Ο βίος και το έργο του λόγιου κωδικογράφου Μιχαήλ Αποστόλη (1420/22-1478): συμβολή στή μελέτη της γραμματείας και τής παιδείας τού τέλους τής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Abstract

The subject of this PhD thesis is the life and the works of the scholar and scribe Michael Apostoles (1420/22- 1478) in the historical and cultural context of his age as a contribution to the study of learning and literature in the End of Byzantine Empire. The study consists of an introduction, four parts divided in sixteen chapters and a conclusion. In the introduction is presented the status of Michael Apostoles in the history of byzantine literature. The first part is an introduction to the study of life and works of the scholar (his writings as basic source for his biography and the Venetian Crete in the second half of the fifteenth century). The second part contains a new biography of Michael Apostoles (early years in Constantinople, his studies under the famous scholar and teacher John Argyropoulos until the Ottoman conquest of 1453. His arrival, afterwards in Venetian Crete, his profession as a teacher and scribe, his family, his travels to Italy and his cultural and social activities until his death (1478). In the third part are presented the works of the scholar. The first chapter is an introduction to the manuscript tradition of Michael Apostoles’ works and in other is presented a complete literary study (manuscript tradition, editions, dating, structure context, historical and cultural background and brief critical appreciation) for each of the scholar’s works (collection of letters, orations, essays, epigrams, prayers’ and collection of proverbs). In the fourth part is presented the scriptorium of Michael Apostoles (94 manuscripts, new evidence from the study of codicological work). The study concludes with a critical evaluation of the scholar’s contribution to the learning of his age.

Ο βίος και το έργο του λόγιου κωδικογράφου Μιχαήλ Αποστόλη (1420/22-1478) είναι το αντικείμενο τη διατριβής εντός των ιστορικών κοινωνικών και πνευματικών συμφραζόμενων της εποχής κατά την οποία έζησε, ως συμβολή στη μελέτη της γραμματείας και της παιδείας του τέλους της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Για πρώτη φορά συνεξετάζεται και αξιοποιείται η παρεχόμενη πληροφόρηση από το σύνολο του συγγραφικού και κωδικογραφικού έργου του λόγιου. Η διατριβή αποτελείται από εισαγωγή, τέσσερα μέρη (15 κεφάλαια) και ένα επιλογικό κεφάλαιο συμπερασμάτων που περιλαμβάνουν αντίστοιχα προλεγόμενα στη μελέτη του βίου και του έργου του λόγιου. Τη βιογραφία του λόγιου (στην Κωνσταντινούπολη και στην Κρήτη), φιλολογική παρουσίαση του έργου του, παρουσίαση του κωδικογραφικού έργου του και μια νέα αξιολόγηση της πνευματικής συμβολής του λόγιου. Στα πορίσματα της έρευνας συγκαταλέγονται: (Α) Νέο εισαγωγικό περίγραμμα για τη βενετοκρατούμενη Κρήτη κατά το Β΄μισό του ΙΕ΄αι., (Β) Νέα βιογραφία του λογίου, (Γ) Καταγραφή και μελέτη της χειρόγραφης παράδοσης του συγγραφικού έργου του λόγιου, (Δ) Η ανάγκη για την δημοσίευση νέων κριτικών εκδόσεων, (Ε) Νέες χρονολογήσεις κειμένων του λογίου (ιδιαίτερα των επιστολών), (ΣΤ) Νέα στοιχεία για το διδακτικό έργο του λογίου (μαθητές, περιεχόμενο διδασκαλίας, εκπαιδευτικό πρόγραμμα), (Ζ) Καταγραφή του κωδικογραφικού έργου του λογίου κωδικογράφου (94 χειρόγραφα, (Η) Νέα στοιχεία για τη συγκρότηση και λειτουργία του βιβλιογραφικού εργαστηρίου του, (Θ) Επανεκτίμηση της συμβολής του στα πνευματικά δρώμενα της εποχής του.