Η αρχή του ανταγωνισμού στην κοινοτική ρύθμιση των δημοσίων συμβάσεων

Abstract

The subject of the thesis is community regulation of public procurement. Public procurement regulation is dominated by two aspects the economic aspect and the regulatory one. Public contracts are a key instrument of policy in the hands of the member states. By the means of public contracts, a member state can increase its productive capacity, create infrastructure, emphasize on certain areas of its economy, fuel demand, create investment opportunities etc. Community legislator took notice of the above characteristics and most of all, he took account of the danger that member states may - and in fact have - used public procurement to drive "buy national" policies and distort the functioning of the Internal Market. Public procurement is regulated mainly by two directives which were published in 2004, that is, directives 2004/18/EC and 2004/17/EC Community directives on public procurement have as recipients the member states. Even though their formal legal basis is the principle of free movement and the respective articles of the Treaty, this principle is mentioned only once in the preamble of the directive 2004/18/EC on the classical sectors and it is altogether absent from the directive 2004/17/EC. On the other hand, both directives are full of references to competition and especially, to the need to increase competition, to open up public procurement to competition and so on. In the same line, the Court of Justice case-law is constantly referring to competition in its judgments. So, at the root of the thesis lies the following question why is competition's presence so intense in the field of public procurement and what is its role exactly? The aim of the thesis is to demonstrate that competition lies at the heart of public procurement regulation. The principle of free movement, which is its formal legal basis, is insufficient by itself to respond to the special characteristics of public procurement regulation and leaves a regulatory gap that is filled in by the notion and function of competition. In the first part of the thesis, the weakness of the principle of free movement to regulate public procurement by itself and the importance of competition are demonstrated. In the second part of the thesis, the application and the functioning of competition is analysed in specific sectors of public procurement regulation (i.e. the opening up to competition of the special sectors of water, energy, transports, postal services and telecommunications, in-house contracts and public contracts in the defence sector). In the second chapter, the thesis covers the connection between articles 81 and following of the Treaty with public procurement and their interaction and the levels of judicial protection and its connection with the principle of competition.

Αντικείμενο της διατριβής είναι η διερεύνηση της σχέσης που συνδέει τον ανταγωνισμό και την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας με την κοινοτική ρύθμιση των δημοσίων συμβάσεων. Η υπόθεση εργασίας έγκειται στο ότι η κοινοτική έννομη τάξη βασίζεται σε δύο πυλώνες στην ελεύθερη κυκλοφορία που έχει αποδέκτες τα κράτη μέλη και στον ανταγωνισμό που έχει αποδέκτες τις επιχειρήσεις. Με την παρούσα διατριβή αποδεικνύεται ότι αν και τυπικά, η νομική βάση της κοινοτικής ρύθμισης των δημοσίων συμβάσεων είναι η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας, στην πραγματικότητα, στον πυρήνα της ρύθμισης ανευρίσκεται ο ανταγωνισμός. Και τούτο οφείλεται στην ιδιαιτερότητα των δημοσίων συμβάσεων, η οποία είναι διττής φύσεως αφενός μεν οικονομική, αφετέρου δε ρυθμιστική. Η οικονομική ιδιαιτερότητα έγκειται στο ότι οι δημοσιές συμβάσεις εμπεριέχουν μια αμφοτεροβαρή συναλλαγή που λαμβάνει χώρα εντός της αγοράς. Η ρυθμιστική ιδιαιτερότητα έγκειται στο ότι οι δημόσιες συμβάσεις αποτελούν καίριο μέσο άσκησης πολιτικής από ένα κράτος. Πρόκειται για μια ιδιαιτερότητα που ανάγεται σε αυτό που αποκαλείται στη διατριβή ως «ρυθμιστικό δίλημμα», ήτοι η διχοτόμηση του κράτους σε πολλαπλούς και ενίοτε αντικρουόμενους ρόλους. Μεθοδολογικά, στο πρώτο μέρος μελετάται η διείσδυση του ανταγωνισμού στο χώρο των δημοσίων συμβάσεων. Αρχικά, εξετάζεται η αδυναμία της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας να ανταποκριθεί στις ρυθμιστικές ιδιαιτερότητες των δημοσίων συμβάσεων και στη συνέχεια η συμπλήρωση των ρυθμιστικών αυτών κενών από τον ανταγωνισμό. Είναι τέτοια δε, η σημασία του ανταγωνισμού, ώστε να δύναται να γίνει λόγος για «αρχή του ανταγωνισμού». Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται ο τρόπος διάχυσης της αρχής, πλέον, του ανταγωνισμού στη συνολική ρύθμιση των δημοσίων συμβάσεων και το πως η αρχή του ανταγωνισμού ανάγεται σε συνολικό στόχο της κοινοτικής ρύθμισης του χώρου των δημοσίων συμβάσεων. Αρχικά παρουσιάζονται τα στάδια απελευθέρωσης των δημοσίων συμβάσεων στον ανταγωνισμό, αναλύονται περιπτώσεις απευθείας εφαρμογής των άρθρων 81 επ. ΕΚ στο χώρο των δημοσίων συμβάσεων, γίνεται σειρά ανάγωγων ειδικών κανόνων και διατάξεων της Συνθήκης για τον ανταγωνισμό με το χώρο των δημοσίων συμβάσεων, που υποβάλλουν τη σκέψη ότι στο μυαλό των εμπνευστών της κοινοτικής ρύθμισης των δημοσίων συμβάσεων υπήρχαν ρυθμίσεις του ανταγωνισμού και παρουσιάζονται τα επίπεδα παρεχόμενης δικονομικής προστασίας στο χώρο των δημοσίων συμβάσεων, καθώς διασφαλίζουν την ουσιαστική αποτελεσματικότητα της αρχής του ανταγωνισμού.