Αντιλήψεις παιδιών Νηπιαγωγείου και Γ’ Τάξης Δημοτικού για διάφορες διαστάσεις περιβαλλοντικών θεμάτων όπως το δάσος, τα απορρίμματα, η ρύπανση αέρα και θάλασσας και η κατανάλωση νερού και ηλεκτρικής ενέργειας

Abstract

[…] Αντικείμενο αυτής της διατριβής αποτελεί η διερεύνηση των αντιλήψεων των παιδιών του Νηπιαγωγείου και της Γ’ Δημοτικού για διάφορες όψεις των περιβαλλοντικών θεμάτων - δάσος, απορρίμματα, ρύπανση του αέρα και της θάλασσας, κατανάλωση του νερού και της ηλεκτρικής ενέργειας. Απώτερος στόχος είναι τα αποτελέσματα να αποτελέσουν αφετηρία για τη διαμόρφωση προτάσεων για πιο αποτελεσματική διδασκαλία των θεμάτων αυτών. Τα θέματα αυτά επιλέχτηκαν γιατί: α) είναι σημαντικά περιβαλλοντικά θέματα, β) είναι θέματα που συζητιούνται στην καθημερινή ζωή και συνεπώς, εμπίπτουν στην αντίληψη των παιδιών και γ) περιέχονται στο αναλυτικό πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου και των πρώτων τάξεων του Δημοτικού και διδάσκονται στα πλαίσια κάποιων γνωστικών αντικειμένων και κυρίως της Μελέτης Περιβάλλοντος (στο εξής ΜτΠ). Η παρούσα έρευνα σκοπεύει να καλύψει το ερευνητικό κενό που η σχετική βιβλιογραφική ανασκόπηση έδειξε ότι υπάρχει. Συγκεκριμένα, φάνηκε ότι υπάρχουν ελάχιστες έρευνες που μελετούν τις αντιλήψεις μικρών παιδιών για τα παραπάνω θέματα και από αυτές λίγες εξετάζουν όλες τις διαστάσεις που αφορούν στα θέματα αυτά. Η έρευνα για κάθε ένα από αυτά τα θέματα δεν περιορίζεται μόνο στη διερεύνηση της κατανόησης που έχουν τα παιδιά για την επιστημονική έννοια του κάθε θέματος, αλλά επεκτείνεται και σε παραμέτρους που αφορούν διάφορες άλλες σκοπιές. Πιο συγκεκριμένα για κάθε ένα από τα θέματα αυτά διερευνώνται οι αντιλήψεις των παιδιών: • Για τις αιτίες, τις επιπτώσεις, τους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων που συνδέονται με το κάθε θέμα • Για την προσωπική τους συμβολή τόσο στη δημιουργία όσο και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων. Επίσης, διερευνάται: • Η ύπαρξη κάποιων κοινών αξόνων στη σκέψη των παιδιών για τα υπό μελέτη θέματα. Καθώς, όπως ήδη έχει αναφερθεί, η έρευνα αφορά δυο διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, ένας επιπλέον στόχος είναι: • Η διερεύνηση των παρανοήσεων καθώς και των διαφορών στην κατανόηση των διαστάσεων του κάθε θέματος μεταξύ των παιδιών του Νηπιαγωγείου και αυτών της Γ’ τάξης του Δημοτικού ως αποτέλεσμα, αφενός, της ωρίμανσης και αφετέρου, της διδασκαλίας που έχουν δεχθεί τα μεγαλύτερα παιδιά για τρία επιπλέον χρόνια. Οι δύο ηλικιακές αυτές ομάδες (μέσος όρος 6 ετών και 9 ετών) επιλέχθηκαν γιατί αυτές οι ηλικίες αντιπροσωπεύουν δυο διαφορετικά στάδια γνωστικής, κοινωνικής και ηθικής ανάπτυξης των παιδιών σύμφωνα με τις θεωρίες των Piaget (1969), Vygotsky (1986) και Kolhberg (1981). , 2 Επομένως, οι συγκεκριμένες ηλικίες προσφέρονται για την ανίχνευση των αντιλήψεων των παιδιών που βρίσκονται μεταξύ δύο διαφορετικών αναπτυξιακών σταδίων. Στην έρευνα συμμετείχαν 30 παιδιά Νηπιαγωγείου και 30 παιδιά Γ’ Δημοτικού. Τα παιδιά φοιτούσαν σε Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σχολεία του Βόλου. Η συμμετοχή των παιδιών ήταν εθελοντική. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να συλλεχθούν τα ερευνητικά δεδομένα είναι το σχέδιο και η ημιδομημένη ατομική συνέντευξη, καθώς οι μέθοδοι αυτές δρουν συμπληρωματικά και προσφέρουν μια πιο πλούσια και ολοκληρωμένη διερεύνηση των αντιλήψεων μικρών παιδιών. Με άλλα λόγια, όσα παιδιά έχουν αδυναμία να εκφραστούν λεκτικά, θα έχουν την ευκαιρία να εκφραστούν μέσω σχεδίου και, αντίστροφα, όσα παιδιά αδυνατούν να εκφραστούν εικαστικά, θα έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους λεκτικά κατά τη διάρκεια της συνέντευξης (Μπονώτη, 2005). Ακόμη, ο συνδυασμός των δύο αυτών μεθόδων προσφέρει την τριγωνοποίηση των δεδομένων (Cohen & Manion, 1994), προκειμένου να εξασφαλιστεί η εγκυρότητα και η αξιοπιστία της έρευνας καθώς μόνο, αν διάφορες μέθοδοι συλλογής δεδομένων παράγουν ουσιαστικά τα ίδια αποτελέσματα, θα υπάρχει η βεβαιότητα ότι τα στοιχεία που προέκυψαν δεν είναι αποτελέσματα μιας συγκεκριμένης μεθόδου (Lin, 1976, στο Cohen & Manion, 1994). […]