Ψυχιατρική ηλεκτροεγκεφαλογραφία (χαρτογράφηση ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος και προκλητών δυναμικών) σε υποκατηγορίες της σχιζοφρένειας

Abstract

Although schizophrenia is discussed as a single disease, since patients seem to have similar behavioral symptoms, findings of diverse studies apply to subgroups among subjects baring the diagnosis, so that many believe that it practically concerns a group of disorders, different in aetiology, pathogenesis and outcome. As the issue of heterogeneity is reflected on an inconsistency of electroencephalographic findings in clinically predefined groups, the purpose of this study was the inquiry of electroencephalographically homogeneous patient groups with distinct clinical profiles. Seventy patients with a diagnosis of schizophrenia {male/female:52/18, age [(mean±standard deviation(range)]:33.50±10.14 (16-58) years}, 19 right-handed normal subjects [male/female:16/3, age:35.68±9.14(22-56) years] were studied. The Greek version of the Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS) was used, digital electroencephalograms (EEG) were recorded and quantitatively analysed (QEEG), and relative power of δ(0-3 Hz), θ(4-7 Hz), α(8-12 Hz), β(13-20 Hz) brain rhythms were examined. Initially, left-handed patients (younger, had developed the disorder at a younger age, had more positive, general symptoms and symptoms indicating dangerousness), right-handed patients with abnormal EEGs (with more symptoms indicating dangerousness) were discriminated. All lead QEEG data of right-handed, normal EEG patients cluster analysis revealed patients with increased levels of δ, θ relative power, more general symptoms. Linear regression analysis revealed: i) negative correlation between α relative power and positive [both temporal areas (leads: T3, T6)] and negative symptoms [left: temporo-parieto-occipitally (T3,T5,P3,O1), right: frontal, frontotemporal, central, temporal, parietal areas (F4,F8,C4,T4,P4)], ii) positive correlation between β relative power, negative symptoms [left, temporo-parieto-occipitally (T5,P3,O1), right, frontotemporally, temporo-parieto-occipitally (F8,T4,Τ6,P4,Ο2)]. Cluster analysis based on temporal (T3,T5,T4,Τ6) α, β relative power revealed patients with higher α relative power levels, lower psychopathology (positive symptoms), and patients with higher β relative power, higher psychopathology (negative symptoms). Relative power differences, initially generalized, became focused in specific brain areas with consecutive divisions. Finally, the results seemed to be pointing to three distinct electrophysiologic groups: A (higher α relative power, lower agitation, hostility, difficulty in abstract thinking, stereotype thinking, attention deficit); B (higher θ, δ relative power, less physical preoccupation, worse orientation deficit); C (higher β relative power, higher hostility, stereotype thinking, anger). Group B, C patients together had a higher disease chronicity compared to group A, without a corresponding age difference. Normal subjects differed slightly from the entire sample [lower θ relative power, higher β relative power in the left frontal region (leads: Fp1,Fp3 and Fp1, respectively), and were traced among the three final subgroups (lower α relative power from A, higher β, θ, δ relative power, compared to group A) of right-handed, normal EEG patients. In conclusion, a dendroid classification of “schizophrenic” patients is proposed, with branches of the resulting tree, potentially, indicating different aetiopathologic directions worth investigating during research design and patients’ clinical management.

Η σχιζοφρένεια συζητάται ως μία νόσος, καθώς οι ασθενείς έχουν παρόμοια συμπεριφεριολογικά συμπτώματα. Ωστόσο, τα ευρήματα διαφόρων μελετών ισχύουν για υποομάδες ατόμων μεταξύ των φερόντων τη διάγνωση, και πιστεύεται ότι πρακτικά πρόκειται για ομάδα διαταραχών, διαφορετικών ως προς αιτιολογία, παθογένεια και έκβαση. Καθώς το ζήτημα της ετερογένειας αντανακλάται και στα ηλεκτροεγκεφαλογραφικά ευρήματα κλινικώς προκαθοριζόμενων ομάδων, στην παρούσα μελέτη επιχειρείται μια κλινικοεργαστηριακή ταξινόμηση, αναζητώντας ηλεκτροεγκεφαλογραφικώς ομοιογενείς ομάδες με κλινική σημασία. Μελετήθηκαν 70 ασθενείς με διάγνωση σχιζοφρένειας {άρρενες/θήλεις:52/18, ηλικία [μέσος όρος±τυπική απόκλιση (εύρος)]:33.50±10.14(16-58) έτη}, 19 δεξιόχειρες υγιείς μάρτυρες [άρρενες/θήλεις:16/3, ηλικία:35.68±9.14 (22-56) έτη]. Χρησιμοποιήθηκε η ελληνική σταθμισμένη έκδοση της Κλίμακας Θετικού και Αρνητικού Συνδρόμου (PANSS), έγινε ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) ήρεμης εγρήγορσης, υπολογιστική-ηλεκτρική χαρτογράφησή του και μελετήθηκε η σχετική ισχύς των δ(0-3 Hz), θ(4-7 Hz), α(8-12 Hz), β(13-20 Hz) ρυθμών. Αρχικά, διακρίθηκαν οι αριστερόχειρες (νεότεροι, εμφάνισαν τη νόσο σε μικρότερη ηλικία, είχαν περισσότερα θετικά, γενικά και συμπτώματα επικινδυνότητος), και οι δεξιόχειρες ασθενείς με παθολογικά ΗΕΓ (είχαν περισσότερα συμπτώματα επικινδυνότητος). Ανάλυση κατά συστάδες (δενδροειδής ταξινόμηση) των χαρτογραφικών δεδομένων του συνόλου των ΗΕΓ μεταβλητών των δεξιόχειρων ασθενών με φυσιολογικά ΗΕΓ ανέδειξε ασθενείς με αυξημένα επίπεδα σχετικής ισχύος δ, θ ρυθμών, περισσότερα γενικά συμπτώματα. Ανάλυση γραμμικής παλινδρόμησης υπέδειξε: i) αρνητική συσχέτιση σχετικής ισχύος α ρυθμού και θετικών [αμφικροταφικώς (απαγωγές T3,T6)] και αρνητικών [αριστερά: κροταφικοβρεγματοϊνιακώς (T3,T5,P3,O1), δεξιά, στη μετωπιαία, πρόσθια κροταφική, κεντρική, κροταφική, βρεγματική χώρα (F4,F8,C4,T4,P4)] συμπτωμάτων, ii) θετική συσχέτιση σχετικής ισχύος β ρυθμού, αρνητικών συμπτωμάτων [αριστερά, κροταφοβρεγματοϊνιακώς (T5,P3,O1), δεξιά, στην πρόσθια κροταφική, κροταφοβρεγματοϊνιακή χώρα (F8,T4,Τ6,P4,Ο2). Διαδοχικές αναλύσεις κατά συστάδες βάσει σχετικής ισχύος α, β ρυθμών αμφικροταφικώς ανίχνευσαν ασθενείς με υψηλότερα επίπεδα α ρυθμού, χαμηλότερη ψυχοπαθολογία (θετικά συμπτώματα), ασθενείς με υψηλότερα επίπεδα β ρυθμού, υψηλότερη ψυχοπαθολογία (αρνητικά συμπτώματα). Οι διαφορές σχετικής ισχύος, αρχικά διάχυτες, κατά τις αλλεπάλληλες διαιρέσεις εστιάζονται όλο και περισσότερο σε συγκεκριμένες εγκεφαλικές χώρες. Τελικά, τα αποτελέσματα παραπέμπουν σε τρεις, σαφώς διαφορετικές ηλεκτροφυσιολογικώς ομάδες: Α (διάχυτα αυξημένη σχετική ισχύς α ρυθμού, χαμηλότερη διέγερση, εχθρότητα, δυσκολία στην αφηρημένη σκέψη, στερεότυπη σκέψη, διαταραχή προσοχής), Β (διάχυτα αυξημένη σχετική ισχύς κυρίως θ, και λιγότερο δ, ρυθμών, μικρότερη σωματική ενασχόληση, σοβαρότερη διαταραχή προσανατολισμού), Γ (διάχυτα αυξημένα επίπεδα σχετικής ισχύος β ρυθμού, μεγαλύτερη εχθρότητα, στερεότυπη σκέψη, θυμός). Οι ασθενείς Β, Γ ομάδων μαζί είχαν μεγαλύτερη χρονιότητα νόσου από αυτούς της Α, χωρίς αντίστοιχη ηλικιακή διαφορά. Οι υγιείς διέφεραν ελάχιστα από το συνολικό δείγμα (μικρότερη σχετική ισχύς θ ρυθμού στις Fp1,F3 απαγωγές, μεγαλύτερη σχετικής ισχύς β ρυθμού στην Fp1), και εντοπίσθηκαν μεταξύ των τελικών υποομάδων (χαμηλότερη σχετική ισχύς α ρυθμού, υψηλότερη β, και δ, θ ρυθμών από την Α ομάδα) δεξιόχειρων ασθενών με φυσιολογικά ΗΕΓ. Κατόπιν τούτων, οι παραπάνω ομάδες μπορεί να θεωρηθούν ως κλάδοι του «δένδρου» του σχιζοφρενικού συνδρόμου, πιθανώς, υποδεικνύοντες οδούς, άξιες διερεύνησης κατά την οργάνωση έρευνας και κλινικών χειρισμών.