Οικολογική αξιολόγηση και δημιουργία προτύπου προγράμματος βιοπαρακολούθησης στην ευρύτερη περιοχή του διεθνούς αερολιμένα Αθηνών

Abstract

The continuously increasing human activities in the Mesogaia area (prefecture of Attiki, Greece) have caused severe environmental disturbances and alteration of the area’s natural ecosystems. The construction and operation on the area of the new Athens International Airport “Eleftherios Venizelos” and of other infrastructure works, such as “Attiki Odos” highway connecting the city of Athens with the Mesogaia area, has amplified these disturbances directly or indirectly. After applying various ecological evaluation methods it is concluded that the study area appears to be severely degraded as far as its natural ecosystems are concerned. High scale man-induced environmental disturbances, going back to ancient times, have had a negative impact on the natural ecosystems. Urban expansion is obviously the most important disturbance on the area, but also other human activities (e.g. wildfires, quarries etc.) have almost equally detrimental effects. Conservation of the remaining natural habitats is of great importance; therefore a biomonitoring research programme was created and applied in order to monitor any impacts induced by the construction and operation of the new International Airport and the development of the surrounding area. A detailed survey of the flora and vegetation of the area and vegetation mapping enabled us to identify and record the habitat types, plant communities and the area’s ecosystem dynamics, as well as evaluate anticipated environmental impacts. In the present thesis are presented: 1. The results from the study of the flora and vegetation of the area. 2. The evaluation of the various vegetation types and sites that the area was divided in order to be studied thoroughly. 3. An integrated bio-monitoring programme for the plants and habitats of the study area based on the above evaluation and results. 4. A series of maps depicting the area’s current and past situation.

Η όλο και αυξανόμενη δραστηριότητα του ανθρώπου τα τελευταία χρόνια στην περιοχή των Μεσογείων (Αττική) έχει προκαλέσει σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα και έχει αλλοιώσει την φυσιογνωμία και τη σύνθεση των φυσικών οικοσυστημάτων αυτής. Η κατασκευή και λειτουργία του Νέου Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, της Αττικής Οδού και άλλων σημαντικών έργων στην περιοχή, έχει επιτείνει αυτά τα προβλήματα άμεσα ή έμμεσα. Κατόπιν εφαρμογής διαφόρων μεθόδων οικολογικής αξιολόγησης διαπιστώθηκε ότι περιοχή μελέτης εμφανίζεται αρκετά υποβαθμισμένη όσον αφορά στα φυσικά της οικοσυστήματα. Οι υψηλές ανθρωπογενείς πιέσεις στο φυσικό περιβάλλον, από τα αρχαία ακόμη χρόνια, έχουν ασκήσει αρνητική επίδραση στα οικοσυστήματα αυτής. Η επέκταση του αστικού ιστού είναι προφανώς η σημαντικότερη διαταραχή που σημειώνεται στην περιοχή, αλλά και άλλες δραστηριότητες (π.χ. πυρκαγιές, λατομεία κ.ά) έχουν σχεδόν τα ίδια καταστροφικά, για το φυσικό περιβάλλον, αποτελέσματα. Η προστασία και διατήρηση των φυσικών τύπων οικοτόπων που έχουν απομείνει στην περιοχή είναι πολύ σημαντική, γι’ αυτό τον λόγο σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε ένα πρότυπο πρόγραμμα βιο-παρακολούθησης (bio-monitoring) προκειμένου να παρακολουθηθούν οι αλλαγές στα ενδιαιτήματα και τα φυτικά είδη της περιοχής που προκλήθηκαν από την κατασκευή και τη λειτουργία του Νέου Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών και από την ανάπτυξη της περιοχής που το περιβάλλει. Η λεπτομερής έρευνα της χλωρίδας και της βλάστησης και η χαρτογράφηση της βλάστησης μας επέτρεψε να προσδιορίσουμε και να καταγράψουμε τους τύπους οικοτόπων, τις φυτοκοινωνίες και τη δυναμική των οικοσυστημάτων της περιοχής, καθώς και να αξιολογηθούν οι προσδοκώμενες περιβαλλοντικές επιδράσεις. Στην παρούσα διατριβή παρουσιάζονται: 1. Τα αποτελέσματα από τη μελέτη της χλωρίδας και της βλάστησης της περιοχής. 2. Η αξιολόγηση των τύπων οικοτόπων και των επί μέρους περιοχών (sites) στις οποίες υποδιαιρέθηκε η περιοχή προκειμένου να μελετηθεί καλύτερα. 3. Προτάσεις για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα βιο-παρακολούθησης ειδών και οικοτόπων που βασίζεται σε αυτά τα δεδομένα. 4. Μία σειρά ειδικών χαρτών που κατασκευάσαμε και απεικονίζουν την παρούσα κατάσταση της περιοχής καθώς και την κατάστασή της κατά το παρελθόν.