Διερεύνηση των αυτοκτονιών στην Περιφέρεια Κρήτης κατά τη διάρκεια της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης: επιδημιολογική και ιατροδικαστική προσέγγιση

Abstract

The present dissertation is divided in two parts: a) an epidemiological study of suicide on the Greek island of Crete for the years 1999-2010 inclusive, and b) a psychological autopsy study of completed suicides. Subsequently, another objective is to describe suicide registration in Greece, and to assess the accuracy of the official published suicide data for the Greek island of Crete. Data were collected from the Department of Forensic Sciences of the Faculty of Medicine of the University of Crete and the State Service of Forensic Medicine of Western Crete. The sample of the psychological autopsy study consisted of all 374 subjects whose deaths received a suicide verdict and occurred between January 1999 and December 2007. Information was collected by conducting semi-structured interviews with the next-of-kin of the suicide victims, and from a variety of other sources. Furthermore, suicide data from the medico-legal system records in the region were compared with the suicide mortality data provided by the official source, the Hellenic Statistical Authority (EL.STAT.) for the years 1999-2009.The main findings were (i) the overall age-standardized suicide rate (5.9 per 100,000) and the mean age-standardized suicide rate of 9.4/100,000 for males and 2.3/100,000 for females were the highest so far reported among other Greek regions; (ii) there was a reduction in the overall and male-/female suicide rates, but statistically insignificant; (iii) there were no data to support a causal link between the recent economic crisis and suicide mortality in the region; (iv) suicide rates decreased significantly among the individuals less than 30 years old, whereas among the elderly (75+) a significant increasing trend was observed; (v) a significant reduction of annual suicide rate by 11% in the prefecture of Chania was observed; (vi) rural suicide rates were twice as high as urban rates; (vii) statistically significant suicide seasonality was established with a peak in June; (viii) suicide methods were mostly violent, hanging being the most common for both genders; (ix) the victims’ gender, age, marital status and place of residence were associated with the choice of the suicide method; (x) psychiatric morbidity and previous self-harm were less than generally reported; (xi) there was evidence of a profound suicidal intent and intensive planning of the suicidal act in the majority of cases; (xii) 31.1% of the certified suicides in the medico-legal system records for the period 1999-2009, were not officially registered as such.

Η παρούσα διατριβή διακρίνεται σε δύο τμήματα: α) μια επιδημιολογική μελέτη της αυτοκτονίας στην περιφέρεια Κρήτης για τα έτη 1999-2010, και β) μια μελέτη ψυχολογικής αυτοψίας. Παράλληλα, ένας συμπληρωματικός στόχος είναι η παρουσίαση της επίσημης διαδικασίας καταγραφής των θανάτων από αυτοκτονία στην Ελλάδα, και η αξιολόγηση της ακρίβειας των δημοσιευμένων επίσημων στοιχείων αυτοκτονίας για την περιφέρεια Κρήτης. Η συλλογή των δεδομένων της έρευνας πραγματοποιήθηκε από τα αρχεία του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικών Επιστημών του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου (ΠαΓΝΗ), καθώς και τα αρχεία της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Κρήτης. Το δείγμα της ψυχολογικής αυτοψίας αποτέλεσαν οι 374 περιπτώσεις αυτοκτονίας, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Ιανουαρίου 1999 και Δεκεμβρίου 2007. Οι πληροφορίες συλλέχθηκαν μέσω της διεξαγωγής ημιδομημένων συνεντεύξεων με το συγγενικό περιβάλλον των θυμάτων αυτοκτονίας, και από μια ποικιλία άλλων πηγών. Επίσης, πραγματοποιήθηκε σύγκριση των θανάτων από αυτοκτονία από τα αρχεία των ιατροδικαστικών υπηρεσιών της περιφέρειας Κρήτης με τις επίσημα καταγεγραμμένες αυτοκτονίες στα αρχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΛΣΤΑΤ) για το χρονικό διάστημα 1999-2009.Τα κύρια συμπεράσματα ήταν (i) οι μέσοι προτυποποιημένοι ως προς την ηλικία ΔΑ για το σύνολο του πληθυσμού (5.9/100.000), για τους άνδρες 9.4/100.000, και για τις γυναίκες 2.3/100.000, ήταν από τους υψηλότερους που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα σε δημοσιευμένες ερευνητικές εργασίες από άλλες περιοχές της Ελλάδος, (ii) παρατηρήθηκε μια μείωση τόσο του συνολικού όσο και των κατά φύλο ΔΑ, ωστόσο μη στατιστικά σημαντική, (iii) δεν υπήρξαν επαρκή στοιχεία που να υποστηρίζουν την ύπαρξη αιτιώδους σχέσεως μεταξύ της πρόσφατης οικονομικής κρίσης και της θνησιμότητας από αυτοκτονία στην περιοχή, (iv) παρατηρήθηκε μια στατιστικά σημαντική μείωση του ΔΑ της ηλικιακής ομάδας κάτω των 30 ετών, ενώ αντιστρόφως παρατηρήθηκε μια στατιστικά σημαντική αύξηση του ΔΑ των ατόμων της τέταρτης ηλικίας (75+), (v) παρατηρήθηκε μια στατιστικά σημαντική ετήσια μείωση του ΔΑ στο νομό Χανίων κατά 11%, (vi) οι δείκτες αυτοκτονίας των αγροτικών περιοχών ήταν υπερδιπλάσιοι από τους αντίστοιχους των αστικών περιοχών, (vii) παρατηρήθηκε μια εποχική διακύμανση των θανάτων από αυτοκτονία, με στατιστικά σημαντική υψηλότερη συχνότητα το μήνα Ιούνιο, (viii) οι μέθοδοι αυτοκτονίας ήταν κατά κύριο λόγο βίαιες, με συχνότερη τον απαγχονισμό και στα δύο φύλα, (ix) το φύλο, η ηλικία, η οικογενειακή κατάσταση και η περιοχή διαμονής των αυτοχείρων συσχετίστηκαν με την επιλογή της μεθόδου αυτοκτονίας, (x) το ποσοστό ψυχιατρικής νοσηρότητας και ύπαρξης προηγούμενης απόπειρας αυτοκτονίας ήταν χαμηλότερο από εκείνο της διεθνής βιβλιογραφίας, (xi) υπήρχαν ενδείξεις ενός υψηλού βαθμού αυτοκτονικής πρόθεσης και σχεδιασμού της πράξης στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτοκτονίας, (xii) το 31.1% των αυτοκτονιών από τα αρχεία των ιατροδικαστικών υπηρεσιών της περιόδου 1999-2009, δεν είχε καταγραφεί επίσημα υπό αυτή τη μορφή.