Η παιδαγωγική και διδακτική κατάρτιση των εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: προϋποθέσεις και κριτήρια ποιότητας

Abstract

This study belongs to the field of Teaching Research, of which an important subfield is Teachers' Education. The aim of this study is to define the content of pedagogical studies and the pedagogies of training, as they emerge through the needs and the estimates expressed by practicing teachers. A secondary objective is to systematically record the pedagogical knowledge that is tested as part of the selection process of teachers, as they enter the profession. In the first part the following are examined: a) questions that concern the pedagogical studies of teachers, such as the planning of study programs, the content, the organization and the pedagogies of teachers' education, b) the issues concerning the selection of teachers, c) examples from other countries, as well as related trends that prevail in Greece. The second part presents the findings of the research, which investigated the subject of pedagogical studies from the secondary teachers' viewpoint. The survey was chosen as method of collection of data, with the use of postal questionnaires. The final sample constituted 727 teachers of Secondary Education, and the data collected were analyzed both quantitatively and qualitatively. Furthermore, there was a quantitative and qualitative content analysis of 1081 questions of Pedagogies and Didactics used in the formal exams for the teachers' selection process. The data provided us with important conclusions such as: a) the teachers recognize the contribution of pedagogical study in their work, b) they consider that they graduate from the University without pedagogic training and that even after years of experience in education, they still have the same shortcomings, c) the majority of teachers restrict their work just to clearly instructive duties. They do not often organize activities outside the classroom, they do not adopt indirect forms of teaching, they do not involve the parents in the learning process. Moreover, they state that they have difficulty adapting the content and the instructive process to the needs of students, as well as applying pedagogic theories, d) With regard to the content of pedagogical studies, they prefer subjects that are connected with improving students' comprehension. Secondly, they consider it necessary to receive training related to clearly instructive work, e) From the analysis of questions used in the formal teacher selection exam, it appears that the candidates are evaluated, mainly based on their knowledge of teaching approaches and methodologies.

Η μελέτη αυτή εντάσσεται στο επιστημονικό πεδίο της Έρευνας της Διδασκαλίας, σημαντικό τομέα του οποίου αποτελεί η Εκπαίδευση των Εκπαιδευτικών. Σκοπός της μελέτης είναι να οριοθετηθεί το περιεχόμενο των παιδαγωγικών σπουδών και οι πρακτικές παιδαγωγικής κατάρτισης, όπως προκύπτουν από τις ανάγκες και τις εκτιμήσεις των εν ενέργεια εκπαιδευτικών. Επιμέρους στόχος της είναι να καταγράφουν συστηματικά οι παιδαγωγικές γνώσεις που ελέγχονται για την επιλογή εκπαιδευτικών, προκειμένου να εισέλθουν στο επάγγελμα. Στο πρώτο μέρος εξετάζονται: α) ζητήματα που αφορούν την παιδαγωγική κατάρτιση των εκπαιδευτικών, όπως είναι ο σχεδιασμός των προγραμμάτων σπουδών, το περιεχόμενο, η οργάνωση και οι πρακτικές παιδαγωγικής κατάρτισης, β) ο προβληματισμός για την επιλογή των εκπαιδευτικών, γ) παραδείγματα από άλλες χώρες, καθώς και οι σχετικές τάσεις που επικρατούν στην Ελλάδα. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται τα δεδομένα της έρευνας στο πλαίσιο της οποίας διερευνήθηκε το θέμα της παιδαγωγικής κατάρτισης από τη σκοπιά εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όλων των ειδικοτήτων. Ως μέθοδος συλλογής των δεδομένων για τα παραπάνω ερωτήματα χρησιμοποιήθηκε η επισκόπηση, με ταχυδρομημένο ερωτηματολόγιο. Το τελικό δείγμα αποτέλεσαν 727 εκπαιδευτικοί Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ενώ τα δεδομένα που προέκυψαν αναλύθηκαν τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Επίσης, έγινε ποσοτική και ποιοτική ανάλυση περιεχομένου 1081 θεμάτων Παιδαγωγικής και Διδακτικής των διαγωνισμών που διενήργησε το ΑΣΕΠ για την επιλογή εκπαιδευτικών. Από τα δεδομένα προέκυψαν σημαντικές διαπιστώσεις, όπως ότι: α) Οι εκπαιδευτικοί στο σύνολό τους αναγνωρίζουν τη συμβολή των παιδαγωγικών σπουδών στο έργο τους, β) Επίσης, θεωρούν ότι αποφοιτούν χωρίς παιδαγωγική κατάρτιση από το Πανεπιστήμιο και ακόμη ότι και μετά από χρόνια εργασίας στην εκπαίδευση, δεν καλύπτουν τις σχετικές ελλείψεις τους, γ) Η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών, ως προς τον τρόπο που ασκούν το παιδαγωγικό και διδακτικό τους έργο, περιορίζονται στα καθαρά διδακτικά τους καθήκοντα Δεν οργανώνουν συχνά δραστηριότητες έξω από την τάξη, δεν υιοθετούν έμμεσες μορφές διδασκαλίας, δεν εμπλέκουν τους γονείς στη μαθησιακή διαδικασία ούτε συνεργάζονται συχνά με τις ομάδες αναφοράς. Επίσης, δηλώνουν ότι δυσκολεύονται πολύ να προσαρμόσουν το περιεχόμενο και τη διδακτική διαδικασία στις ανάγκες των μαθητών, καθώς και να αξιοποιήσουν στην πράξη παιδαγωγικές θεωρίες, δ) Σχετικά με το περιεχόμενο των παιδαγωγικών σπουδών προκρίνουν θέματα που συνδέονται με την καλύτερη κατανόηση του μαθητή. Κατά δεύτερον, αναγκαία θεωρούν την κατάρτιση τους σε θέματα που συνδέονται με το καθαρά διδακτικό τους έργο, ε) Από την ανάλυση των θεμάτων για την επιλογή εκπαιδευτικών προκύπτει ότι αξιολογούνται οι υποψήφιοι, κυρίως ως προς την κατάρτιση τους σε θέματα μεθόδευσης της διδασκαλίας.