις περιπτώσεις σχιζοφρένειας όπου εμφανίζονται, με ξεχωριστή αιτιοπαθογένεια, κλινική πορεία, επίδραση στην πρόγνωση της σχιζοφρένειας και θεραπευτική αντιμετώπιση. Σχετικές μελέτες παραγοντικής ανάλυσης με μεγάλα δείγματα ασθενών θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην περαιτέρω διερεύνηση του ερωτήματος. 2) Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια και ΙΨΣ είχαν βαρύτερα ελλείμματα συγκριτικά με τους ασθενείς με σχιζοφρένεια χωρίς ΙΨΣ στις εκτελεστικές λειτουργίες και τη νοητική ταχύτητα. Η ανεύρεση βαρύτερων διαταραχών στις εκτελεστικές λειτουργίες των ασθενών με σχιζοφρένεια και ΙΨΣ υποστηρίζει την υπόθεση του “διπλού πλήγματος” που έχουν υποστεί τα φλοιο-υποφλοιώδη κυκλώματα του προμετωπιαίου φλοιού, που αποτελούν το νευροανατομικό και λειτουργικό υπόστρωμα των εκτελεστικών λειτουργιών, ως αποτέλεσμα της ταυτόχρονης επίδρασης επί αυτών της σχιζοφρένειας και των ΙΨΣ. Η ανεύρεση βαρύτερων διαταραχών στη νοητική ταχύτητα στους ασθενείς με σχιζοφρένεια και ΙΨΣ, θα μπορούσε να θεωρηθεί ενδεικτική βαρύτερης διαταραχής της μετάδοσης των νευρωνικών σημάτων στους ασθενείς με σχιζοφρένεια και ΙΨΣ, ως αποτέλεσμα της ταυτόχρονης επίδρασης σχιζοφρένειας και ΙΨΣ στη λειτουργικότητα της λευκής ουσίας, που έχει σχετισθεί με τη νοητική ταχύτητα. Τα ευρήματα της νευροψυχολογικής μας διερεύνησης είναι ενδεικτικά της συσχέτισης της σχιζοφρένειας με ΙΨΣ με ένα σύνολο διακριτών γνωστικών δυσλειτουργιών, ως αποτέλεσμα του “διπλού πλήγματος” σχιζοφρένειας και ΙΨΣ επί των σχετικών νευρωνικών συστημάτων. Η συνδυασμένη θεώρηση των κλινικών και νευροψυχολογικών ευρημάτων της μελέτης μας υποστηρίζει την ύπαρξη ενός διακριτού υποτύπου σχιζοφρένειας που χαρακτηρίζεται κλινικά από την παρουσία ΙΨΣ και νευροψυχολογικά από σύνολο διακριτών γνωστικών δυσλειτουργιών, που αποτελούν έκφραση του διπλού πλήγματος σχιζοφρένειας και ΙΨΣ στις γνωστικές λειτουργίες των ασθενών. Η εξαγωγή οριστικών συμπερασμάτων ωστόσο απαιτεί μακροχρόνιες συγκριτικές διερευνήσεις με μεγαλύτερους πληθυσμούς ασθενών στο πλαίσιο κλινικών, νευροψυχολογικών, γενετικών, φαρμακολογικών και νευροαπεικονιστικών μελετών. Η γνώση της ύπαρξης ενός υποτύπου σχιζοφρένειας με διαφορετική κλινική εικόνα, θεραπευτική αντιμετώπιση και πρόγνωση θα μπορούσε να αυξήσει την επαγρύπνηση των κλινικών και να συμβάλει στη βελτίωση του σχεδιασμού των θεραπευτικών χειρισμών με στόχο τη βελτίωση της πρόγνωσης και της ποιότητας ζωής των ασθενών με σχιζοφρένεια.